Bài 13. Ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen

Gen (ADN ) mARN Pôlipeptit  Prôtêin  tính trạng
TT nu
qđ
TT a amin
đđ tế bào
Prôtêin
đđ hình thái, sinh lí cơ thể
TT nu
qđ
qđ
qđ
qđ
qđ
đđ mô
qđ
đđ cơ quan
I. MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
a. Biểu hiện màu lông thỏ ở các vị trí khác nhau trên cơ thể phụ thuộc vào những yếu tố nào?
b. Nhiệt độ cao có thể ảnh hưởng đến sự biểu hiện của gen tổng hợp mêlanin như thế nào?
Thỏ Himalaya sp
II. SỰ TƯƠNG TÁC GIỮA KIỂU GEN VÀ MÔI TRƯỜNG
1. Ví dụ.
Tai, bàn chân, đuôi, mõm  lông đen
Cạo lông trắng trên lưng + buộc đá lạnh
KQ : Ở lưng lông mọc có màu đen
Tổng hợp Melanin  Lông đen
Không tổng hợp Melanin  Lông trắng
Thí nghiệm chứng minh
II. SỰ TƯƠNG TÁC GIỮA KIỂU GEN VÀ MÔI TRƯỜNG
pH > 7: hoa màu đỏ, màu hồng hoặc màu tím.
pH = 7: hoa màu trắng sữa.
pH < 7: hoa màu lam.
Enzim xúc tác
phênilalanin
tirôzin
Phênilalanin ứ đọng
Máu
Thiểu năng trí tuệ, mất trí
Đầu độc TBTK ở não
Môi trường 1
Kiểu hình 1
Môi trường 2
Kiểu hình 2
Môi trường 3
Kiểu hình 3
Môi trường n
Kiểu hình n
……
Kiểu gen 1
1 Khái niệm
III. MỨC PHẢN ỨNG CỦA KIỂU GEN
Mức phản ứng là tập hợp các kiểu hình của cùng một kiểu gen tương ứng
Vd: Con tắc kè biến đổi màu sắc theo nền môi trường
Trên lá
cây
Trên đá
Trên
cành cây
2. Đặc điểm
Kiểu hình 1
Mức phản ứng do yếu tố nào quy định?
Mức phản ứng được chia làm mấy loại?
Vd: ở gà
+ Nuôi rất tốt : 3kg, lông vàng
+ Nuôi tốt: 2.5kg, lông vàng
+ Nuôi bình thường: 2kg, lông vàng
+ Nuôi không tốt: 1kg, lông vàng
→ chế độ dinh dưỡng ảnh hưởng lớn đến trọng lượng nhưng ít ảnh hưởng đến màu lông.
Tính trạng số lượng: có mức phản ứng rộng
Tính trạng chất lượng có mức phản ứng hẹp
Giống lúa OM3536 (KG)
A
Chăm sóc tốt (MT1)
NS 7,5 tấn/ha (KH1)
B
Chăm sóc bình thường (MT2)
NS 6,5 tấn/ha (KH2)
C
Chăm sóc kém (MT3)
NS 5 tấn/ha (KH3)
Mối quan hệ giữa giống, kĩ thuật canh tác và năng suất
Giống
Năng suất
Kĩ thuật canh tác
+ Giống tốt, biện pháp KT tốt  năng suất cao
+ Giống tốt, biện pháp KT không tốt  năng suất giảm
+ Giống xấu, biện pháp KT tốt  năng suất tăng (giới hạn nhất định)
Nghề trồng lúa để có năng suất cao dân gian có câu:
Nhất : giống
Nhì : cần
Tam : phân
Tứ : nước
Kiểu gen
Môi trường
Thời tiết….
+
Kiểu hình
Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống
Tại sao các nhà khoa học lại khuyên nông dân không nên chỉ trồng 1 giống duy nhất (cho dù giống đó có năng suất cao) trên 1 diện tích rộng trong cùng 1 vụ ?
HS đọc SGK và đề xuất phương pháp để xác định mức phản ứng của một KG?
MT2: lá dạng bản rộng
MT3: lá dạng mũi mác
MT1: lá dạng bản dài
3 Sự mềm dẻo về kiểu hình (thường biến)
Mùa đông
Mùa hè
Loài gấu Bắc cực
Sự mềm dẻo kiểu hình là điều chỉnh về đặc điểm sinh lý giúp sinh vật thích nghi với sự thay đổi của môi trường.
Độ cao so với mặt nước biển (m)
Độ cao so với mặt nước biển (m)
50
1400
3050
30
1400
3050
0
0
Mức phản ứng của 2 KG khác nhau (a và b) của loài cỏ thi (Achillea millefolium) với cao so với mặt nước biển.
-
-
-
-
-
-
-
50
-
-
-
Chiều cao cây (cm)
30
Chiều cao cây (cm)
KG a
KG b
MT
MT
KH
Nói: Cô ấy được mẹ truyền cho tính trạng “ má lúm đồng tiền”có chính xác không? Nếu cần thì phải sửa lại câu nói này như thế nào?
Một số bà con nông dân mua hạt ngô lai có năng suất cao về trồng nhưng cây ngô lại không cho hạt. Giả sử công ty giống đã cung cấp hạt giống đúng tiêu chuẩn. Hãy giải thích nguyên nhân dẫn đến tình trạng cây ngô không cho hạt trong trường hợp trên?
Câu 1: Chọn phát biểu đúng trong các câu sau:
B. Kiểu hình như nhau bao giờ cũng có cùng kiểu gen.
A. Kiểu gen như nhau chắc chắn có kiểu hình như nhau.
C. Cùng một kiểu gen có thể biểu hiện kiểu hình khác nhau.
D. Cùng một kiểu hình chỉ có một kiểu gen.
sai
sai
đúng
sai
Câu 2: Điều nào sau đây không đúng về mức phản ứng?
B. Mức phản ứng không được di truyền.
A. Mức phản ứng là tập hợp các KH của một KG tương ứng với các điều kiện MT khác nhau.
C. Tính trạng chất lượng có mức phản ứng hẹp.
D. Tính trạng số lượng có mức phản ứng rộng.



