Bài 12. Số từ và lượng từ

Chào mừng các thầy cô về dự giờ
lớp 6a5
KIỂM TRA KIẾN THỨC CŨ
Câu hỏi: Nêu khái niệm cụm danh từ ? Nêu ví dụ về cụm danh từ?
Lớp 6a5
Cụm danh từ là loại tổ hợp từ do danh từ và một số từ ngữ khác phụ thuộc nó tạo thành.

Ví dụ: một con trâu, tất cả những học sinh




SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
( TIẾT 49)
Ví dụ
Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần mua sắm những gì, vua
bảo: “ Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng
và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi
thứ một đôi”
( Sơn Tinh, Thủy Tinh)
=> Bổ sung ý nghĩa về số lượng.
DT
DT
DT
DT
DT
DT
DT
3
Ví dụ
Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần mua sắm những gì, vua
bảo: “ Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng
và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi
thứ một đôi”
( Sơn Tinh, Thủy Tinh)
=> Bổ sung ý nghĩa về số lượng.
Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai
vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức.
(Thánh Gióng)
=> Bổ sung ý nghĩa về thứ tự.
DT
DT
DT
DT
DT
DT
DT
DT
3
Ví dụ
Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần mua sắm những gì, vua
bảo: “ Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng
và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi
thứ một đôi”
( Sơn Tinh, Thủy Tinh)
=> Khi biểu thị số lượng, số từ đứng trước danh từ
Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai
vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức.
(Thánh Gióng)
=> Khi biểu thị thứ tự, số từ đứng sau danh từ
DT
DT
DT
DT
DT
DT
DT
DT
3
a. Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì, vua bảo: “ Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi”
(Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)

đôi
một
6
Điền cụm danh từ “ một đôi” vào trong mô hình cấu tạo cụm danh từ.
Đôi là danh từ chỉ đơn vị gắn với ý nghĩa số lượng.
Cần phân biệt số từ với danh từ chỉ đơn vị gắn với ý nghĩa số lượng.
Bài tập 1: Tìm số từ trong bài thơ sau. Xác định ý nghĩa của các số từ ấy
Không ngủ được
Một canh …hai canh… lại ba canh ,
Trằn trọc băn khoăn, giấc chẳng thành;
Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt,
Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh.
(Hồ Chí Minh)
* một, hai, ba (canh), năm (cánh)->số từ chỉ số lượng
* bốn, năm (canh bốn, canh năm)->số từ chỉ thứ tự.
II. Lượng từ
(…) Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng. Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa.
(Thạch Sanh)


II. Lượng từ
(…) Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng. Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa.
(Thạch Sanh)


DT
DT
DT
“C¸c, những, c¶, mÊy” ®øng trước danh tõ, bæ sung ý nghĩa về lượng (l­ưîng nhiÒu) cho danh từ.






b. Đầu lòng hai ả tố nga,
Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân.
Mai cốt cách tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười. (Nguyễn Du)
“Mỗi”: Đứng trước danh từ, bổ sung ý nghĩa về lượng (lượng ít) cho danh từ.
DT
Ví dụ1 a:(…) Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng.
Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua
trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ
cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không
muốn cầm đũa.
Từ : "các, nhu~ng, ca?, mõ?y" đứng truước danh từ, bổ sung ý nghia v? lu?ng (lưuợng nhiều) cho danh t?.
b….Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười.
Từ “ mỗi” đứng trước danh từ, bổ sung ý nghĩa về lượng (lượng ít) cho danh từ.

Điền cụm danh từ vào mô hình cấu tạo cụm danh từ
- Các hoàng tử,
- những kẻ thua trận,
- Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ
- Mỗi người
12

Điền cụm danh từ vào mô hình cấu tạo cụm danh từ
12
các
hoàng tử
những
kẻ
thua trận
cả
mấy
vạn
tướng lĩnh, quân sĩ
mỗi
người

Nhóm 1,2
- các hoàng tử,
- những kẻ thua trận,

Nhóm 3,4
- cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ
- mỗi người
THẢO LUẬN NHÓM: 1 PHÚT
Chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối
Chỉ ý nghĩa toàn thể
14
SỐ TỪ
- Hai chàng.
- Một trăm ván cơm nếp.
- một trăm nệp bánh chưng.
- chín ngà.
- chín cựa.
- chín hồng mao.
- một đôi
- thứ sáu.
LƯỢNG TỪ
- Các hoàng tử.
những kẻ thua trận.
- Cả mấy vạn tướng lĩnh,
quân sĩ.
- Mỗi người

- Giống: Đều bổ sung ý nghĩa cho danh từ.
- Khác nhau:
+ Số từ đứng trước hoặc sau danh từ, chỉ số lượng hoặc số thứ tự.
+ Lượng từ đứng trước danh từ, chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật.
10
Bài tập 2: Các từ in đậm trong hai dòng thơ sau được dùng với ý nghĩa như thế nào?
Con đi trăm núi ngàn khe
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm.
(Tố Hữu)
trăm, ngàn, muôn -> dùng với ý nghĩa chỉ số lượng rất nhiều
III. Luyện tập
Bài tập 3: Qua hai ví dụ sau, em thấy nghĩa của các từ từng và mỗi có gì khác nhau?
Thần dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi (...)
(Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)
b. Một hôm bị giặc đuổi, Lê Lợi và các tướng rút lui mỗi người một ngả.
(Sự tích Hồ Gươm)


* Giống nhau:
Mỗi, từng: đều tách ra từng sự vật, từng cá thể
*Khác nhau:
- Từng: mang ý nghĩa lần lượt theo trình tự, hết cá thể này đến cá thể khác
- Mỗi: mang ý nghĩa nhấn mạnh, tách riêng từng cá thể, không mang ý nghĩa lần lượt
Những bông hoa cúc trắng
BÀI TẬP BỔ SUNG
Dùng số từ, lượng từ gọi tên
những sự vật trong các bức tranh sau?
Một con chim
Hình 1
Hình 2
Lượt quay tiếp
Mỗi
Từng
Cả A và B
A
B
C
Chúc mừng em,
em đã trả lời đúng
Rất tiếc,
bạn trả lời lại đi!
Rất tiếc,
bạn trả lời lại đi!
Câu 1:
Có thể điền từ nào vào chỗ trống trong cả hai câu thơ sau:
“Rồi Bác đi dém chăn “…… giọt long lanh rơi
…người …người một” Tôi đưa tay tôi hứng.”
28
Lượt quay tiếp
các
các, những
các em, những
A
B
C
Chúc mừng em,
em đã trả lời đúng
Rất tiếc,
bạn trả lời lại đi!
Rất tiếc,
bạn trả lời lại đi!
Câu 2: Tìm lượng từ trong câu thơ sau:
“Chào các em, những đồng chí của tương lai
Mang mũ rơm đi học đường dài”
30
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
* Đối với bài học ở tiết này :
Học thuộc khái niệm số từ và lượng từ. Lấy ví dụ ở mỗi từ loại
* Đối với bài học ở tiết tiếp theo:
Chuẩn bị bài: Kể chuyện tưởng tượng






XIN TRÂN TRỌNG CẢM ƠN
CÁC THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH