Bài 12. Số từ và lượng từ

SỞ GD & ĐT THÁI NGUYÊN
PHÒNG GD & ĐT ĐỒNG HỶ
Hội thi giáo viên dạy giỏi
Giáo viên: Nguyễn Thị Thanh Bình
TRường trung học cơ sở vân hán
NĂM HọC 2013-2014
2. Phân tích cấu tạo cụm danh từ sau:


một học sinh chăm chỉ
PT
TT
PS
Kiểm tra bài cũ
1. Thế nào là cụm danh từ?
Cụm danh từ là tổ hợp từ
do danh từ và một số từ ngữ
phụ thuộc nó tạo thành
a) Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì, vuabảo:
“Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và
voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ
chín hồng mao”.
(Sơn Tinh, Thủy Tinh)


3
số từ
b) Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có
hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức.
( Thánh Gióng )
4
số từ




Hai chàng
Một trăm ván cơm nếp
một trăm nệp bánh chưng
chín ngà
chín cựa
chín hồng mao
chín hồng
hai vợ chồng ông lão
Hùng Vương thứ sáu


DT
DT
DT
DT
DT
DT
DT
DT
DT
SL
SL
SL
SL
SL
SL
TT
số từ
Số từ là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật.
Khi biểu thị số lượng của sự vật, số từ thường đứng trước danh từ.
Khi biểu thị thứ tự số từ thường đứng sau danh từ.
số từ

(b) một “đôi”

PH�N Bi?T số từ v?I danh T? DON V? CH? S? LU?NG
một đôi trâu
một đôi con trâu
một đôi con trâu
sai
Đôi là danh từ chỉ đơn vị kết hợp trực tiếp với số từ ở phía
trước nhưng không kết hợp với danh từ chỉ đơn vị khác ở
phía sau.
Hãy tìm thêm các danh từ chỉ đơn vị gắn với ý nghĩa số lượng?
Cặp, tá, chục…
hoạt động nhóm
NHÓM 2
Chức vụ ngữ pháp cơ bản của số từ là gì?
NHÓM 1
Số từ có khả năng kết hợp với từ loại nào?
Số từ kết hợp với danh từ để tạo thành cụm danh từ
Số từ làm phụ ngữ trong cụm danh từ
số từ
*Ghi nhớ :
Số từ là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật. Khi
biểu thị số lượng của sự vật, số từ thường đứng trước danh từ.
Khi biểu thị thứ tự số từ thường đứng sau danh từ.


Không ngủ được

Một canh… hai canh… lại ba canh,
Trằn trọc băn khoăn, giấc chẳng thành;
Canh bốn canh năm vừa chợp mắt,
Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh.
(Hồ Chí Minh)
BÀI TẬP BỔ SUNG
Không ngủ được
Một canh… hai canh… lại ba canh,
Trằn trọc băn khoăn, giấc chẳng thành;
Canh bốn canh năm vừa chợp mắt
Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh.
(Hồ Chí Minh)
SL
TT
SL
SL
TT
số từ và lượng từ
SL

a) … Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng. Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thach Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa.
( Thạch Sanh)
lượng từ
Giống nhau
Khác nhau
Đều có ý nghĩa chỉ số lượng
Đứng trước danh DT, bổ sung
ý nghĩa cho DT
Số từ chỉ số lượng hoặc thứ tự
Chỉ lượng ít hay nhiều
Lượng từ là những từ chỉ lượng ít hay nhiều
Xếp các lượng từ dưới đây vào mô hình cụm danh từ?
Các
hoàng tử
;
những
kẻ
thua trận
Cả
mấy
tướng lĩnh, quân sĩ
;
vạn
lượng từ
Nhóm t2: các, những, mấy,
Nhóm t1: cả,
các, mấy, mọi,
những, mỗi, từng
Chỉ ý toàn thể
Chỉ ý phân phối
Chỉ ý tập hợp
Chỉ ý tập hợp hay phân phối
tất cả, tất thảy, toàn bộ
mọi, mỗi, từng
Tìm lượng từ trong câu thơ sau?
Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà
vài
mấy
*Ghi nhớ :
- Lượng từ là từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật.
- Dựa vào vị trí trong cụm danh từ, có thể chia lượng từ thành hai
nhóm :
+ Nhóm chỉ ý nghĩa toàn thể.
+ Nhóm chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối.
bài tập bổ sung
ST-SL
ST-TT
LT-TT
LT-PP.TH
Sắp xếp số từ, lượng từ vào bảng
mô hình cụm danh từ và nhận xét vị trí của ST, LT
1) Bài tập 2- SGK/129: Các câu in đậm trong hai dòng thơ sau được dùng với ý nghĩa như thế nào?
"Con đi trăm núi ngàn khe
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm"
(Tố Hữu)
luyện tập
Các từ "trăm, ngàn" là số từ chỉ số lượng chính xác.
"muôn" là lượng từ chỉ ý nghĩa toàn thể nhằm nhấn mạnh nỗi vất vả, cực nhọc, đắng cay của người mẹ.
a, Thần dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi.
(Sơn Tinh Thủy Tinh)
b, Một hôm, bị giặc đuổi, Lê lợi và các tướng rút lui mỗi người một ngả. (Sự tích Hồ Gươm)
luyện tập
Giống nhau
Khác nhau
Tách ra từng cá thể, từng
sự vật.
+ Từng: Vừa tách riêng từng cá thể,
Từng sự vật vừa mang ý nghĩa lần lượt theo trình tự hết cá thể này đến cá thể khác, hết sự vật này đến sự vật khác.
+ Mỗi: Chỉ có ý nghĩa tách riêng để nhấn mạnh chứ không mang ý nghĩa lần lượt, trình tự.
Bài 2: Phân biệt nghĩa của từ từng, từ mỗi .
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Dùng số từ, lượng từ gọi tên những sự vật trong các bức tranh sau?
Số từ là những từ chỉ
số lượng và thứ tự của sự vật
Phân loại
Lượng từ là những từ chỉ
lượng ít hay nhiều của sự vật
Số từ (th­êng)
đứng trước
DT biểu thị
số lượng
Số từ đứng sau
danh từ biểu thị
số thứ tự
Nhóm chỉ ý
nghĩa toàn thể
Nhóm chỉ ý
nghĩa tập hợp
hay phân phối
Hướng dẫn về nhà
- Về nhà học nội dung bài học và hoàn thành các bài tập còn lại trong SGK.
- Chuẩn bị bài mới: Kể chuyện tưởng tượng và trả lời các câu hỏi:
+ Tóm tắt truyện ngụ ngôn Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng?
+ Tỡm nh?ng chi tiết có sử dụng yếu tố tưởng tượng ở trong truyện?
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ