Bài 12. Số từ và lượng từ

Nhiệt liệt chào mừng quý thầy cô và các em
1)Thế nào là
cụm danh từ?
KIỂM TRA BÀI CŨ
Cụm danh từ là loại tổ hợp từ do danh từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành.
a- Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần có những gì, vua bảo: “Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi”.
(Sơn Tinh, Thủy Tinh)
hai chàng

một trăm ván cơm nếp

một trăm nệp bánh chưng
chín ngà
chín cựa
chín hồng mao
một đôi


Danh
từ
a)
hai chàng

một trăm ván cơm nếp

một trăm nệp bánh chưng chín ngà
chín cựa
chín hồng mao
một đôi


Chỉ
số
lượng
a)
b- Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức.
(Thánh Gióng)
thứ sáu
a- “hai, một trăm, chín, một”
- Chỉ số lượng
- Đứng trước danh từ
hai chàng

một trăm ván cơm nếp

một trăm nệp bánh chưng chín ngà
chín cựa
chín hồng mao
một đôi

thứ sáu
Số
từ
Chỉ
số
lượng
Chỉ
thứ
tự
b- “sáu”
- Chỉ thứ tự
- Đứng sau danh từ
a- “hai, một trăm, chín, một”
- Chỉ số lượng
- Đứng trước danh từ
-> Số từ
Số
lượng
Thứ
tự
Danh
từ
Danh
từ
Từ “đôi” trong câu (a) có phải là số từ không?Vì sao?

Ví dụ:


ba
đôi giày ấy






đôi
khác
Một số danh từ chỉ đơn vị gắn với ý nghĩa số lượng :

một cặp nhẫn
một tá bút chì
tá, chục, cặp…
Ví dụ:



Số
lượng
Thứ
tự
Danh
từ
Danh
từ
Bài tập nhanh:Tìm số từ trong đoạn văn sau:
a.Lần thứ hai cất lưới lên cũng thấy nặng tay, Thận không ngờ thanh sắt vừa rồi lại chui vào lưới mình. Chàng lại ném nó xuống sông. Lần thứ ba, vẫn thanh sắt ấy mắc vào lưới.
Lấy làm lạ, Thận đưa thanh sắt lại cạnh mồi lửa nhìn xem. Bỗng chàng reo lên:
- Ha ha ! Một lưỡi gươm !
( Theo Sự tích Hồ Gươm)

Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng. Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ cho dọn ra vỏn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa.
(Thạch Sanh)
Trong đoạn văn sau, các từ in đậm
bổ sung ý nghĩa cho những từ nào?
Các từ in đậm bên dưới có gì giống và khác với số từ về vị trí, về nghĩa?



Giống nhau:
Cùng đứng trước danh từ
Ví dụ :
- hai hoàng tử
- hoàng tử thứ hai
SỐ TỪ
->Chỉ số lượng và thứ tự của sự vật.
Ví dụ :
- mỗi hoàng tử
- tất cả hoàng tử
->Chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật.
khác nhau
LƯỢNG TỪ

“các, những, cả mấy”
- Chỉ lượng ít hay nhiều
- Đứng trước danh từ
-> Lượng từ
Thế nào là lượng từ?

-Là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật.
Ít hay nhiều
Điền các từ in đậm sau vào mô hình cụm danh từ:
- các hoàng tử

- những kẻ thua trận

- cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ
- các hoàng tử
- những kẻ thua trận
- cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ
Dựa vào vị trí trong cụm danh từ,
có thể chia lượng từ thành mấy loại?
Nhóm chỉ ý toàn thể:cả.
Nhóm chỉ ý tập hợp hay phân phối: các, những, mấy.
2 loại
Tập hợp hay
phân phối

* Lượng từ

Toàn thể
Câu hỏi thảo luận


Hãy
vẽ sơ đồ lượng từ.
Lượng ít hay nhiều
Toàn
thể
Nhóm
Tập hợp hay
phân phối
BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
Bài 1: Chọn đáp án đúng nhất về lượng từ
A. Là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật
B . Là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật
C. Dựa vào vị trí trong cụm danh từ có thể chia hai nhóm: nhóm chỉ toàn thể và nhóm chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối.
D. Cả A và B
E. Cả B và C
Đáp án: E
Số từ
Số
lượng
Thứ
tự
DT
DT
Lượng ít hay nhiều
Lượng
từ
Nhóm
Toàn
thể
Tập hợp
hay
phân phối
Không ngủ được
Một canh …hai canh … lại ba canh,
Trằn trọc băn khoăn, giấc chẳng thành;
Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt,
Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh.
(Hồ Chí Minh)
Số từ: +một canh, hai canh, ba canh, năm cánh -> chỉ số lượng.
+canh bốn, canh năm -> chỉ thứ tự.
Bài 1/ tr.129
Tìm số từ trong bài thơ sau. Xác định ý nghĩa của các số từ ấy.
Con đi trăm núi ngàn khe
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm.
(Tố Hữu)
Các từ: trăm núi, ngàn khe, muôn nỗi
-> đều được dùng để chỉ “nhiều”, “rất nhiều”-> lượng từ
Bài 2/tr.129
Các từ in đậm trong hai dòng thơ sau được dùng với ý nghĩa như thế nào?
a)Thần dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi […].
(Sơn Tinh, Thủy Tinh)
Bài 3/tr.129-130
b) Một hôm, bị giặc đuổi, Lê Lợi và các tướng rút lui mỗi người một ngả.
(Sự tích Hồ Gươm)
Qua hai ví dụ sau, em thấy nghĩa của các từ từng và mỗi có gì khác nhau?
a)Thần dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi […].
b) Một hôm, bị giặc đuổi, Lê Lợi và các tướng rút lui mỗi người một ngả.
*Giống:

tách ra từng sự vật, từng cá thể.
*Khác:
Một con chim
2. Những bông hoa cúc trắng
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Dùng số từ, lượng từ gọi tên
những sự vật trong các bức tranh sau?
SỐ TỪ
LƯỢNG TỪ
*Bài chuẩn bị ở nhà:
- Học bài, làm bài tập trong sgk.
- Vẽ lại sơ đồ “số từ và lượng từ” theo cách hiểu của em.
- Chuẩn bị: Trả bài kiểm tra Tiếng Việt.