Bài 12. Số từ và lượng từ

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ TIẾT DẠY
ĐƠN VỊ : TRƯỜNG THCS THẠNH PHƯỚC
MÔN : NGỮ VĂN 6
GIÁO VIÊN : CA THỊ HỒNG YẾN
Kiểm tra bài cũ:
2/ Tìm cụm danh từ trong những câu sau ?
a.Gia tài chỉ có một lưỡi búa của cha để lại.
(Thạch Sanh)
b.Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng.
(Thạch Sanh)
Cụm danh từ là một loại tổ hợp từ do danh từ và một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành.
1/ Cụm danh từ là gì?
một
Các
Bài 12
Tiết 52 : Tiếng Việt :
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
2/ Chúng đứng ở vị trí nào trong cụm từ và bổ sung ý nghĩa gì?
=>Những từ in đậm trong câu trên là những từ chỉ số lượng của sự vật.
Đứng trước danh từ ,bổ sung ý nghĩa về số lượng cho danh từ
Quan sát ví dụ a):
Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì,vua bảo:
"Một trăm ván cơm nếp , một trăm nệp bánh chưng và
voi chín ngà ,gà chín cựa , ngựa chín hồng mao , mỗi thứ một đôi ". (Sơn Tinh ,Thuỷ Tinh)
1/ Các từ in đậm trong câu trên bổ sung ý nghĩa cho từ nào trong câu?
chàng
ván cơm nếp
nệp bánh chưng
cựa
hồng mao
đôi
ngà
I.SỐ TỪ:
Quan sát ví dụ b).
Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức
(Thánh Gióng)
Từ in đậm trong câu trên bổ sung ý nghĩa cho từ nào trong câu?
Đứng sau danh từ và bổ sung ý nghĩa về thứ tự của sự vật.
=>Từ in đậm trong câu b là từ chỉ thứ tự của sự vật.
Chúng đứng ở vị trí nào trong cụm từ và bổ sung ý nghĩa gì?
Hùng Vương
Những từ in đậm trong 2 ví dụ trên được gọi là số từ. Vậy số từ là gì ? Vị trí của chúng trong cụm danh từ ?
Khi biểu thị số lượng sự vật, số từ thường đứng trước danh từ khi biểu thị thứ tự ,số từ đứng sau danh từ.
Số từ là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật .
Dựa vào ví dụ a) :
Câu hỏi thảo luận : Từ "đôi" trong "một đôi" có phải là số từ không? Vì sao?
* Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì,vua bảo: " Một trăm ván cơm nếp , một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà ,gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi". (Sơn Tinh ,Thuỷ Tinh)

Một đôi cũng không phải là số từ ghép như một trăm ,một nghìn. Vì sau một đôi không thể sử dụng danh từ chỉ đơn vị,còn sau một trăm ,một nghìn vẫn có thể có từ chỉ đơn vị.so sánh:
+ Có thể nói: một trăm con trâu.
+ Không thể nói: một đôi con trâu. (chỉ nói: một đôi trâu )
Câu hỏi : Tìm thêm những từ có ý nghĩa khái quát và công dụng tương tự như từ đôi ?
=> Cần phân biệt số từ với những danh từ chỉ đơn vị gắn với ý nghĩa số lượng.
Kết luận : Từ "đôi" trong "một đôi" không phải là số từ. Vì nó mang ý nghĩa đơn vị và đứng ở vị trí của danh từ chỉ đơn vị.
Ghi nhớ:
- Số từ là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật . Khi biểu thị số lượng sự vật, số từ thường đứng trước danh từ. Khi biểu thị thứ tự ,số từ đứng sau danh từ.
- Cần phân biệt số từ với những danh từ chỉ đơn vị gắn với ý nghĩa số lượng
II.LƯỢNG TỪ:
Quan sát ví dụ sau :
Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng. Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh ,quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa.
(Thạch Sanh)
Thảo luận đôi bạn: Nghĩa của các từ in đậm trong những câu trên có gì giống và khác nghĩa của số từ?
*Giống : Đứng trước danh từ.
=> Những từ in đậm trên được gọi là lượng từ..
hoàng tử
kẻ thua trận
tướng lĩnh ,quân sĩ
vạn
*Khác :
+ Số từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật.
+ Những từ in đậm trên chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật.
Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng. Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh ,quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa. (Thạch Sanh)
Xếp các lượng từ trong câu trên vào mô hình cụm danh từ ?
* Mô hình cụm danh từ có chứa lượng từ :
Cả
Các
những
mấy vạn
kẻ
hoàng tử

tướng lĩnh , quân sĩ
thua trận
Cả
Các
những
mấy vạn
kẻ
hoàng tử

tướng lĩnh , quân sĩ
thua trận
Lượng từ chỉ ý nghĩa toàn thể .

Lượng từ chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối .
VD : Cả , tất cả , tất thảy , cả thảy , hết thảy ,...
VD : Các , những , mấy , mỗi , mọi , từng , ...
Ghi nhớ :
- Lượng từ là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật .
- Dựa vào vị trí trong cụm danh từ ,có thể chia lượng từ thành hai nhóm :
+ Nhóm chỉ ý nghĩa toàn thể .
+ Nhóm chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối .
Lưu ý :
Số từ và lượng từ chỉ kết hợp với danh từ , không kết hợp với động từ , tính từ . Vì thế, giúp chúng ta dễ phân biệt danh từ với các từ loại khác .
VD :
Sáu tuần
Sáu chạy
Cả tuần
Ba đẹp
Tuần thứ hai
Hai xinh xắn
Giải nhất
Những vàng hoe
Trong các dòng sau , dòng nào không chứa lượng từ?
- Phú ông gọi ba con gái ra,lần lượt hỏi từng người .
- Hai bên đánh nhau ròng rã mấy tháng trời;
- Nhiều ngày trôi qua chưa thấy chàng trở về;
- Một trăm ván cơm nếp .
từng
mấy
Nhiều
Một trăm
BÀI TẬP :
Bài tập 1 : Đọc bài thơ sau :
III.LUYỆN TẬP:
Tìm số từ trong bài thơ trên ? Xác định ý nghĩa của các số
từ ấy ?
Không ngủ được
Một canh .hai canh .lại ba canh,
Trằn trọc băn khăn ,giấc chẳng thành;
Canh bốn ,canh năm vừa chợp mắt,
Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh.
(Hồ Chí Minh)
Một canh , hai canh ,ba canh năm cánh : Số từ chỉ số lượng , vì đứng trước danh từ .
Canh bốn ,canh năm : Số từ chỉ thứ tự , vì đứng sau danh từ
Các từ in đậm trong hai dòng trên được dùng với ý nghĩa như thế nào?
Con đi trăm núi ngàn khe
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm .
(Tố Hữu)
Bài tập 2 : Đọc hai dòng thơ sau :
- Trăm núi , ngàn khe , muôn nỗi tái tê => đều được dùng với ý nghĩa số từ chỉ số lượng nhiều , rất nhiều , nhưng không chính xác .
Qua hai ví dụ trên ,em thấy nghĩa của các từ từng và mỗi có gì giống và khác nhau?
a.Thần dùng phép lạ bốc từng quả đồi,dời từng dãy núi[.].
(Sơn Tinh ,Thuỷ Tinh)
b.Một hôm bị giặt đuổi, Lê Lợi và các tướng rút lui mỗi người một ngả. (Sự tích Hồ Gươm)
Bài tập 3 : Đọc hai ví dụ sau :
- Giống : Tách ra từng sự vật , từng cá thể .
Khác :
+ "Từng" : Mang ý nghĩa lần lượt theo trình tự , hết cá thể này đến cá thể khác .
+ "Mỗi" : Mang ý nghĩa nhấn mạnh , tách riêng từng cá thể , không mang ý nghĩa lần lượt .
PHIẾU GIAO VIỆC
-Học bài và làm bài tập còn lại.
-Chuẩn bị bài : "CHỈ TỪ"
+ Chỉ từ là gì?
+ Hoạt động của chỉ từ trong câu?
+ Luyện tập.
TRÂN TRỌNG KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ
CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ
ĐÃ QUAN TÂM THEO DÕI BÀI GIẢNG
RẤT MONG NHẬN ĐƯỢC ĐÓNG GÓP Ý KIẾN CỦA QUÝ THẦY CÔ ĐỂ BÀI GIẢNG HOÀN THIỆN HƠN
KÍNH CHÚC QUÝ THẦY CÔ DỒI DÀO SỨC KHOẺ , HOÀN THÀNH TỐT NHIỆM VỤ