Bài 12. Vượt qua tình thế hiểm nghèo

LỊCH SỬ - TIẾT SỐ 12
VƯỢT QUA TÌNH THẾ HIỂM NGHÈO
KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Ngày kỉ niệm Cách mạng tháng Tám ở nước ta là:
B. 23 - 8
A. 19 - 8
C. 25- 8
2. Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập vào thời gian nào?
A. 3 - 2 - 1930
B. 28 - 8 - 1945
C. 2 - 9 - 1945
1. Sau Cách mạng tháng Tám 1945, nước ta gặp những khó khăn gì?
A. Thiếu nhân lực để phát triển kinh tế.
B. Nạn đói kinh hoàng năm 1945 cướp đi hơn 2 triệu sinh mạng, để lại hậu quả nặng nề trong đời sống.
C.Tuyệt đại đa số dân ta mù chữ.
E. Nền công nghiệp đang trên đà phát triển.
D. Giặc ngoại xâm và nội phản đe dọa nền độc lập mới giành được.
Dựa vào hình ảnh và thông tin trong SGK đoạn “Từ cuối 1945 -> nghìn cân treo sợi tóc” thảo luận nhóm đôi trả lời câu hỏi sau:
2. Tình cảnh đó đã được ví như hình ảnh nào?
A. Trứng treo đầu đẳng.
B. Ngàn cân treo sợi tóc.
C. Phong ba bão táp.
D. Nước cả sóng lớn.
Bốn năm liền từ 1941-1944 Nhật - Pháp đã ký bốn hiệp định giao nộp lúa, ngô cho Nhật mỗi năm từ 700.000 - 1,3 triệu tấn, tương đương 50-80% tổng sản lượng lương thực Việt Nam thời đó.
Để phục vụ chiến tranh, phát xít Nhật còn cần rất nhiều nguyên liệu từ những cây trồng có sợi, có dầu như đay, gai, bông, thầu dầu... nên chúng đã bắt rất nhiều vùng quê nhổ lúa trồng đay và các loại cây trên.
Tài liệu của người Pháp thống kê: năm 1944 Việt Nam trồng tới 45.000ha đay, gấp chín lần diện tích của năm 1940 do 10 công ty độc quyền của Nhật thu mua, chế biến, kinh doanh thứ cây này.
Cũng theo tài liệu trên, chiến tranh của đồng minh với Nhật tại Đông Dương khiến 50% hệ thống giao thông Nam - Bắc Việt Nam bị phá hủy, 90% phương tiện vận tải bị hư hỏng khiến việc đưa lương thực cứu trợ từ Nam ra Bắc càng thêm khó khăn.
Chiến tranh làm cho nhu cầu nhiên liệu: than, dầu, điện của Nhật tăng cao. Chúng đã lấy ngô, vừng, lạc và cả lúa gạo để thay thế những nhiên liệu này phục vụ mưu đồ phát xít, đẩy người dân vào thảm họa chết đói.
Những xác người chết chưa kịp chôn cất
Xác người chết đói đầy đường đang được thu lượm đi chôn
Giặc ngoại xâm và nội phản
Giặc đói
Giặc dốt
Tình thế
“ Nghìn cân treo sợi tóc”
Các em cùng nhau tìm hiểu, chia sẻ với các bạn trong nhóm những hiểu biết về các giải pháp mà Bác, Đảng và chính phủ ta đã thực hiện để:
Chống giặc đói.
2. Chống giặc dốt.
3. Giải quyết khó khăn về tài chính.
4. Chống giặc ngoại xâm.
Thảo luận nhóm 4
Những giải pháp đưa đất nước ta vượt qua tình thế hiểm nghèo.
Ngoại giao khôn khéo để đẩy lùi quân Tưởng về nước. Hòa hoãn nhân nhượng với Pháp, tăng cường lực lượng để có thời gian chuẩn bị kháng chiến lâu dài.
Chống giặc đói:
Lập “hũ gạo cứu đói”, “ngày đồng tâm” để dành gạo cho dân nghèo. Chia ruộng cho nông dân, đắp đê, đẩy mạnh phong trào tăng gia sản xuất nông nghiệp
2. Chống giặc dốt:
Mở lớp Bình dân học vụ ở khắp nơi để xóa nạn mù chữ. Xây thêm trường học, trẻ em nghèo được cắp sách tới trường.
3. Giải quyết khó khăn về tài chính:
Lập “Quỹ độc lập”, “Quỹ đảm phụ quốc phòng”, “Tuần lễ vàng” để quyên góp tiền, vàng cho nhà nước.
4. Chống giặc ngoại xâm:
Ngày 3 - 9 - 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chủ trì cuộc họp đầu tiên của Chính phủ Lâm thời. Người đề ra 6 nhiệm vụ cấp bách để đối phó với tình hình nguy cấp hiện thời:
Một là, phát động phong trào tăng gia sản xuất để chống nạn đói. Trong khi chờ đợi hoa màu sẽ mở một cuộc lạc quyên, 10 ngày đồng bào nhịn ăn một bữa. Gạo tiết kiệm được sẽ đem phát cho người nghèo.
Hai là, mở chiến dịch chống nạn mù chữ.
Ba là, tổ chức càng sớm càng tốt cuộc tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu, thực hiện quyền tự do, dân chủ cho nhân dân.
Bốn là, mở rộng phong trào giáo dục tinh thần cần, kiệm, liêm chính để bài trừ những thói hư tật xấu do chế độ cũ để lại.
Năm là, bãi bỏ ngay những thư thuế thân, thuế chợ, thuế đò và cấm việc hút thuốc phiện.
Sáu là, tuyên bố quyền tự do tín ngưỡng và đoàn kết lương giáo.
(Theo Những sự kiện lịch sử Đảng, tập 2
NXB Sự thật)
Bác Hoàng Văn Tí, người giúp việc Bác Hồ trong thời gian này kể lại: Hưởng ứng việc lập “Hũ gạo cứu đói”, Bác Hồ gương mẫu thực hiện 10 ngày nhịn ăn một bữa, dành gạo giúp người nghèo. Nhìn Bác gầy rộc, ăn uống không đều đặn, các đồng chí giúp việc rất lo cho sức khỏe của Bác nên đề nghị bác không nhịn ăn, bác bảo: “Bác kêu gọi đồng bào 10 ngày nhịn ăn 1 bữa thì Bác cũng phải gương mẫu chứ, các chú nói Bác cứ ăn thì làm gương cho ai được”
Em có cảm nghĩ gì về việc làm của Bác Hồ qua câu chuyện trên?
Nhân dân góp gạo chống “giặc đói” (10 – 1945)
Đồ dùng học tập của lớp Bình dân học vụ
“Tuần lễ vàng” được tổ chức từ ngày 17 đến ngày 24 - 9 - 1945. Nhiều người đem tới góp cả những vật kỉ niệm thân thiết như đôi khuyên tai của một bà cụ đã sắm từ ngày còn con gái, hai chiếc nhẫn cưới của một cặp vợ chồng. Một cụ già 80 tuổi mang tới một gói lụa điều, bên trong là một nén vàng gia bảo nặng 17 lạng. Có gia đình quyên góp toàn bộ tư trang của những người trong nhà.
Vàng thu góp được để dùng vào việc quốc phòng. Những chiến sĩ ngoài chiến trường nguyện hi sinh đến giọt máu cuối cùng, còn những người dân thì đóng góp vàng bạc châu báu cho Tổ quốc. Vì thế tuần lễ vàng không chỉ có ý nghĩa về mặt “tài chính quốc phòng” mà còn có ý nghĩa chính trị quan trọng.
Đồng bào cả nước đã góp được 60 triệu đồng cho “Quỹ độc lập” và “Quỹ đảm phụ quốc phòng”; “Tuần lễ vàng” đã thu được gần 4 tạ vàng.
Theo em, những sự việc trên nói lên truyền thống gì của nhân dân ta?
Chỉ trong thời gian ngắn, nhân dân ta đã làm được những việc phi thường, hiện thực ấy chứng tỏ điều gì?
Khi lãnh đạo cách mạng vượt qua được cơn hiểm nghèo, uy tín của Chính phủ và Bác Hồ ra sao?
Ý nghĩa của việc vượt qua tình thế “nghìn cân treo sợi tóc”.
- Tinh thần đoàn kết, trên dưới một lòng và cho thấy sức mạnh to lớn của nhân dân ta.
- Nhân dân một lòng tin tưởng vào chính phủ và Bác Hồ để làm cách mạng.
- Chính quyền non trẻ đã vượt qua tình thế hiểm nghèo, tạo lòng tin, uy tín trong nhân dân.
Chỉ trong thời gian ngắn, nhân dân ta đã làm được những việc phi thường, hiện thực ấy chứng tỏ:
Điền tữ ngữ thích hợp vào chỗ chấm:
Trong tình thế ..........................................., chính quyền cách mạng non trẻ đã vượt qua tình thế hiểm nghèo, từng bước đầy lùi “giặc ........, giặc ........, giặc ......................”
“nghìn cân treo sợi tóc”
đói
dốt
ngoại xâm
Ghi nhớ