Bài 12. Số từ và lượng từ

PHÒNG GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO HUYỆN TÂN UYÊN
Trường THCS Lê Thị Trung
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Thanh

KÍNH CHÀO
QUÍ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH
- Thế nào là cụm danh từ ?
- Đặt câu có cụm danh từ.
b) Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức.

(Thánh Gióng)
Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì, vua bảo: " Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi".
( Sơn Tinh-Thuỷ Tinh)
Tiết 53 :
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
I-Số từ:
1.Ví dụ:
I-Số từ:
1.Ví dụ:
a. C¸c tõ : “hai, mét tr¨m, chÝn, mét” bæ sung ý nghÜa vÒ sè l­îng .
b. Tõ “s¸u” bæ sung ý nghÜa
vÒ thø tù .
- Là những từ chỉ số lượng và số thứ tự của sự vật.
- Gồm 2 loại:
+ Số từ chỉ số lượng
+ Số từ chỉ thứ tự
- Vị trí:
+ Khi biểu thị số lượng số từ đứng trước danh từ.
+ Khi biểu thị thứ tự số từ đứng sau danh từ.
- Kết hợp: Với danh từ đơn vị và sự vật.
- Chức vụ ngữ pháp: - Làm phụ ngữ.
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
Tiết 53 :
a. -Hai chàng
-một trăm ván cơm nếp
-một trăm nệp bánh trưng
- chín ngà
-chín cựa
- chín hồng mao
-một đôi
b. Hùng vương thứ sáu
2. Nhận xét:
Em hiểu thế nào là số từ?
Còn có thể làm thành phần câu VN.
Ví dụ : Dân tộc Việt Nam / là một.
Tiết 53 :
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
I-Số từ:
1.Ví dụ:
- Là những từ chỉ số lượng và số thứ tự của sự vật.
- Gồm 2 loại:
+ Số từ chỉ số lượng
+ Số từ chỉ thứ tự
- Vị trí: + Khi biểu thị số lượng số từ đứng trước danh từ.
+ Khi biểu thị thứ tự số từ đứng sau danh từ.
- Kết hợp: Với danh từ đơn vị và sự vật.
- Chức vụ ngữ pháp: Làm phụ ngữ.
2. Nhận xét:
C V
Câu hỏi thảo luận:
Hãy cho biết từ "đôi" trong ví dụ a có phải là số từ không? Vì sao?
Đáp án:
" đôi" không phải là số từ mà là danh từ đơn vị vì nó dung d? ch? m?t t?p h?p s? v?t (trực tiếp kết hợp với số từ ở phía trước v� danh t? ch? v?t ? phớa sau).
Có thể nói: Một trăm con bò, không thể nói: Một đôi con bò, phải nói: một đôi bò.
(. m?i th? một đôi )
Các từ có ý nghĩa khái quát và công dụng giống từ “đôi”.
chi?c, cặp, chục, tá...
Tiết 53 :
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
I-Số từ:
1.Ví dụ:
Tuy nhiên có trường hợp số từ chỉ số lượng nhưng vẫn đứng sau danh từ.
3. Ghi nhớ 1: sgk/ 128
Đi hàng hai, hàng ba.
Ví dụ:
2. Nhận xét:
4 .Chú ý:
Những từ có ý nghĩa chỉ số lượng như: đôi, cặp, tá, chục,. không phải là số từ mà là danh từ đơn vị.
BẢN ĐỒ TƯ DUY VỀ SỐ TỪ:
Tiết 53 :
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
I-Số từ:
II- Lu?ng t?:
1.Ví dụ:
a) (…) Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng. Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa. ( Thạch Sanh)
b) Đầu lòng hai ả tố nga,
Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân.
Mai cốt cách tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười. (Nguyễn Du)
Từ “mỗi” bổ sung ý nghĩa cho từ nào và đứng ở vị trí nào?
- “Mỗi” đứng trước danh từ. Bổ sung ý nghĩa về lượng (lượng ít) cho danh từ.
Tiết 53 :
I-Số từ:
II- Lu?ng t?:
1.Ví dụ:
2. Nhận xét:
Các hoàng tử,
những kẻ thua trận.
Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ,
Mỗi người
Em hãy cho biết lượng từ có gì giống và khác nghĩa so với số từ ?
- Giống: Cùng đứng trước danh từ.
- Khác:
+ Số từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật.
+ Lượng từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
Tiết 53 :
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
I-Số từ:
II- Lu?ng t?:
1.Ví dụ:
2. Nhận xét:
- Là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật.
Em hiểu thế nào là lượng từ?
Xếp các lượng từ dưới đây vào mô hình cụm danh từ?
Các
hoàng tử
;
những
kẻ
thua trận
Cả
mấy
tướng lĩnh, quân sĩ
;
Mỗi
người
vạn
Các
hoàng tử
những
kẻ
thua trận
Cả
mấy
tướng lĩnh, quân sĩ
Mỗi
người
Mô hình cụm danh từ
Dựa vào vị trí trong cụm danh từ, chia lượng từ thành mấy nhóm?
vạn
Tiết 53 :
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
I-Số từ:
II- Lu?ng t?:
1.Ví dụ:
2. Nhận xét:
- Là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật.
- Gồm 2 nhóm:
+ Nhóm chỉ ý nghĩa toàn thể:
+ Nhóm chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối:
Cả, tất cả, tất thảy,
toàn thể, toàn bộ...
những, các, mọi, mỗi, từng...
Mô hình cụm danh từ
Các
những
Cả
mấy
hoàng tử
kẻ
thua trận
tướng lĩnh, quân sĩ
Mỗi
người
vạn
Tiết 53 :
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
I-Số từ:
II- Lu?ng t?:
1.Ví dụ:
2. Nhận xét:
- Là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật.
- Gồm 2 nhóm:
+ Nhóm chỉ ý nghĩa toàn thể:
+ Nhóm chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối:
Cả, tất cả, tất thảy,
toàn thể, toàn bộ...
những, các, mọi, mỗi, từng...
Vị trí:
Thường đứng đầu hoặc đứng ở vị trí thứ hai trong cụm danh từ.
Những bông hoa lan trắng
- Khả năng kết hợp:
d?ng tru?c danh từ chỉ sự vật, bổ sung ý nghĩa v? lu?ng cho danh từ.
Tiết 53 :
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
II- Lu?ng t?:
1.Ví dụ:
2. Nhận xét:
- Là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật.
- Gồm 2 nhóm:
+ Nhóm chỉ ý nghĩa toàn thể:
+ Nhóm chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối:
Cả, tất cả, tất thảy,
toàn thể, toàn bộ...
những, các, mọi, mỗi, từng...
- Vị trí:
Thường đứng đầu hoặc đứng ở vị trí thứ hai trong cụm danh từ.
d?ng tru?c danh từ chỉ sự vật, bổ sung ý nghĩa v? lu?ngcho danh từ.
- Khả năng kết hợp:
- Chức vụ ngữ pháp:
Làm phụ ngữ
Những bông hoa lan trắng
3. Ghi nhớ 2: sgk/ 129
Tiết 53 :
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
II- Lu?ng t?:
1.Ví dụ:
2. Nhận xét:
4.Chú ý:
3. Ghi nhớ 2: sgk/ 129
Trong một cụm từ khi đã có số từ chỉ lượng thì không có lượng từ và ngược lại.
BẢN ĐỒ TƯ DUY VỀ LƯỢNG TỪ:
III. Luyện tập:
Bài 1: Tìm số từ trong bài thơ sau. Xác định ý nghĩa của các số từ ấy
Không ngủ được
Một canh…hai canh…lại ba canh,
Trằn trọc băn khoăn, giấc chẳng thành;
Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt,
Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh.
( Hồ Chí Minh)
* Một, hai, ba (canh), năm (cánh) - chỉ số lượng.
* Bốn, năm (canh bốn, canh năm) - chỉ số thứ tự.
III. Luyện tập:
Bài 1:
Bài 2:
Các câu in đậm trong hai dòng thơ sau được dùng với ý nghĩa như thế nào?
"Con đi trăm núi ngàn khe
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm".
(Tố Hữu)
Được dùng để chỉ số lượng “ nhiều”, “rất nhiều”, nhằm
nhấn mạnh nỗi vất vả, cực nhọc, đắng cay của người mẹ.
III. Luyện tập:
Bài 3:
Qua hai ví dụ sau, em thấy nghĩa của các từ từng và mỗi có gì khác nhau?
Thần dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi [...].
( Sơn Tinh Thuỷ Tinh)
b. Một hôm, bị giặc đuổi, Lê Lợi và các tướng rút lui mỗi người một ngả.
( Sự tích Hồ Gươm)
Giống nhau: Tách ra từng cá thể, từng sự vật.
Khác nhau:
+ Từng: Vừa tách riêng từng cá thể, từng sự vật vừa mang ý nghĩa lần lượt theo trình tự hết cá thể này đến cá thể khác, hết sự vật này đến sự vật khác.
+ Mỗi: Chỉ có ý nghĩa tách riêng để nhấn mạnh chứ không mang ý nghĩa lần lượt, trình tự.
Từ những hình ảnh dưới đây, em hãy tìm
một câu ca dao có sử dụng số từ
Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụp lại nên hòn núi cao.
Chào tạm biệt