Bài 13. Ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen

Bài 13: ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG LÊN SỰ BIỂU HIỆN CỦA GEN
Gen (ADN ) mARN Pôlipeptit  Prôtêin  tính trạng
TT nu
qđ
TT a amin
đđ tế bào
Prôtêin
đđ hình thái, sinh lí cơ thể
TT nu
qđ
qđ
qđ
qđ
qđ
đđ mô
qđ
đđ cơ quan
I. MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
Quá trình biểu hiện của gen qua nhiều bước nên có thể bị nhiều yếu tố môi trường bên trong cũng như ngoài cơ thể chi phối.
a. Biểu hiện màu lông thỏ ở các vị trí khác nhau trên cơ thể phụ thuộc vào những yếu tố nào?
b. Nhiệt độ cao có thể ảnh hưởng đến sự biểu hiện của gen tổng hợp mêlanin như thế nào?
II. SỰ TƯƠNG TÁC GIỮA KIỂU GEN VÀ MÔI TRƯỜNG
Ví dụ.
a. VÍ DỤ 1: Biểu hiện tính trạng màu lông của thỏ Himalaya
II. SỰ TƯƠNG TÁC GIỮA KIỂU GEN VÀ MÔI TRƯỜNG
Thí nghiệm chứng minh:
Điều kiện bình thường
Cạo lông trắng
+ buộc đá lạnh
Mọc lông đen
b. VÍ DỤ 2
Enzim xúc tác
phênilalanin
tirôzin
Phênilalanin ứ đọng
Máu
Thiểu năng trí tuệ, mất trí
Đầu độc TBTK ở não
c. VÍ DỤ 3: Rối loạn chuyển hoá a.a phe gây bệnh pheninketo niệu

Từ các ví dụ trên,ta có thể kết luận về mối quan hệ giữa KG-môi trường- KH như thế nào?
II. SỰ TƯƠNG TÁC GIỮA KG VÀ MT
* VD1: Biểu hiện tính trạng màu lông của thỏ Himalaya
* VD2: biểu hiện tính trạng màu hoa cẩm tú cầu
* VD3: Rối loạn chuyển hoá a.a phe gây bệnh PKU
==> Bảo vệ môi trường sống hạn chế những tác động có hại đến sinh trưởng và phát triển của ĐV, TV và con người
==> Việc mở các lớp năng khiếu về thể thao, văn hóa, nghệ thuật là rất cần thiết vì tạo cho HS môi trường thích hợp để rèn luyện, phấn đấu thành tài năng
9
1, Ví dụ:
2, Kết luận :
Kiểu hình là kết quả tương tác giữa kiểu gen và môi trường cụ thể.
Có nhiều yếu tố ảnh hưởng lên sự biểu hiện của kiểu gen.


II. SỰ TƯƠNG TÁC GIỮA KIỂU GEN VÀ MÔI TRƯỜNG
LIÊN HỆ THỰC TẾ
Vận dụng mối quan hệ KG-MT-KH giải thích:
Nhà trường
Tài năng
Học sinh
Gia đình- Xã hội
Nhà trường
Học sinh
Gia đình- Xã hội
11
Môi trường 1
Kiểu hình 1
Môi trường 2
Kiểu hình 2
Môi trường 3
Kiểu hình 3
Môi trường n
Kiểu hình n
……
Kiểu gen 1
1 Khái niệm
III. MỨC PHẢN ỨNG CỦA KIỂU GEN
Mức phản ứng là tập hợp các kiểu hình của cùng một kiểu gen trong các điều kiện môi trường tương ứng.
Vd: Con tắc kè biến đổi màu sắc theo nền môi trường
Trên lá
cây
Trên đá
Trên
cành cây
2. Đặc điểm
Kiểu hình 1
Mức phản ứng được xác định như thế nào?
Mức phản ứng được chia làm mấy loại?
Vd: ở gà
+ Nuôi rất tốt : 3kg, lông vàng
+ Nuôi tốt: 2.5kg, lông vàng
+ Nuôi bình thường: 2kg, lông vàng
+ Nuôi không tốt: 1kg, lông vàng
→ chế độ dinh dưỡng ảnh hưởng lớn đến trọng lượng nhưng ít ảnh hưởng đến màu lông.
Tính trạng số lượng: có mức phản ứng rộng
Tính trạng chất lượng có mức phản ứng hẹp
Bê sinh đôi cùng trứng
Chế độ dinh dưỡng bình thường:
Cân nặng: <350kg
Sản lượng sữa trong năm:3800kg
Tỉ lệ bơ trong sữa:3,4%
Chế độ dinh dưỡng tốt:
Cân nặng: 500 kg
Sản lượng sữa trong năm:8000kg
Tỉ lệ bơ trong sữa:3,45%
Tính trạng số lượng: có mức phản ứng rộng  đầu tư vào BPKT.
Tính trạng chất lượng có mức phản ứng hẹp  đầu tư vào chọn giống.
Giống lúa OM3536 (KG)
A
Chăm sóc tốt (MT1)
NS 7,5 tấn/ha (KH1)
B
Chăm sóc bình thường (MT2)
NS 6,5 tấn/ha (KH2)
C
Chăm sóc kém (MT3)
NS 5 tấn/ha (KH3)
MT2: lá dạng bản rộng
MT3: lá dạng mũi mác
MT1: lá dạng bản dài
3 Sự mềm dẻo về kiểu hình (thường biến)
Mùa đông
Mùa hè
Loài gấu Bắc cực
Hiện tượng một kiểu gen có thể thay đổi kiểu hình trước các điều kiện môi trường khác nhau được gọi là sự mềm dẻo kiểu hình.
Sự mềm dẻo kiểu hình là do có sự tự điều chỉnh về đặc điểm sinh lý giúp sinh vật thích nghi với sự thay đổi của môi trường.
Mức độ mềm dẻo của kiểu hình lại phụ thuộc vào kiểu gen
Sự mềm dẻo kiểu hình không có khả năng di truyền
Độ cao so với mặt nước biển (m)
Độ cao so với mặt nước biển (m)
50
1400
3050
30
1400
3050
0
0
Mức phản ứng của 2 KG khác nhau (a và b) của loài cỏ thi (Achillea millefolium) với độ cao so với mặt nước biển.
-
-
-
-
-
-
-
50
-
-
-
Chiều cao cây (cm)
30
Chiều cao cây (cm)
KG a
KG b
MT
MT
KH




CŨNG CỐ
?.Tại sao các nhà khoa học lại khuyên nông dân không nên chỉ trồng một giống lúa duy nhất (cho dù đó là giống lúa có năng suất cao) trên một diện tích rộng trong cùng một vụ?
1 KG
1 MT
1 KH
Mối quan hệ giữa giống, kĩ thuật canh tác và năng suất
Giống
Năng suất
Kĩ thuật canh tác
+ Giống tốt, biện pháp KT tốt  năng suất cao
+ Giống tốt, biện pháp KT không tốt  năng suất giảm
+ Giống xấu, biện pháp KT tốt  năng suất tăng (giới hạn nhất định)
Nói: Cô ấy được mẹ truyền cho tính trạng “ má lúm đồng tiền”có chính xác không? Nếu cần thì phải sửa lại câu nói này như thế nào?
Gen (ADN ) mARN Pôlipeptit  Prôtêin  tính trạng
Một số bà con nông dân mua hạt ngô lai có năng suất cao về trồng nhưng cây ngô lại không cho hạt. Giả sử công ty giống đã cung cấp hạt giống đúng tiêu chuẩn. Hãy giải thích nguyên nhân dẫn đến tình trạng cây ngô không cho hạt trong trường hợp trên?
Nghề trồng lúa để có năng suất cao dân gian có câu:
Nhất : giống
Nhì : cần
Tam : phân
Tứ : nước
Kiểu gen
Môi trường
Thời tiết….
+
Kiểu hình
Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống
Dặn Dò:
Học thuộc bài, trả lời các câu hỏi sgk.
2.Đọc bài EM CÓ BIẾT: Tại sao cần phải quan tâm đặc biệt đến các bà mẹ khi mang thai?
3. Chuẩn bị Bài 15.
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN