Bài 12. Số từ và lượng từ

VD: Cho 1 danh từ: học sinh




một học sinh




các học sinh



tất cả học sinh



mấy học sinh



những học sinh



từng học sinh, ....


mẹ hiền dạy con
đọc thảo luận chú thích
tìm hiểu văn bản

Bµi 12 - TiÕt 48

sè tõ vµ l­îng tõ


a) Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì, vua bảo: " Một trăm ván cơm nếp,
một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ
một đôi".
( Sơn Tinh-Thuỷ Tinh)
b) Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ

làm ăn và có tiếng là phúc đức.

(Thánh Gióng)

Hãy cho biết từ "đôi" trong ví dụ a có phải là số từ không? Vì sao?
Đáp án: "đôi" không phải là số từ mà là danh từ đơn vị vì nó đứng ở vị trí của danh từ đơn vị và trực tiếp kết hợp với số từ ở phía trước.
Tìm thêm các từ có ý nghĩa khái quát và công dụng như từ đôi?
- Có hai cỏch nói sau cỏch n�o dỳng cỏch n�o sai: + Một c?p g� v?t

+ Một c?p con g� v?t
Đúng
Sai
Sai vì cặp và con đều lµ DT chØ đơn vị tự nhiên nên không thể kết hợp được với nhau.
- Những từ có ý nghĩa khỏi quỏt v� cụng d?ng như t? đôi: tá, cặp, chục
Bài tập 1:
Tìm số từ trong bài thơ sau xác định ý nghĩa các số từ ấy ?
Không ngủ được
Một canh...hai canh...lại ba canh,
Trằn trọc băn khoăn giấc chẳng thành;
Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt,
Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh.
(Hồ Chí Minh)
Số từ chỉ lượng: một canh , hai canh , ba canh , năm cánh.
Số từ chỉ thứ tự: canh bốn , canh năm.
[...] Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng. Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa.

- Giống số từ: Đứng trước DT d? b? sung ý nghia.
- Khác số từ:




Thảo luận 5’
H: Nghĩa của các từ im đậm có gì giống và khác nghĩa cả số từ?
H: Xếp các từ im đậm vào mô hình cụm danh từ tìm thêm các từ có ý nghĩa tương tự?
Các
hoàng tử
những
kẻ
thua trận
Cả
mấy vạn

tướng lĩnh,
quõn si

Tất cả
những

bông
hoa
màu đỏ
ấy
1) Bài tập 2 - SGK/129: Các câu in đậm trong hai dòng thơ sau được dùng với ý nghĩa như thế nào?
"Con đi trăm núi ngàn khe
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm"

(Tố Hữu)
Các từ " trăm, ngàn" là số từ chỉ số lượng chính xác, "muôn" là lượng từ chỉ lượng không xác định cụ thể nhằm nhấn mạnh nỗi vất vả, cực nhọc, đắng cay của người mẹ.
2) Bài tập 3 - SGK/129 : Hai ví dụ sau, em thấy nghĩa của các từ từng và mỗi có gì khác nhau?
Thần dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi [...].
( Sơn Tinh Thuỷ Tinh)
b. Một hôm, bị giặc đuổi, Lê Lợi và các tướng rút lui mỗi người một ngả.
( Sự tích Hồ Gươm)
* Đáp án:
Giống nhau: Tách ra từng cá thể, từng sự vật.
Khác nhau:
+ Từng: Mang ý nghĩa lần lượt theo trình tự hết cá thể này đến cá thể khác, hết sự vật này đến sự vật khác.
+ Mỗi: Không mang ý nghĩa lần lượt, trình tự.
3) Bài tập 4 -SGK/129:
Hãy viết một đoạn văn ngắn khoảng 3 - 5 câu tả cảnh sân trường em trong giờ ra chơi trong đó có sử dụng số từ và lượng từ.