Bài 12. Số từ và lượng từ

Câu hỏi:
- Thế nào là cụm danh từ?
- Cho ví dụ minh họa?
Đáp án:
Cụm danh từ là loại tổ hợp từ do danh từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành.
KIỂM TRA BÀI CŨ
Ví dụ:
+ Một quyển sách
+ Những học sinh
b) Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai

vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức.
a) Hai ch�ng tõu h?i d? sớnh l? c?n s?m nh?ng gỡ, vua b?o:

" M?t tram vỏn com n?p, m?t tram n?p bỏnh chung v� voi

chớn ng�, g� chớn c?a, ng?a chớn h?ng mao, m?i th? m?t dụi".

* Xét ví dụ 1 (sgk/128):
DT
DT
DT
DT
DT
DT
DT
DT
*Ghi nhớ 1:
Số từ là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật. Khi biểu thị số lượng sự vật, số từ thường đứng trước danh từ. Khi biểu thị thứ tự, số từ đứng sau danh từ.
Cần phân biệt số từ với những danh từ chỉ đơn vị gắn với ý nghĩa số lượng
Bài tập 1(SGK/129): Tìm số từ trong bài thơ sau. Xác định ý nghĩa của các số từ ấy?
KHÔNG NGỦ ĐƯỢC
Một canh…hai canh…lại ba canh,
Trằn trọc băn khoăn, giấc chẳng thành;
Canh bốn, canh năm (1) vừa chợp mắt,
Sao vàng năm (2)cánh mộng hồn quanh.
( Hồ Chí Minh)
- Một, hai, ba, năm (2) -> chỉ số lượng.
- Bốn, năm(1) -> chỉ số thứ tự.
* Xét ví dụ 2:
a. (…) Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng. Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa. ( Thạch Sanh)
b. Mỗi thầy cô giáo là tấm gương tự học và sáng tạo.
DT
DT
DT
DT
*Ghi nhớ 2:

Lượng từ là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật
Xếp các từ in đậm sau vào mô hình cụm danh từ: các hoàng tử, những kẻ thua trận, cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ.
các
hoàng tử
những
kẻ
thua trận
cả
mấy

tướng lĩnh, quân sĩ
vạn
*Ghi nhớ 2:
- Lượng từ là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật
- Dựa vào vị trí trí trong cụm danh từ, có thể chia lượng từ thành hai nhóm:
+ Nhóm chỉ ý nghĩa toàn thể
+ Nhóm chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối.
Bài tập 2(SGK/129): C¸c c©u in ®Ëm trong hai dßng th¬ sau ®­îc dïng víi ý nghÜa nh­ thÕ nµo?

"Con đi trăm núi ngàn khe
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm".
(T? H?u)
Các từ: trăm, ngàn là số từ, chỉ số lượng cụ thể nhưng người đọc chúng ta hiểu theo nghĩa khác-nghĩa hàm ẩn chỉ lượng nhiều cùng với từ muôn là nhằm nhấn mạnh nỗi vất vả, cực nhọc, đắng cay của người mẹ.
Bài tập 3(SGK/129): Qua hai ví dụ sau, em thấy nghĩa của các từ từng và mỗi có gì khác nhau?
a. Thần dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi [...].
( Sơn Tinh Thuỷ Tinh)
b. Một hôm, bị giặc đuổi, Lê Lợi và các tướng rút lui mỗi người một ngả. ( Sự tích Hồ Gươm)
Giống nhau: Tách ra từng cá thể, từng sự vật.
Khác nhau:
+ Từng: Mang ý nghĩa lần lượt theo trình tự hết cá thể này đến cá thể khác, hết sự vật này đến sự vật khác.

+ Mỗi: Mang ý nghĩa nhấn mạnh, tách riêng từng cá thể, không mang ý nghĩa lần lượt, trình tự.
Bài tập 4(SGK/129): Chính tả(nghe-viết): Lợn cưới, áo mới.
*Bài tập: Từ những hình ảnh dưới đây, em hãy tạo cụm từ hoặc câu trong đó có sử dụng số từ và lượng từ phù hợp
Một con chim
2. Những bông hoa cúc vàng
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Dùng số từ, lượng từ gọi tên
những sự vật trong các bức tranh sau?