Bài 12. Số từ và lượng từ

Trường THCS Hòa Phú
NGỮ VĂN 6
TIẾT: 52
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ.
GV : HUỲNH THỊ TUYỀN
Kiểm tra bài cũ.
C�u 1. C?m danh t? l� gì?
A-L� nh?ng t? ch? ngu?i, v?t, hi?n tu?ng v� kh�i ni?m.
B-L� lo?i t? h?p t? do danh t? v?i m?t s? t? ng? ph? thu?c nĩ t?o th�nh.
C-l� nh?ng t? ch? h�nh d?ng, kh�i ni?m.
D-C? A, B, C l� d�ng.

C�u 2. Trong c�c tru?ng h?p sau, d�u l� c?m danh t? ?
A-Nh?ng em h?c sinh cham ngoan.
B-Th?a Thi�n Hu?.
C-Huong Giang.
D-Nh� m�y .

SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ.
I-Số từ.
1/ Ví dụ 1: các từ được in đậm trong những câu sau bổ sung ý nghĩa cho từ nào trong câu? Chúng đứng ở vị trí nào trong cụm từ và bổ sung ý nghĩa gì?
a- ) Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì vua bảo: “ một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng ,voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao,mỗi thứ một đôi.
( sơn Tinh, Thủy Tinh)
-b) Tôc truyÒn ®êi Hïng V­¬ng thø s¸u, ë lµng Giãng cã hai vî chång «ng l·o ch¨m chØ lµm ¨n vµ cã tiÕng lµ phóc ®øc.
(Th¸nh Giãng)
hai
chàng
Một trăm
Ván cơm nếp
Nệp bánh chưng
chín
ngà
Cựa
Hồng mao
Một
đôi
Thứ “sáu”
Hùng Vương
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ.
a/ C¸c tõ : “hai, mét tr¨m, chÝn, mét”-> đứng trước danh từ bæ sung ý nghÜa vÒ sè l­îng .
b/ Tõ “s¸u”-> đứng sau danh từ bæ sung ý
nghÜa vÒ thø tù .
 Sè tõ


SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ.
I- Số từ: ghi nhớ SGK/128
Số từ là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật.Khi biểu thị số lượng sự vật, số từ thường đứng trước danh từ .Khi biểu thị thứ tự, số từ đứng sau danh từ.
Cần phân biệt số từ với những danh từ chỉ đơn vị gắn với ý nghĩa số lượng.
Ví dụ.
+ Hai cái bàn.
SL DT
+Giải nhất.
DT TT



***Ví dụ:
Số từ: +Hai, ba, năm, bảy,mười, mười hai,…-> chỉ số lượng hay số đếm.
+nhất, nhì, ba, tư, năm,…-> số từ chỉ thứ tự.




- Kết hợp: Với danh từ đơn vị và sự vật
Chức vụ ngữ pháp: + Làm phụ ngữ, còn có thể làm thành phần câu CN- VN.
Dân tộc Việt Nam / là một.
C V

+Tuy nhiên có trường hợp số từ chỉ số lượng nhưng vẫn đứng sau danh từ.
Ví dụ: -Đi hàng hai, hàng ba


Thảo luận:

a/ Hai chµng t©u hái ®å sÝnh lÔ cÇn s¾m những gì vua b¶o: “ Mét trăm v¸n c¬m nÕp, mét trăm nÖp b¸nh ch­ng vµ voi chÝn ngµ, gµ chÝn cùa, ngùa chÝn hång mao, mçi thø mét ®«i”. (S¬n Tinh-Thuû Tinh)
Từ” đôi" trong ví dô a cã ph¶i lµ sè tõ kh«ng? vì sao?
->Từ “®«i”kh«ng ph¶i lµ sè tõ mµ lµ danh tõ ®¬n vÞ : tá, chục,cặp.
Cã thÓ nãi: một trăm con bß .
kh«ng thÓ nãi: Mét ®«i con bß , ph¶i nãi:mét ®«i bß – con lµ DT chØ lo¹i thÓ.

SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
Bài tập.
Tìm sè tõ trong bµi th¬ sau x¸c ®Þnh ý nghÜa c¸c sè tõ Êy ?
Không ngủ được
Một canh...hai canh...lại ba canh,
Trằn trọc boăn khoăn giấc chẳng thành;
Canh bốn , canh năm vừa chợp mắt,
Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh.
(Hå ChÝ Minh)

SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
-> Số từ chỉ số lượng:Một canh , hai canh , ba canh , năm canh.
-> số từ chỉ thứ tự : canh bốn , canh năm.
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ.
I- SỐ TỪ:
II- LƯỢNG TỪ:
1-VÝ dô: nghĩa của các từ in đậm trong những câu dưới đây có gì giống và khác nhau nghĩa của số từ?
[...] C¸c hoµng tö ph¶i cëi gi¸p xin hµng. Th¹ch Sanh sai dän mét b÷a c¬m thÕt ®·i nh÷ng kÎ thua trËn. C¶ mÊy v¹n t­íng lÜnh, qu©n sÜ thÊy Th¹ch Sanh chØ cho dän ra vÎn vÑn cã mét niªu c¬m tÝ xÝu, bÜu m«i, kh«ng muèn cÇm ®òa.
( Thạch Sanh)
-> “ C¸c, nh÷ng, c¶, mÊy” chØ sè l­îng kh«ng cô thÓ, kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc Ýt hay nhiÒu cña sù vËt .
 L­îng tõ.
Phân biệt số từ với lượng từ.
Số từ
- Hai chàng.
- Một trăm ván cơm nếp.
- Một trăm nệp bánhchưng.
- Chín ngà.
- Chín cựa.
- Chín hồng mao.
- Một đôi.
Lượng từ
- Các hoàng tử.
Những kẻ thua trận.
- Cả mấy vạn
tướng lĩnh, quân sĩ.
các,
Ví dụ:
các,
những,
mọi,
cả,
tất cả,
tất thảy,
mỗi,
từng
-Lượng từ chỉ ý nghĩa toàn thể:
-Lượng từ chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối:
những,
mọi,
từng,
mỗi,
cả,
tất cả,
tất thảy,
Phần trước
Phần trung tâm
Phần sau
các
hoàng tử
những
kẻ
Thua trận
Cả
Mấy vạn
Tường lĩnh, quân sĩ
t1
T1
t 2
T 2
s1
s 2
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ.
I- SỐ TỪ:
II- LƯỢNG TỪ:
1-ví dụ.
2- ghi nhớ:SGK
Lµ nh÷ng tõ chØ l­îng Ýt hay nhiÒu cña sù vËt.
Dựa vào vị trí trong cụm danh từ có thể chia làm 2 nhóm
+ Nhãm chØ ý nghÜa toµn thÓ: C¶, tÊt c¶, tÊt th¶y
hÕt th¶y, toµn thÓ, toµn bé...
+ Nhãm chØ ý nghÜa tËp hîp hay ph©n phối :những ,các, mọi, mỗi, từng.


Ví dụ:
a,Sáu tuần.
b,Cả tuần.
cTuần thứ hai.
d,Giải nhất.
Không thể viết hoặc nói.
+Năm chạy.
+Ba đẹp.
+Hai xinh xắn.
+Những vàng hoe.
* Đặc điểm:
+Vị trí: - Thường đứng đầu hoặc đứng ở vị trí
thứ hai trong cụm danh từ.
*Khả năng kết hợp:
Lượng từ thường có khả năng kết hợp với danh từ chỉ sự vật ở phía sau, bổ sung ý nghĩa cho danh từ
Chức vụ ngữ pháp:- Làm phụ ngữ
Ví dụ:
Mọi người vừa đi vừa nói chuyện.
*Chú ý:
Trong một cụm từ khi đã có số từ chỉ lượng thì không có lượng từ và ngược lại

THẢO LUẬN.
Hãy so sánh số từ với lượng từ?
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
I-Số từ.
II-Lượng từ.
III-Luyện tập:
Bµi tËp 2- SGK/129: C¸c c©u in ®Ëm trong hai dßng th¬ sau ®­îc dïng víi ý nghÜa nh­ thÕ nµo?
->C¸c tõ “ trăm núi,ngàn khe, mu«n nỗi tái tê”được dùng để chỉ số lượng “ nhiều”, “ rất nhiều”-> nỗi vất vả ,cực nhọc của người mẹ.

SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
3/ Bµi tËp 3-SGK/129
Qua hai vÝ dô sau, em thÊy nghÜa cña c¸c tõ tõng vµ mçi cã g× kh¸c nhau?
ThÇn dïng phÐp l¹ bèc tõng qu¶ ®åi, dêi tõng d·y nói [...].
( S¬n Tinh Thuû Tinh)
b. Mét h«m, bÞ giÆc ®uæi, Lª Lîi vµ c¸c t­íng rót lui mçi ng­êi mét ng¶.
( Sù tÝch Hå G­¬m)
*Gièng nhau:T¸ch ra tõng c¸ thÓ, tõng sù vËt.
*Kh¸c nhau:
+ Tõng:Mang ý nghĩa lÇn l­ît theo tr×nh tù hÕt c¸ thÓ nµy ®Õn c¸ thÓ kh¸c, hÕt sù vËt nµy ®Õn sù vËt kh¸c.
+ Mçi: mang ý nghÜa nhÊn m¹nh ,t¸ch riªng từng cá thể kh«ng mang ý nghÜa lÇn l­ît.




Bài tập củng cố

Tìm số từ và lượng từ trong các ví dụ sau.
a, Một nong tằm là năm nong kén
Một nong kén là chín nén tơ
b,Lan đạt giải ba môn toán
c,Chào các em,những đồng chí của tương lai
Mang mũ rơm đi học đường dài.

Bài tập trắc nghiệm
1/Các dòng nào sau đây có số từ chỉ thứ tự?
A. Hai thế kỉ.
B. 2000 năm.
C. Hai thiên niên kỉ.
D. Thiên niên kỉ thứ hai.

Bài tập
2/Câu nào sau đây có sử dụng lượng từ ?
A. Tôi là học sinh giỏi.
B. Bạn là học sinh giỏi.
C. Cả lớp ai cũng có khả năng học giỏi.
D. Lớp mình không có ai học giỏi.
BẢN ĐỒ TƯ DUY
BẢN ĐỒ TƯ DUY
DẶN DÒ.
-Về nhà học ghi nhớ sgk
Chuẩn bị “ Tính từ và cụm tính từ”
Hãy viết mét ®o¹n v¨n ng¾n kho¶ng 4-5 c©u t¶ c¶nh s©n tr­êng em trong giê ra ch¬i trong ®ã cã sö dông sè tõ vµ l­îng tõ.