Bài 13. Ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen

Sở giáo dục - đào tạo bắc giang
Hội thi giáo viên dạy giỏi
Ngành học GDTX - cấp trung học phổ thông
Năm học 2008 - 2009
Bài giảng sinh học 12
Tiết 13 ảnh hưởng của môi trường
lên sự biểu hiện của gen
Giáo viên thực hiện: Nguyễn Ngọc Hoài
Đơn vị: Trung tâm GDTX-DN Lạng Giang
Tiết 13
ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen
Kiểm tra bài cũ
Tiết 13
ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen
I - Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
Hãy trình bày mối quan hệ giữa gen và tính trạng ?
Bản mã gốc
Bản mã sao
Bản giải mã
Biểu hiện cụ thể
Sơ đồ mối quan hệ giữa gen và tính trạng
Tiết 13
ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen
I - Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
II - sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường
Ví dụ 1: Giống thỏ Himalaya thay đổi màu lông trên cơ thể.
+ Phần thân có màu lông trắng muốt.
+ Phần đầu mút cơ thể ( tai, mõm, đuôi, bàn chân ..)
thường có màu lông đen.
Giả thiết:
- Phần thân có t0 cao nên các tế bào không có khả năng
tổng hợp sắc tố mêlanin ? lông trắng.
- Phần đầu mút cơ thể có t0 thấp nên các tế bào có khả
năng tổng hợp sắc tố melanin ? lông đen
Thí nghiệm: Cạo vùng lông trắng trên lưng thỏ, buộc
vào một cục nước đá ? mọc lông đen
Nhiệt độ cao làm gen mất khả năng tổng hợp sắc tố mêlanin
Nhiệt độ cao có thể ảnh hưởng đến khả năng tổng
hợp mêlanin của gen như thế nào ?
Tiết 13
ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen
I - Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
II - sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường
Ví dụ 2: Sự thay đổi màu sắc của hoá cẩm tú cầu.
Độ pH của đất đã tác động đến gen tổng hợp sắc tố của hoa cẩm tú cầu
Nhân tố nào tác động đến sự biểu hiện gen tổng hợp sắc tố của hoa cẩm tú cầu ?
Tiết 13
ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen
I - Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
II - sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường
Ví dụ 3: Bệnh phêninkêtô ở người.
Do gen lặn gây rối loạn chuyển hoá axit amin phêninalanin khi chế độ
dinh dưỡng không phù hợp.
Nhân tố nào gây ra bệnh phêninkêtô ?
Thiểu năng trí tuệ.
Khuynh hướng co giật.
Có mùi chuột đặc trưng.
- Có ban chàm không điển hình
Tiết 13
ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen
I - Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
II - sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường
Sơ đồ tương tác gữa kiểu gen và môi trường
Kiểu gen
Kiểu hình
Môi trường
- Bố mẹ không truyền cho con cái những tính trạng có sẵn mà di truyền một kiểu gen.
- Kiểu gen quy định khả năng phản ứng của cơ thể trước môi trường.
- Kiểu gen tương tác với môi trường cụ thể hình thành kiểu hình cụ thể.
Tiết 13
ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen
I - Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
II - sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường
III - mức phản ứng của kiểu gen
- Cùng một kiểu gen có thể cho một tập hợp các kiểu hình khác nhau:
Thường biến là hiện tượng biến đổi ở kiểu hình của cùng một kiểu gen trong đời cá
thể dưới ảnh hưởng của môi trường.
Mỗi một kiểu hình cụ thể 1, 2 , 3 ... n được gọi là thường biến của kiểu gen I
Ví dụ: - Sự đổi lông của thú xứ lạnh.
- Cây rụng lá về mùa đông.
Tiết 13
ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen
I - Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
II - sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường
III - mức phản ứng của kiểu gen
Quang cảnh mùa đông
Tiết 13
ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen
I - Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
II - sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường
III - mức phản ứng của kiểu gen
- Cùng một kiểu gen có thể cho một tập hợp các kiểu hình khác nhau:
Thường biến là hiện tượng biến đổi ở kiểu hình của cùng một kiểu gen trong đời cá
thể dưới ảnh hưởng của môi trường.
Mỗi một kiểu hình cụ thể 1, 2 , 3 ... n được gọi là thường biến của kiểu gen I
Tính chất: Biến đổi đồng loạt, định hướng và không di truyền
Tiết 13
ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen
I - Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
II - sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường
III - mức phản ứng của kiểu gen
- Cùng một kiểu gen có thể cho một tập hợp các kiểu hình khác nhau:
Mức phản ứng là giới hạn thường biến của một kiểu gen trước những điều kiện môi
trường khác nhau.
Tập hợp các kiểu hình 1, 2 , 3 ... n được gọi là mức phản ứng của kiểu gen I
Ví dụ: - Năng suất giống lúa OM4498 đạt 8tấn/ha.
- Giống lợn ỉ 9 tháng tuổi chỉ đạt được 90 kg.
- Giống gà Logo có thể cho 300 trứng/năm
Tiết 13
ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen
I - Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
II - sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường
III - mức phản ứng của kiểu gen
Một số giống vật nuôi, cây trồng
Tiết 13
ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen
I - Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
II - sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường
III - mức phản ứng của kiểu gen
- Cùng một kiểu gen có thể cho một tập hợp các kiểu hình khác nhau:
Mức phản ứng là giới hạn thường biến của một kiểu gen trước những điều kiện môi
trường khác nhau.
Tập hợp các kiểu hình 1, 2 , 3 ... n được gọi là mức phản ứng của kiểu gen I
- Mức phản ứng phụ thuộc vào bản chất gen:
+ Gen quy định tính trạng số lượng thường có mức phản ứng rộng.
+ Gen quy định tính trạng chất lượng thường có mức phản ứng hẹp.

- Kiểu gen khác nhau thì có mức phản ứng khác nhau.
Tiết 13
ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen
I - Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
II - sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường
III - mức phản ứng của kiểu gen
Mức phản ứng của 2 kiểu gen khác nhau ( a và b ) của loài
cỏ thi với độ cao của mặt nước biển
Độ cao so với mặt nước biển ( m )
chiều cao cây ( cm )
a
b
Tiết 13
ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen
I - Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
II - sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường
III - mức phản ứng của kiểu gen
- Cùng một kiểu gen có thể cho một tập hợp các kiểu hình khác nhau:
Mức phản ứng là giới hạn thường biến của một kiểu gen trước những điều kiện môi
trường khác nhau.
Tập hợp các kiểu hình 1, 2 , 3 ... n được gọi là mức phản ứng của kiểu gen I
Cách xác định mức phản ứng của một kiểu gen:
- Tạo ra tập hợp nhiều cá thể có cùng kiểu gen. ( ở thực vật có thể tiến hành
sinh sản sinh dưỡng để tạo ra một quần thể có cùng kiểu gen )
Tiết 13
ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen
I - Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
II - sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường
III - mức phản ứng của kiểu gen
- Cùng một kiểu gen có thể cho một tập hợp các kiểu hình khác nhau:
Mức phản ứng là giới hạn thường biến của một kiểu gen trước những điều kiện môi
trường khác nhau.
Tập hợp các kiểu hình 1, 2 , 3 ... n được gọi là mức phản ứng của kiểu gen I
Vai trò của mức phản ứng của kiểu gen:
- Giúp sinh vật phản ứng linh hoạt, thích nghi với sự dổi thay của môi trường
- Tạo ra sự đa dạng, phong phú của sinh vật
Tiết 13
ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen
I - Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
II - sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường
III - mức phản ứng của kiểu gen
IV - ứng dụng
- Phải đồng thời quan tâm đến giống và kỹ thuật.
- Quan tâm đến cải tạo giống, đổi giống để tăng năng suất, chất lượng.
- Không nên chỉ trồng một giống duy nhất trong một vụ với diện tích rộng.
- Quan tâm đến điều kiện môi trường địa phương khi du nhập giống mới.
Muốn đạt được năng suất cao, chất lượng tốt, ổn định thì trong chăn nuôi
và trồng trọt cần chú ý tới những yếu tố nào ?
Tiết 13
ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen
Bài học kết thúc
Xin chân thành cám ơn