Bài 12. Số từ và lượng từ

CHÀO MỪNG QUÍ THẦY CÔ GIÁO
VỀ DỰ GIỜ TIẾT HỌC HÔM NAY


SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
Tiếng việt
a) Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì, vuabảo:
“Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và
voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ
một đôi”.
(Sơn Tinh, Thủy Tinh)


3
Ví dụ
b) Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có
hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức.
( Thánh Gióng )
4
Ví dụ
a) Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì, vuabảo:
“Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và
voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ
một đôi”.
(Sơn Tinh, Thủy Tinh)


5
b) Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có
hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức.
( Thánh Gióng )
Số từ là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật.
Khi biểu thị số lượng của sự vật, số từ thường đứng trước danh từ.
Khi biểu thị thứ tự số từ thường đứng sau danh từ.
BÀI TẬP
Bài 1: Tìm số từ trong bài thơ sau. Xác định ý nghĩa của các số từ ấy
Không ngủ được
Một canh…hai canh…lại ba canh,
Trằn trọc băn khoăn, giấc chẳng thành;
Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt,
Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh.
( Hồ Chí Minh)
* Một, hai, ba ( canh), năm ( cánh) - chỉ số lượng
* Bốn, năm ( canh bốn, canh năm)- chỉ số thứ tự
Một
hai
ba
năm
năm
bốn
a. Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì, vua bảo: “ Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi”
( Sơn Tinh, Thủy Tinh)

?Câu hỏi thảo luận nhóm (3phút)
? Từ đôi đứng ở vị trí nào trong cụm từ?
?Từ đôi ở đây chỉ ý nghĩa gì?
? Từ đôi có phải là số từ không?
ĐÁP ÁN
Từ “đôi”: đứng sau số từ
Ý nghĩa: chỉ số lượng là hai
Từ “đôi”: không phải số từ vì từ “đôi” không mang đặc điểm của số từ
Hai cái chuông
Một dơi chuông
Một cặp cái chuông
Một chục cam
- Cần phân biệt số từ với những danh từ chỉ đơn vị gắn với ý nghĩa số lượng.
II . Lượng từ:

1. VD a.(…) Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng. Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa.
( Thạch Sanh)






b. Đầu lòng hai ả tố nga,
Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân.
Mai cốt cách tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười. (Nguyễn Du)

THẢO LUẬN NHÓM(3 PHÚT)
Lượng từ và số từ có điểm gì giống và khác nhau?
 Giống: đều đứng trước danh từ.
Khác: Số từ chỉ số lượng hoặc số thứ tự.
Lượng từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật.
Xếp các lượng từ sau vào mô hình cụm danh từ?

1.Các hoàng tử, 2.những kẻ thua trận,
3.Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ, 4. Mỗi người
Ví dụ:
Sáu tuần sáu chạy
Cả tuần sáu đẹp
Giải nhất hai vàng hoe
LƯU Ý:
Số từ và lượng từ chỉ kết hợp với danh từ, không kết được với tính từ, động từ.
Số từ là những từ chỉ
số lượng và thứ tự của sự vật
Phân loại
Lượng từ là những từ chỉ
lượng ít hay nhiều của sự vật
Số từ đứng trước
danh từ biểu thị
số lượng
Số từ đứng sau
danh từ biểu thị
số thứ tự
Nhóm chỉ ý
nghĩa toàn thể
Nhóm chỉ ý
nghĩa tập hợp
hay phân phối
Bài tập 2: các từ in đậm trong hai dòng thơ sau được dùng với ý nghĩa như thế nào?
Con đi trăm núi ngàn khe
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm.
( Tố Hữu)
Trăm, ngàn, muôn - dùng với ý nghĩa chỉ số lượng rất nhiều
III. Luyện tập:
Bài tập 3: Qua hai ví dụ sau, em thấy nghĩa của từ từng và mỗi có gì giống và khác nhau:
a.Thần dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi (…) ( Sơn Tinh, Thủy Tinh)
b. Một hôm, bị giặc đuổi, Lê Lợi và các tướng rút lui mỗi người một ngả (Sự Tích Hồ Gươm)
* Giống nhau:
Mỗi, từng: đều tách ra từng sự vật, từng cá thể
*Khác nhau:
- Từng: mang ý nghĩa lần lượt theo trình tự, hết cá thể này đến cá thể khác
- Mỗi: mang ý nghĩa nhấn mạnh, tách riêng từng cá thể, không mang ý nghĩa lần lượt
Dùng số từ, lượng từ gọi tên những sự vật trong các bức tranh sau?
BÀI TẬP BỔ SUNG
BÀI TẬP BỔ SUNG
Hướng dẫn về nhà
Về nhà:
+ Học thuộc nội dung bài học ở phần ghi nhớ
+ Làm bài tập đầy đủ vào vở bài tập


Chuẩn bị bài mới:Kể chuyện tưởng tượng
+Kể tóm tắt truyện: Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng. Xác định những chi tiết tưởng tượng trong truyện.
+Đọc truyện: Lục súc tranh công. Giấc mơ trò chuyện với Lang Liêu để suy nghĩ về cách kể một câu chuyện tưởng tượng.