Bài 12. Số từ và lượng từ

CHÀO MỪNG CÁC CÔ
ĐẾN DỰ GIỜ THĂM LỚP
Kiểm tra bài cũ:
1/Thế nào là cụm
danh từ?Cho ví dụ.
Cụm danh từ có
cấu tạo và ý nghĩa như thế nào so với danh từ?
2/Điền cụm danh từ ở ví dụ trên vào mô hình cấu tạo cụm danh từ.
TiẾT 52: SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
I-TÌM HiỂU CHUNG:
1/Số từ:
Ví dụ:
a/Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì,vua bảo:”Một trăm ván cơm nếp,một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà,gà chín cựa,ngựa chín hồng mao,mỗi thứ một đôi”.
(Sơn Tinh,Thủy Tinh)
a/hai chàng
một trăm ván cơm nếp
một trăm nệp bánh chưng
chín ngà
chín cựa
chín hồng mao
một đôi.
Đứng trước danh từ và bổ sung ý nghĩa về số lượng cho danh từ
b/Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu,ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức.
(Thánh Gióng)
thứ sáu
Đứng sau danh từ và bổ sung ý nghĩa về thứ tự cho danh từ
a/hai chàng
một trăm ván cơm nếp
chín ngà
một đôi.
Đứng trước danh từ và bổ sung ý nghĩa về số lượng
hai,một trăm,chín,một,sáu:số từ
b/th? s�u



->D?ng sau danh t? v� b? sung � nghia v? th? t?
Số từ là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật.
*Đặt câu có sử dụng số từ và cho biết nó biểu thị ý nghĩa gì?

Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì,vua bảo:”Một trăm ván cơm nếp,một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà,gà chín cựa,ngựa chín hồng mao,mỗi thứ một đôi”.
từ “đôi”:không phải là số từ vì nó nằm ở vị trí danh từ chỉ đơn vị.
-Một số từ có ý nghĩa khái quát và công dụng như đôi :cặp,tá ,chục,…
Sự khác nhau giữa số từ và danh từ chỉ đơn vị:
một trăm ấy
->sai
một chục trứng gà ấy
->đúng
-Số từ không trực tiếp kết hợp với chỉ từ.
-Danh từ chỉ đơn vị:trực tiếp kết hợp với số từ ở phía trước và chỉ từ đứng ở phía sau.
2/Lượng từ:
Ví dụ1: Các hoàng tử phải cởi giáp sắt xin hàng.Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận.Cả mấy vạn tướng lĩnh,quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu,bĩu môi,không muốn cầm đũa.
( Thạch Sanh)
các hoàng tử
những kẻ
cả mấy vạn tướng lĩnh,quân sĩ
các,những, cả mấy đứng trước danh từ
Bổ sung ý nghĩa về lượng(nhiều) của sự vật.
=>lượng từ
Ví dụ:-mỗi học sinh này
-từng chiếc ghế ấy
->mỗi ,từng đứng trước danh từ
Bổ sung ý nghĩa về lượng (ít) của sự vật.
=>lượng từ
Lượng từ là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật.
Xếp các từ : các,những,cả mấy,mỗi,từng vào mô hình cụm danh từ:




-cả:chỉ ý nghĩa toàn thể
-các,những,mọi,mấy: chỉ ý nghĩa tập hợp
-mỗi,từng:chỉ ý nghĩa phân phối
Lượng từ chia làm 2 nhóm:
+Lượng từ chỉ ý nghĩa toàn thể( cả,tất cả,tất thảy,…)
+Lượng từ chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối(các,những,mọi,mấy,mỗi,từng,…)
*Đặt câu có sử dụng lượng từ và cho biết nó thuộc nhóm nào?
*Phân biệt số từ với lượng từ:
+Số từ chỉ số lượng giữ vai trò làm phụ ngữ t1 ở trước trung tâm.
+ Số từ chỉ thứ tự giữ vai trò làm phụ ngữ s1.
+Lượng từ chỉ ý nghĩa toàn thể giữ vai trò làm phụ ngữ t 2.
Lượng từ chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối giữ vai trò làm phụ ngữ t 1.

II-LUYỆN TẬP:
1/Tìm số từ và lượng từ trong truyện ngụ ngôn Thầy bói xem voi:
Số từ: năm ( năm ông thầy bói)
Số từ chỉ số lượng
-Lượng từ:các(các thầy)
Lượng từ chỉ ý nghĩa tập hợp
2/Phân tích cách sử dụng số từ trong bài thơ sau:
KHÔNG NGỦ ĐƯỢC
Một canh….hai canh….lại ba canh,
Trằn trọc băn khoăn ,giấc chẳng thành;
Canh bốn,canh năm vừa chợp mắt,
Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh.
(Hồ Chí Minh)
một (canh),hai (canh),ba (canh),năm (cánh):số từ chỉ số lượng
vì đứng trước danh từ canh,cánh
->(canh )bốn,( canh) năm: số từ chỉ thứ tự vì đứng sau danh từ canh
3/Phân tích cách sử dụng lượng từ trong câu sau:
Tất thảy mọi người yêu mến em.
->tất thảy: lượng từ chỉ ý nghĩa toàn thể
mọi: lượng từ chỉ ý nghĩa tập hợp
4/Phân biệt lượng từ chỉ ý nghĩa toàn thể và lượng từ chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối trong các câu sau:
a/Mẹ mua những con vịt này từ tháng trước.
=>những:lượng từ chỉ ý nghĩa tập hợp
b/Hết thảy chúng em đều yêu quý cô giáo chủ nhiệm.
hết thảy: lượng từ chỉ ý nghĩa toàn thể
c/Từng em học sinh đứng lên trả lời.
->từng: chỉ ý nghĩa phân phối(tách ra từng cá thể,mang ý nghĩa lần lượt.)
5/Đặt câu với yêu cầu sau:
-Số từ:ba, bốn,…
-Lượng từ:tất cả,mỗi,…
Dùng bản đồ tư duy khái quát lại nội dung bài học.
IV-HƯỚNG DẪN TỰ HỌC VÀ CHUẨN BỊ BÀI MỚI:
1/Hướng dẫn tự học:
-Nhớ các đơn vị kiến thức về số từ và lượng từ
-Xác định số từ và lượng từ trong 1 tác phẩm truyện đã học.
2/Chuẩn bị bài mới:
Kể chuyện tưởng tượng.
+Tưởng tượng là gì?
+Theo em,thế nào là kể chuyện tưởng tượng?
+Nêu vai trò của việc tưởng tượng trong văn tự sự.
+Cách xây dựng một câu chuyện tưởng tượng như thế nào?