Bài 12. Số từ và lượng từ

số từ và lượng từ
Tiết:52
TRƯờNG THCS HOàN SƠN_TIÊN DU_BắC NINH
Gv thực hiện: Vũ Thị Huyền Trang
Tiết52: Số từ và lượng từ
I. Số từ.
1. Ví dụ:
Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì, vua bảo: "Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao mỗi thứ một đôi" (Sơn Tinh Thuỷ Tinh)
b. Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức.
(Thánh Gióng)
I-Số từ:
1.Ví dụ:

a) Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm
những gì,vua bảo:" Một trăm ván cơm nếp,
một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà,
gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ
một đôi". ( Sơn Tinh-Thuỷ Tinh)
b) Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở

làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức.
(Thánh Gióng)
DT
DT
DT
DT
DT
DT
DT
DT
Các từ: "Hai", "một trăm", chín", "một" đứng trước DT, bổ sung ý nghĩa số lượng
_Từ "Sáu" đứng sau DT, bổ sung ý nghĩa thứ tự
 Sè tõ
2. Nhận xét:

3. Bài học:
Lưu ý: VD: Đi h�ng hai, h�ng ba
? "hai", "ba" l� số từ chỉ số lượng nhưng lại đứng sau DT
I-Số từ: 1.Ví dụ:
2. Nhận xét:
3. Bài học:

a) Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì, vua bảo: " Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà,
gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi ".
(Sơn Tinh-Thuỷ Tinh)
?Thảo luận:
_Từ "Đôi" đứng ở vị trí nào trong cụm từ?
_Nó chỉ ý nghĩa gì?
_Từ "Đôi" đứng ở sau số từ " một"
_Nó có ý nghĩa chỉ số lượng
vd a) Hai chiếc dép
vd b) Một đôi chiếc dép
Cách nói nào đúng, cách nói nào sai?
Tuy nhiªn cã thÓ nãi: Mét ®«i dÐp
? Đôi : l� danh từ chỉ đơn vị gắn với ý nghĩa số lượng
Lưu ý: C?n phõn bi?t s? t? v?i nh?ng danh t? ch? don v? g?n v?i ý nghia s? lu?ng
Khi sử dụng số từ cần lưu ý điều gì?
Tìm thêm các từ có ý nghĩa khái quát và công dụng như từ đôi?
_ C¸c tõ cã ý nghÜa kh¸i qu¸t nh­ “§«i” : CÆp, t¸, chôc…
Đúng
Sai
Trong mô hình cụm DT, từ "Đôi" đứng ở vị trí nào? Nó mang đặc điểm của từ loại nào?
Tiết52: Số từ và lượng từ
I. Số từ.
Ví dụ.
Nhận xét
3. Bài học : Ghi nhớ_128:
Số từ là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật. Khi biểu thị số lượng sự vật, số từ thường đứng trước danh từ. Khi biểu thị thứ tự, số từ thường đứng sau danh từ.
Chú ý: Cần phân biệt số từ và những danh từ chỉ đơn vị gần với ý nghĩa số lượng.
2. Nhận xét:
1. Ví dụ:
* Ví dụ:
[...] Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng. Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa.
( Thạch Sanh)
Các
hoàng tử
nh?ng
kẻ
thua trận
Cả
mấy
vạn
tướng lĩnh.
Tiết 51: số từ và lượng từ
_ giống nhau: đều chỉ số lượng, đứng trước DT
_Khác: Những từ "Các", "những",
"cả mấy" chỉ số lượng không xác định được ít hay nhiều của sự vật
Tiết52: Số từ và lượng từ
I. Số từ.
II. Lượng Từ:
Ví dụ:
Nhận xét:
Ví dụ:
[...] Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng. Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa. ( Thạch Sanh)
3. Bài học:
* Lượng từ là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật
? "Các", "những", "cả mấy" chỉ lượng nhiều của sự vật
Trong ví dụ sau:
Đầu lòng hai ả tố nga
Thuý Kiều là chị em là Thuý Vân
Mai cốt cách, tuyết tinh thần
Mỗi người một vẻ , mười phân vẹn mười
(Nguyễn Du)
? Từ " Mỗi" chỉ lượng như thế nào của sự vật?
"Mỗi" chỉ lượng ít của sự vật
Những từ " Các", "những", "cả mấy", "mỗi" ?Lượng từ
* 2 nhóm Lượng từ:
_Nhóm chỉ ý nghĩa toàn thể: Cả, tất cả, tất thảy.
_Nhóm chỉ ý nghĩa tập hợp
( "Mọi ", "Các, " Những" ) , hay ý nghĩa phân phối ( "Từng", "Mỗi" )
Những điều cần ghi ghớ.
1. Số từ là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật. Khi biểu thị số lượng sự vật, số từ thường đứng trước danh từ. Khi biểu thị thứ tự, số từ thường đứng sau danh từ.
* Cần phân biệt số từ với những danh từ chỉ đơn vị gắn với ý nghĩa số lượng.
2. Lượng từ là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật.
_ Dựa vào vị trí trong cụm danh từ, có thể chia lượng từ thành hai nhóm:
+ Nhóm chỉ ý nghĩa toàn thể.
+ Nhóm chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối.
III. Luyện tập:
Bài 1: Tìm số từ trong bài thơ sau. Xác định ý nghĩa của số từ ấy.
Không ngủ đựợc
Một canh.hai canh.lại ba canh,
Trằn trọc băn khoăn, giấc chẳng thành;
Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt,
Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh.
(Hồ Chí Minh)
Các từ : "Trăm", "ngàn", "muôn" là những lượng từ chỉ số lượng rất nhiều nhưng không chính xác
+ "Trăm", "ngàn": chỉ rất nhiều những nơi người chiến sĩ đã qua, để nhấn mạnh so sánh không bằng với nỗi vất vả, cực nhọc , đắng cay của Bầm

? Một, hai, ba (canh), năm (cánh) : Số từ chỉ số lượng
_ Bốn, năm (canh bốn, canh năm) : Số từ chỉ thứ tự
Bài 2: Các từ in đậm trong hai dòng thơ sau đựơc dùng với ý nghĩa như thế nào?
Con đi trăm núi ngàn khe
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm.
(Tố Hữu)
Tiết: 51 sè tõ vµ l­îng tõ
Bài tập 3:
Qua hai ví dụ sau, em thấy nghĩa của các từ từng và mỗi có gi` khác nhau?

Thần dùng phép lạ bốc từng quả đồi,
dời từng dãy núi [...].
( Sơn Tinh Thuỷ Tinh)
b. Một hôm, bị giặc đuổi, Lê Lợi và các
tướng rút lui mỗi người một ngả.
( Sự tích Hồ Gươm)
Giống nhau: Tách ra từng cá thể, từng sự vật.
Khác nhau:
+ Từng: Vừa tách riêng từng cá thể, từng sự vật vừa mang ý nghĩa lần lượt theo tri`nh tự hết cá thể này đến cá thể khác, hết sự vật này đến sự vật khác.
+ Mỗi: Chỉ có ý nghĩa tách riêng để nhấn mạnh chứ không mang ý nghĩa lần lượt, tri`nh tự.
II. Luyện tập:
Bài tập thêm:
Trong các câu văn sau, câu nào không chứa lượng từ?
Phú ông gọi ba con gái ra, lần lượt hỏi từng người
B. Hai bên đánh nhau ròng rã mấy tháng trời
C.Nhiều ngày trôi qua chưa thấy chàng trở về
D. Một trăm ván cơm nếp


D
Bài tập thêm:
2. Có bao nhiêu số từ trong đoạn văn sau?
Ngày xưa, có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển. Ngày ngày chồng đi thả lưới, vợ ở nhà kéo sợi.
Một hôm, người chồng ra biển đánh cá. Lần thứ nhất kéo lưới chỉ thấy có bùn, lần thứ nhì kéo lưới chỉ thấy cây rong biển: lần thứ ba kéo lưới thì bắt được một con cá vàng.
(Puskin)
5
6
7
8

C
Số từ là những từ chỉ
số lượng và thứ tự của sự vật
Phân loại
Lượng từ là những từ chỉ
lượng ít hay nhiều của sự vật
Số từ (th­êng)
đứng trước
DT biểu thị
số lượng
Số từ đứng sau
danh từ biểu thị
số thứ tự
Nhóm chỉ ý
nghĩa toàn thể
Nhóm chỉ ý
nghĩa tập hợp
hay phân phối
Một con chim
2. Những bông hoa cúc trắng
CỦNG CỐ
Dùng số từ, lượng từ gọi tên
những sự vật trong các bức tranh sau?
Tiết52: Số từ và lượng từ
Hoạt động nhóm
Nhóm A: Tìm và đặt câu với 2 số từ,một chỉ số lượng, một chỉ thứ tự
Nhóm B: Tìm và đặt câu với 2 lượng từ
số từ và lượng từ
Hướng dẫn về nhà
- Về nhà học nội dung bài học và hoàn thành các bài tập còn lại trong SGK.
- Chuẩn bị bài mới: Kể chuyện tưởng tượng và trả lời các câu hỏi:
+ Tóm tắt truyện ngụ ngôn Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng?
+ Tỡm nh?ng chi tiết có sử dụng yếu tố tưởng tượng ở trong truyện?