Bài 12. Số từ và lượng từ

Nhi?t li?t chăo m?ng qu� th?y c� v? d? gi?
Giáo viên: Vũ Thị Thủy
TRƯỜNG THCS TRẦN BÌNH TRỌNG
Môn: Ngữ văn 6
KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Thế nào là cụm danh từ?
2. Hãy tìm cụm danh từ trong đoạn văn sau:
Ông về tâu vua sắm cho ta một con ngựa sắt, một tấm áo giáp sắt và một roi sắt, ta sẽ phá tan lũ giặc này.
(Thánh Gióng)
1.Cụm danh từ là loại tổ hợp từ do danh từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành.
Đáp án
2. Các cụm danh từ trong đoạn văn
Một con ngựa sắt
Một tấm áo giáp sắt
Một roi sắt
Lũ giặc này
TI?NG VI?T : S? T?, LU?NG T?
I. Số từ
Các từ in đậm trong những câu sau bổ sung ý nghĩa cho từ nào trong câu? Chúng đứng ở vị trí nào của cụm từ và bổ sung ý nghĩa gì?
a) Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì, vua bảo: “Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi”.
(Sơn Tinh, Thủy Tinh)
b)Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu,
ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão
chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức.

=> Các từ: “hai”, “một trăm”, “chín”, “một” bổ sung ý nghĩa về số lượng, đứng trước danh từ trong cụm từ.
Từ “sáu” bổ sung ý nghĩa về thứ tự và đứng sau danh từ trong cụm từ.
Số từ là gì?
Số từ là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật. Khi biểu thị số lượng sự vật số từ thường đứng trước danh từ. Khi biểu thị thứ tự, số từ đứng sau danh từ.
Mô hình phân loại số từ
Số từ chỉ
số lượng
Số từ chỉ
Thứ tự
Số từ

Từ “đôi” trong cụm từ
“mỗi thứ một đôi”
ở câu a có phải là
số từ không?
tại sao?
Cần phân biệt số từ và danh từ chỉ đơn vị
Tìm thêm những từ có ý nghĩa khái quát và công dụng như từ “đôi”
Ví dụ: tá, cặp, chục
Từ đôi trong “một đôi” không phải là số từ mà là danh từ chỉ đơn vị vì nó mang ý nghĩ đơn vị và đứng ở vị trí của danh từ chỉ đơn vị.
Ghi nhớ sgk
II Lượng từ

Nghĩa của những từ in đậm trong những câu dưới đây có gì khác nghĩa của số từ?
Vậy theo em lượng từ là gì?
(…)Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng.Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa.
(Thạch Sanh)
Lượng từ là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật.
Khác: số từ : chỉ số lượng hoặc
thứ tự của sự vật

Các từ in đậm: chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật
TI?NG VI?T : S? T?, LU?NG T?
Xét lại ví dụ:
(…)Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng.Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa.

Tìm những
cụm danh từ
có lượng từ
trong ví dụ trên
Hãy điền các cụm danh từ trên vào mô hình cụm danh từ
Mô hình cụm danh từ
Tất cả,
tất thảy,
hết thảy…
Mọi, mỗi,
từng…
Các
hoàng tử
những
kẻ
thua trận
Cả
mấy vạn
tướng lĩnh, quân sĩ
Ghi nhớ sgk
mấy vạn
TI?NG VI?T : S? T?, LU?NG T?
III. Luyện tập
* Bài tập 1: Tìm số từ trong bài thơ sau. Xác định ý nghĩa của các số từ ấy
Không ngủ được
Một canh...hai canh...lại ba canh,
Trằn trọc băn khoăn, giấc chẳng thành;
Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt,
Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh.
(Hồ Chí Minh)
III. Luyện tập
Các từ in đậm, nhấp nháy trong 2 dòng thơ trên được dùng với ý nghĩa như thế nào?
TI?NG VI?T : S? T?, LU?NG T?
Bài 2. Con đi trăm núi ngàn khe
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm.
(Tố Hữu)
Cả lớp làm và trình bày
muôn
trăm
ngàn
* Các từ in đậm trong bài: trăm núi, ngàn khe, muôn nỗi tái tê đều được dùng để chỉ số lượng “nhiều”, “rất nhiều”.
Đáp án:
TIẾNG VIỆT : SỐ TỪ, LƯỢNG TỪ
III. Luyện tập
Bài tập 3: Qua hai ví dụ sau, em thấy nghĩa của các từ “từng” và “mỗi” có gì khác nhau?
a) Thần dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi[…].
(Sơn Tinh, Thủy Tinh)
b) Một hôm, bị giặc đuổi, Lê Lợi và các tướng rút lui mỗi người một ngả.
(Sự tích Hồ Gươm)
Các em thảo luận cùng bạn và trình bày nhé!
Sự giống và khác nhau của các từ “từng” và “mỗi” là:
Giống: Đều chỉ việc tách ra từng cá thể, từng sự vật

từng: Mang ý nghĩa lần lượt theo trình tự, hết cá thể này đến cá thể khác
mỗi: Mang ý nghĩa nhấn mạnh, tách riêng từng cá thể, không mang ý nghĩa lần lượt
Khác
Bài tập 4: Luyện viết chính tả bài “Lợn cưới, áo mới” (về nhà rèn viết)
Củng cố
1. Thế nào là số từ, lượng từ?
2. Dòng nào có sử dụng số từ?
A. Em đi học.
B. Chúng em đi học.
C. Tất cả chúng em đi học.
D. Năm học sinh đang đi học.
3. Trong các nhóm từ dưới đây, nhóm từ nào là số từ chỉ số đếm?
A. Hai, bốn, sáu, tám
B. Dăm ba, dăm bảy, một vài…
C. Những, các…
3. Trong các nhóm từ dưới đây, nhóm từ nào là số từ chỉ số thứ tự?
A. Hai, bốn, sáu, tám
B. Dăm ba, dăm bảy, một vài
C. Thứ nhất, thứ nhì, thứ ba…
D
A
C








Đọc đoạn văn:
“Có một con ếch sống lâu ngày trong một
giếng nọ. Xung quanh nó chỉ có vài con nhái,
cua,ốc bé nhỏ…Ếch cứ tưởng bầu trời trên
đầu chỉ bé bằng chiếc vung và nó thì oai như
một vị chúa tể”
Hãy tìm số từ và lượng từ trong đoạn văn trên

ST
ST
ST
LT
Về nhà:
- Học bài
Chuẩn bị bài chỉ từ
Xem trước bài học và phần
luyện tập sgk
Giờ học kết thúc
Ch�c qu� th?y, c�
M?nh kh?e, h?nh ph�c, thănh d?t