Bài 12. Số từ và lượng từ

TIẾT 52
Cụm danh từ là gì? Nêu cấu tạo của cụm danh từ? Tìm một danh từ và tạo thành cụm danh từ?
Kiểm tra bài cũ:





SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
TIẾT 52
TIẾT 52: SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
a) Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì, vua bảo:
“ Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi”.
I. Số từ
1. Tìm hiểu ví dụ:
Những từ in đậm bổ sung ý nghĩa cho từ nào trong câu?
b) Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức.

TIẾT 52: SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ

a) - Hai -> chàng
- một trăm-> ván cơm nếp
- một trăm-> nệp bánh chưng
- chín-> ngà
- chín-> cựa
- chín ->hồng mao
- một-> đôi
=> Đứng trước danh từ để bổ sung ý nghĩa về số lượng cho danh từ.
=> Đứng sau danh từ để bổ sung ý nghĩa về số thứ tự.
b) Hùng Vương thứ <- sáu

Các từ in đậm đứng ở vị trí nào trong cụm danh từ? Những từ in đậm này bổ sung ý nghĩa gì?
Vậy những từ in đậm trên là số từ.
TIẾT 52: SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
a) Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì, vua bảo:
“ Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi”.
I. Số từ
1. Tìm hiểu ví dụ:
Từ đôi trong câu a có phải là số từ không? Vì sao?
Cách nói nào sau đây là đúng?
- “Một trăm con
- Hay “một đôi con trâu”.
“Một trăm con trâu” .”
TIẾT 52: SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
a) Từ “đôi “trong “ một đôi”không phải là số từ vì nó mang ý nghĩa đơn vị, đứng ở vị trí của danh từ đơn vị.
- “ Một đôi”không không phải là số từ ghép như “một trăm”, “một nghìn” vì sau “ Một đôi”không thê dùng danh từ chỉ đơn vị
I. Số từ
1. Tìm hiểu ví dụ:
+ Có thể nói:
- “Một trăm con
+ Không thể nói: “một đôi con trâu”.
“Một trăm con trâu” .”
Tìm thêm các từ có ý nghĩa khái quát và công dụng như từ đôi ?
Các từ có ý nghĩa khi quát và công dụng như từ đôi : tá, chục, cặp…
TIẾT 52: SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
I. Số từ
1. Tìm hiểu ví dụ:
Những từ: đôi, chục, cặp, tá, … giống và khác với số từ như thế nào?
Chỉ số lượng chính xác: đôi: 2, tá: 12, cặp: 2, chục: 10
Là số từ.
Là các danh từ chỉ đơn vị, có
thể đặt sau số từ.
TIẾT 52: SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
I. Số từ
1. Tìm hiểu ví dụ:
Từ việc tìm hiểu ví dụ trên, em hiểu thế nào là số từ? Vị trí của số từ? Ý nghĩa mà số từ biểu thị ?
2. Ghi nhớ: SGK.tr.128
Bài tập 1(sgk-129): Tìm số từ trong bài thơ sau. Xác định ý nghĩa của các số từ ấy.
TIẾT 52: SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
I. Số từ
1. Tìm hiểu ví dụ:
2. Ghi nhớ: SGK.tr.128
Không ngủ được
Một canh… hai canh… lại ba canh
Trằn trọc băn khoăn, giấc chẳng thành;
Canh bốn, canh năm, vừa chợp mắt,
Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh.
(Hồ Chí Minh)

Số từ có trong bài :
Một, hai, ba (canh)
Năm (cánh)
=>Số từ chỉ số lượng.

(Canh) bốn , (canh) năm
=> Số từ chỉ thứ tự.
TIẾT 52 SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ

II. Lượng từ
1. Tìm hiểu ví dụ
- các hoàng tử
- những kẻ thua trận
- cả mấy vạn tướng lĩnh ,
quân sĩ
=> Các từ in đậm bổ sung ý nghĩa về lượng ít hay nhiều của sự vật.
[ …] Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng. Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa.
(Thạch Sanh)
TIẾT 52 SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
Nghĩa của các từ in đậm trong ví dụ trên có gì giống và khác với số từ?
II. Lượng từ
1. Tìm hiểu ví dụ
TIẾT 52 SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
II. Lượng từ
1. Tìm hiểu ví dụ
[ …] Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng. Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa.
(Thạch Sanh)
TIẾT 52 SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
II. Lượng từ
1. Tìm hiểu ví dụ
* các --> hoàng tử
những --> kẻ thua trận
cả mấy --> vạn tướng lĩnh, quân sĩ
-> các từ in đậm trên chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật.
Các từ in đậm là lượng từ. Vậy lượng từ là gì?
Em hãy tìm thêm một số lượng từ?
TIẾT 52 SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
II. Lượng từ
1. Tìm hiểu ví dụ
Mô hình cụm danh từ có lượng từ:
Các hoàng tử
những kẻ thua trận
Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ
Sắp xếp các lượng từ trong các cụm danh từ sau vào mô hình cụm danh từ?
Dựa vào vị trí trong cụm danh từ, em thấy lượng từ có thể chia làm mấy nhóm, đó là những nhóm nào?
những
mấy vạn
Cả
hoàng tử
kẻ
các
thua trận
tướng lĩnh, quân sĩ
2. Ghi nhớ : (SGK.tr.129)
TIẾT 52 SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
II. Lượng từ
1. Tìm hiểu ví dụ
* Lượng từ chia làm hai nhóm:
+ Lượng từ chỉ ý nghĩa toàn thể: cả, tất cả, tất thảy, hết thảy, …
+ Lượng từ chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối: các, những, mọi, mỗi, từng,…
* các --> hoàng tử
những --> kẻ thua trận
cả mấy --> vạn tướng lĩnh, quân sĩ
-> các từ in đậm trên chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật.
Bài 2 (sgk t129): Các từ in đậm trong hai dòng thơ sau được dùng với ý nghĩa như thế nào?

TIẾT 52 SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
Con đi trăm núi ngàn khe
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm.
(Tố Hữu)
III. Luyện tập
trăm
ngàn
muôn
=> Dùng để chỉ số lượng “nhiều”, “rất nhiều”.
Em hãy đọc các ví dụ sau và cho biết nghĩa của từ từng, mỗi có gì giống và khác nhau ?
* Giống : tách ra từng sự vật, cá thể.
* Khác :
- Từng: mang ý nghĩa lần lượt theo trình tự hết cá thể này đến cá thể khác.
- Mỗi : mang ý nghĩa nhấn mạnh, tách riêng từng cá thể, không mang ý nghĩa lần lượt.
TIẾT 52 SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
Thần dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi […].
(Sơn Tinh, Thủy Tinh)
b) Một hôm, bị giặc đuổi, Lê Lợi và các tướng rút lui mỗi người một ngả. (Sự tích Hồ Gươm)
Bài tập 3 :
Lượt quay tiếp
2
4
3
A
C
B
Chúc mừng em,
em đã dành được
bông hoa điểm 10
Rất tiếc,
bạn trả lời lại đi!
Rất tiếc,
bạn trả lời lại đi!
Bài 5:
Trong câu tục ngữ sau, có mấy số từ?
Một nong tằm là năm nong kén
Một nong kén là chín nén tơ
Lượt quay tiếp
Mỗi
Từng
Cả A và B
A
B
C
Chúc mừng em,
em đã dành được
bông hoa điểm 10
Rất tiếc,
bạn trả lời lại đi!
Rất tiếc,
bạn trả lời lại đi!
Bài 1:
Có thể điền từ nào vào chỗ trống trong cả hai câu thơ sau:
“Rồi Bác đi dém chăn “…… giọt long lanh rơi
…… người …… một” Tôi đưa tay tôi hứng.”
Lượt quay tiếp
các
các, những
các em, những
A
B
C
Chúc mừng em,
em đã dành được
bông hoa điểm 10
Rất tiếc,
bạn trả lời lại đi!
Rất tiếc,
bạn trả lời lại đi!
Bài 3: Lượng từ trong câu thơ sau:
“Chào các em, những đồng chí của tương lai
Mang mũ rơm đi học đường dài” là:
TRÒ CHƠI CỦNG CỐ
Tất cả, hết thảy
Từng, mỗi, mọi
Tất cả, các, mỗi
C
A
B
Chúc mừng em,
em đã dành được
bông hoa điểm 10
Rất tiếc,
bạn trả lời lại đi!
Rất tiếc,
bạn trả lời lại đi!
Kết thúc
Bài 7:
Dòng nào đều là lượng từ chỉ toàn thể?
TIẾT 52 SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
Học thuộc phần ghi nhớ;
Hoàn thành các bài tập;
Chuẩn bị bài : Ôn tập truyện dân gian
Tiết học kết thúc