Bài 13. Ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen

1/. Giới tính của cơ thể được xác định chủ yếu do yếu tố nào sau đây?
A. Chuyển đổi giới tính trong quá trình phát sinh cá thể.
B. Ảnh hưởng của các yếu tố môi trường ngoài cơ thể.
C. Cơ chế NST giới tính.
D. Ảnh hưởng các yếu tố môi trường trong cơ thể
KIỂM TRA BÀI CŨ
2/. Cơ sở tế bào học của hiện tượng di truyền liên kết với giới tính là:
A. Các gen qui định tính trạng thường nằm trên NST giới tính.
B. Sự phân li, tổ hợp của cặp NST giới tính dẫn tới sự phân li, tổ hợp của các gen qui định tính trạng thường nằm trên NST giới tính.
C. Sự phân li, tổ hợp của NST giới tính dẫn tới sự phân li, tổ hợp của các gen qui định tính trạng giới tính.
D. Sự phân li độc lập, tổ hợp tự do của các NST thường.
Hoa phù dung
Buổi sáng
Buổi chiều
Vì sao trên cùng một cây mà màu sắc hoa phù dung lại khác nhau trong một ngày ?
ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG
LÊN SỰ BIỂU HIỆN CỦA GEN
Tiết 13 - Bài 13
I. MỐI QUAN HỆ GiỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
Các bạn hãy cho biết mối quan hệ giữa gen và tính trạng được biểu diễn bằng sơ đồ nào ?
 Gen (ADN)  mARN  Polipeptit  Protein  Tính trạng.
Hãy giải thích mối quan hệ giữa gen và tính trạng thể hiện theo sơ đồ trên?
Trên thực tế con đường từ Gen tới sự biểu hiện tính trạng có đơn giản không?

Môi Trường
Kiểu Hình
Kiểu Gen
*Tóm tắt:

II. SỰ TƯƠNG TÁC GIỮA KIỂU GEN VÀ MÔI TRƯỜNG
1. Ví dụ 1 : Giống Thỏ Himalaya
Tại sao các tế bào của cùng một cơ thể, có cùng một kiểu gen lại biểu hiện ra những kiểu hình khác nhau, ở các bộ phận cơ thể khác nhau?
- Các tế bào ở đầu mút cơ thể, nhiệt độ thấp, tổng hợp được sắc tố melanin, lông đen.
- Các tế bào ở vùng thân nhiệt cao, gen không biểu hiện, không tổng hợp được melanin, lông trắng.
TNCM: Cạo lông trắng trên lưng + buộc đá lạnh
KQ: Ở lưng, phần buộc đá lạnh, lông mọc lên có màu đen
Toàn thân lông trắng
Tai, bàn chân, đuôi, mõm lông đen
KG KH
MT Trong
* Nhiệt độ cao làm biến tính protein ( Enzim) tham gia điều hòa biểu hiện của gen  sắc tố mêlanin không được tổng hợp  lông thỏ có màu trắng.
Theo các bạn nhiệt độ cao có thể ảnh hưởng đến sự biểu hiện của gen tổng hợp mêlanin như thế nào?
VD 2: Hoa cẩm tú cầu
pH < 7
pH = 7
pH > 7
Điều kiện nào ảnh hưởng đến màu sắc của hoa cẩm tú cầu ?
KG KH
MT Ngoài
Cùng Kiểu Gen nhưng màu sắc tùy thuộc vào pH của đất.
VD3: Bệnh phêninkêtô niệu ở người
* Do một gen lặn trên NST thường
* Gây rối loạn chuyển hóa axit amin phêninalanin
* Hậu quả: thiểu năng trí tuệ.
* Phát hiện sớm + ăn kiêng giảm thức ăn có phênialanin phát triển bình thường.
KG + KH
Thay Đổi MT
Thay Đổi
Từ các ví dụ trên,ta có thể kết luận về mối quan hệ giữa KG-môi trường- KH như thế nào?
Kiểu hình là kết quả tương tác giữa kiểu gen với môi trường cụ thể.
Hãy tìm thêm ví dụ về mức độ biểu hiện của kiểu gen phụ thuộc vào điều kiện môi trường?
VD:
Cây Rau Mác
Bê sinh đôi


Giống OMCS2000(KG )
Chăm sóc tốt ( MT1)
NS 4 -5 Tấn/ ha ( KH2 )
NS 2-3Tấn/ha (KH3 )
NS 6- 8 Tấn/ ha ( KH1 )
Chăm sóc bình thường ( MT2 )
Chăm sóc kém ( MT3 )
Nhà A
Nhà B
Nhà C
III. MỨC PHẢN ỨNG
1. Khái niệm :
Ở cây rau mác,cùng 1 kiểu gen, khi ở các môi trường khác nhau sẽ biểu hiện kiểu hình ntn ?
MT-1
MT-2
. . .
KIỂU GEN - I
MT-3
KH-3
1 KG
KH-n
n MT
. . .
MT-n
KH-1
KH-2
n KH
MỨC PHẢN ỨNG
Mức phản ứng của kiểu gen là tập hợp các KH của cùng một KG tương ứng với các môi trường khác nhau.
Tính trạng số lượng thường có mức phản ứng rộng (trọng lượng cơ thể), tính trạng chất lượng thường có mức phản ứng hẹp (chiều cao).
 Ý nghĩa thực tiễn của mức phản ứng.
Những tính trạng có mức phản ứng rộng  đầu tư vào BPKT.
Tính trạng có mức phản ứng hẹp  đầu tư vào chọn giống.
Sinh vật sinh sản sinh dưỡng các cơ thể sinh ra có cùng KG, dễ xác định mức phản ứng hơn SV sinh sản hữu tính.
 Tại sao sinh vật sinh sản sinh dưỡng dễ xác định mức phản ứng hơn SV sinh sản hữu tính.
KG1 + MT1  KH1
tốt 47 tạ/ha
KG1 + MT2  KH2
BT 24 tạ/ha
KG1 + MTn  KHn
xấu 6-8 tạ/ha
Tại sao các nhà khoa học lại khuyên nông dân không nên chỉ trồng một giống luá duy nhất (cho dù là giống lúa có năng suất cao) trên một diện tích rộng trong một vụ mùa?
Trên cánh đồng, chỉ trồng 1 giống lúa, vì nếu năm đó thời tiết bất lợi thì cả cảnh đồng bị mất mùa
2. Mềm dẻo kiểu hình ( thường biến ):
a. Khái niệm :
b. Cơ chế :
Nhận xét về chiều cao cây của 2 kiểu gen ở mỗi độ cao khác nhau so với mặt nước biển ?
c. Ý nghĩa :
Sự mềm dẻo kiểu hình của mỗi kiểu gen có ý nghĩa gì đối với chính bản thân sinh vật ?
Thường biến (mềm dẻo KH) là những biến đổi KH của cùng 1 KG trước những ĐK môi trường khác nhau
Thường biến chịu tác động trực tiếp bởi MT, không DT được.
Giúp sinh vật thích nghi với môi trường,
Hãy phân biệt thường biến - đột biến về các điểm sau:
Ví dụ
Ví dụ
Làm biến đổi kiểu gen  biến đổi kiểu hình.
Làm biến đổi kiểu hình, không làm biến đổi kiểu gen.
Do các nhân tố gây đột biến
Do môi trường tác động
- Cây bàng rụng lá vào mùa đông
Bệnh bạch tạng
 Di truyền được.
 Xuất hiện riêng lẻ, vô hướng

 Không di truyền được.
 Xuất hiện đồng loạt, định
hướng

Đa số có hại nhưng là nguồn nguyên liệu cho tiến hóa và chọn giống.
Có lợi, giúp sinh vật thích ngi với môi trường, có ý nghĩa gián tiếp với tiến hóa và chọn giống.




Good Bye. ^^