Bài 12. Phong trào dân tộc dân chủ ở Việt Nam từ năm 1919 đến năm 1925

I./ NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ, CHÍNH TRỊ, VĂN HÓA, XÃ HỘI Ở VIỆT NAM TỪ SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT:
1./ Chính sách khai thác thụôc đại lần II cuả thực dân Pháp:
a/ Hoàn cảnh lịch sử:
Sau CTTG thứ nhất, trật tự thế giới mới đã hình thành. Chiến tranh để lại hậu quả nặng nề cho các cường quốc tư bản Chấu Âu (Pháp bị thiệt hại nặng nề nhất).
Năm 1917, cách mạng tháng muời Nga thành công, nước Nga Xô Viết ra đời. Năm 1919, Quốc tế Cộng Sản thành lập.
Những tình hình đó đã tác động đến Việt Nam. Pháp tiến hành cuộc khai thác lần II ở Đông Dương từ sau chiến tranh thế giới thứ nhất đến trước khủng hoảng kinh tế 1929-1933.
Lênin kêu gọi nhân dân tham gia kháng chiến

CMT10 Nga thành công
b./ Nội dung chính sách khai thác kinh tế lần II của Pháp:


- Pháp tăng cường đầu tư với tốc độ nhanh, quy mô lớn (năm 1929, vốn đầu tư lên đến 4 tỉ phrăng).
- Trong nông nghiệp: thu hút vốn đầu tư nhiều nhất chủ yếu vào đồn điền cao su.
- Trong công nghiệp: coi trọng việc khai thác mỏ (mỏ than). Ngoài ra, mở mang một số ngành chế biến như: muối, xay xát, dệt…

- Thương nghiệp: Pháp nắm độc quyền về ngoại thương, có giao lưu buôn bán nội địa.
- Giao thông vận tải phát triển, đo thị được mở rộng, dân cư đông hơn.
- Ngân hàng Đông Dương nắm trọn quyền chỉ huy kinh tế Đông Dương, phát hành tiền giấy và cho vay lãi.
- Pháp tăng thuế nên ngân sách Đông Dương năm 1930 tăng gấp 3 lần so với 1912.

NGÂN HÀNG ĐÔNG DƯƠNG
GIẤY BẠC DO NHĐD PHÁT HÀNH
Tiền giấy VN thời Pháp thuộc
Tiền giấy VN thời Pháp thuộc
NHẬN XÉT:
- Pháp hạn chế phát triển công nghiệp nặng.
- Những chính sách kinh tế chỉ nhằm khai thác, bóc lột, phục vụ lợi ích cho tư bản Pháp và kiềm hãm sự phát triển kinh tế VN.
GIÁO DỤC Ở VÙNG NÔNG THÔN DƯỚI THỜI PHÁP
LỚP HỌC TRƯỜNG LÀNG

CHUYẾN THAM QUAN CỦA HỌC SINH TRƯỜNG NỘI THÀNH
GIỜ DẠY ĐỊA LÍ
GIỜ HỌC TOÁN HÌNH HỌC
GIỜ HỌC SINH VẬT
GIỜ HỌC THỂ THAO
2./ Chính sách chính trị, văn hoá, giáo dục của thực dân Pháp:

a/ Chính trị:
Tăng cường chính sách cai trị.
Đưa thêm người việt vào các công sở
b/ Văn hoá, giáo dục:
Hệ thống giáo dục Pháp- Việt được mở rộng gồm các cấp tiểu học, trung học, cao đẳng và đại học.
Sách báo được xuất bản ngày càng nhiều, nhất là những sách báo cổ vũ cho tư tưởng “ Pháp- Việt đề huề”.
Văn hoá Phương Tây du nhập vào VN, phát triển đan xen với văn hóa truyền thống.
Đạo Thiên chúa đến VN
CHA CỐ ĐI TRUYỀN ĐẠO THIÊN CHÚA
ĐI DỰ LỄ NHÀ THỜ

NỮ TU SĨ VIỆT NAM
3./ Những chuyển biến mới về kinh tế và giai cấp xã hội ở VN:

a/ Về kinh tế:
Với cuộc khai thác thuộc địa lần II, làm cho nền kinh tế của Pháp ở Đông Dương có bước phát triển mới. Do chính sách kiềm hãm của thực dân Pháp mà kinh tế VN phát triển mất cân đối, lạc hậu, nghèo, lệ thuộc vào kinh tế Pháp- là thị trường độc chiếm của Pháp.
SẢN XUẤT NÔNG SẢN BẰNG PHƯƠNG PHÁP LẠC HẬU
MỘT KHU CHỢ NHỎ Ở HUẾ
LÀM GIẤY
LÒ NẤU RƯỢU

b/ Về xã hội:
Do tác động của chính sách khai thác thụôc địa, các giai cấp ở Vn có những chuyển biến mới.
# Giai cấp địa chủ phong kiến:
Bị phân hoá thành hai bộ phận:
Đại địa chủ có quyền lợi gắn bó với đế quốc nên câu kết chặt chẽ với đế quốc để hưởng lợi.
 Trung, tiểu địa chủ: cũng bị chèn ép nên họ tham gia vào phong trào dân tộc dân chủ, chống thực dân pháp và các thế lực phản động tay sai…
THỰC DÂN PHÁP BÓC LỘT NHÂN DÂN AN NAM
b/ Về xã hội:
# Giai cấp nông dân:
Bị đế quốc phong kiến tước đoạt ruộng đất, bị bần cùng hoá.
Mâu thuẫn giữa nông dân Vn với đế quốc Pháp và phong kiến tay sai hết sức gay gắt.
Nông dân là lực lượng cách mạng đông đảo và hăng hái nhất.
# Tiểu tư sản:
Số lượng tăng nhanh.
Có tinh thần dân tộc, chống đế quốc và tay sai.
Bộ phận học sinh, sinh viên, trí thức nhạy cảm với thời cuộc tha thiết canh tân đất nước, hăng hái đấu tranh.
b/ Về xã hội:

# Tư sản:
Ra đời sau chiến tranh thế giới thứ nhất.
Phần đông làm thầu khoán, đại lí cho Pháp, bị tư bản Pháp chèn ép, kiềm hãm nên số lượng ít, thế lục kinh tế yếu.
Bị phân hoá thành hai bộ phận:
Tư sản mại bản: có quyền lợi gắn với đế quốc nên cấu kết chặt chẽ với chúng.
 Tư sản dân tộc: có xu hướng kinh doanh độc lập, có khuynh hướng dân tộc dân chủ nhưng dễ thoả hiệp.


# Công nhân:
Phát triển nhanh về số lượng
Đặc điểm chung của công nhân thế giới: lao động tập trung đại diện cho lực lượng sản xuất tiên tiến
Đặc điểm riêng: chịu ba tầng áp bức ( của Đế quốc, phong kiến, tư sản người Việt), có quan hệ gắn bó với nông dân, có truyền thống yêu nước, sớm chịu ảnh hưởng của trào lưu cách mạng vô sản nên mới vươn lên thành giai cấp lãnh đạo cách mạng theo khuynh hướng cách mạng tiên tiến của thời đại.

=> Như vậy, từ sau chiến tranh thế giới thứ nhất, mâu thuẫn trong xã hội VN ngày càng gay gắt, trong đó mâu thuẫn giữa toàn thể nhân dân ta với thực dân Pháp và phản động tay sai là chủ yếu.

CỦNG CỐ
Những chuyển biến về kinh tế và giai cấp xã hội ở Việt Nam dưới tác động của chính sách khai thác thuộc địa của Pháp?
TƯ LIỆU VỀ XH VN ĐẦU THẾ KỶ XX
II. PHONG TRÀO DÂN TỘC DÂN CHỦ Ở VIỆT NAM (1919-1925):
TƯ LIỆU VỀ HỘI NGHỊ QUỐC TẾ CỘNG SẢN
1. Hoạt động của Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh và một số người Việt Nam sống ở nước ngoài:
a/ Phan Bội Châu :
_ CM tháng Mười Nga (1917) làm thay đổi quan điểm CM của Phan Bội Châu. Từ đó, ông chuyển sang nghiên cứu, tìm hiểu CM tháng Mười Nga.
_ 6/1925, Phan Bội Châu bị bắt (tại Trung Quốc), nhưng Pháp không kết án ông được nên đưa về an trí tại Huế.
NHÀ LƯU NIỆM CỤ PHAN BỘI CHÂU
Phan Bội Châu (ngồi) và Cường Để (đứng) tại Nhật Bản
b/ Phan Châu Trinh:
_ Tiếp tục các hoạt động CM yêu nước tại Pháp.
_ 1922, viết Thất điều thư vạch tội vua Khải Định.
_ 6-1925 về nước hoạt động theo đường lối cũ, tiếp tục tuyên truyền, lên án chế độ quân chủ, đề cao dân quyền. được nhiều tần lớp nhân dân hưởng ứng.
VUA KHẢI ĐỊNH
ĐÁM TANG VUA KHẢI ĐỊNH
Phan Châu Trinh (1872-1926) là một nhà thơ, nhà văn, chí sĩ yêu nước thời cận đại của người VN. Người mở đầu phong trào Duy Tân và có công lớn trong việc lập Đông Kinh Nghĩa Thục.
QUÃNG NGÃI NGHĨA THỤC
c/ Người VN ở nước ngoài:
_ Ở Pháp: Việt Kiều chuyển tài liệu, sách báo tiến bộ về nước. Năm 1925, thành lập “ Hội những người lao động trí óc ĐD”.
_ Ở Trung Quốc:
+ Nhóm thanh niên yêu nước như : Lê Hồng Sơn, Hồ Tùng Mậu, Nguyễn Công Viễn,… thành lập Tâm tâm xã.
+ 19/6/1924, tiếng bom Sa Diện của Phạm Hồng Thái đã gây tiếng vang lớn. Sự kiện đó đượv ví như “ chim én nhỏ báo hiệu mùa xuân”.
PHẠM HỒNG THÁI & MỘ BIA CỦA ÔNG
HỒ TÙNG MẬU
LÊ HỒNG SƠN
CÔNG TY BẠCH THÁI BƯỞI
NHÀ KINH DOANH THÀNH CÔNG TRONG XÃ HỘI VN BẤY GIỜ- BẠCH THÁI BƯỞI
2. Hoạt động của tư sản, tiểu tư sản và công nhân Việt nam:
a/ Tư sản:
_ Sau thế chiến thứ I mở cuộc vận động “ chấn hưng nội hóa”, “ bài trừ ngoại hóa”.
_ 1923 địa chủ và tư sản VN đấu tranh chống độc quyền cảng SG, độc quyền xuất cảng lúa gạo ở Nam Kì của tư bản Pháp.
_ Cũng trong năm này, tư sản và địa chủ Nam Kì còn thành lập Đảng Lập hiến, đưa khẩu hiệu: đòi tự do, dân chủ. Nhưng khi Pháp nhượng bộ, họ lại thỏa hiệp.
_ Nhóm nam Phong của Phạm Quỳnh đề cao “quân chủ Lập hiến”, nhóm Trung Bắc tân văn của Nguyễn Văn Vĩnh đòi “trực trị”.
NGUYỄN VĂN VĨNH
BỘ BA TỐN-QUỲNH-VĨNH
PHẠM QUỲNH-CHỦ BÚT TỜ NAM PHONG
GIẤY PHÉP CHỦ BÚT BÁO NAM PHONG
TUẦN BÁO PHỤ NỮ TÂN VĂN
b/ Tiểu tư sản trí thức: hoạt động sôi nổi đòi tự do dân chủ.
ĐÁM TANG CỤ PHAN CHÂU TRINH
_ Thành lập các tổ chức chính trị như: VN Nghĩa đoàn, Hội Phục Việt, Đảng Thanh niên,… hoạt động với nhiều hình thức phong phú: míttinh, biểu tình, bãi khóa… lập nhà xuất bản tiến bộ, ra sách báo…
_ Tiêu biếu nhất là cuộc đấu tranh đòi thả cụ Phan Bội Châu (1925) và để tang cụ Phan Châu Trinh(1926).
HỌC SINH-SINH VIÊN ĐÒI ĐẤU TRANH
SINH VIÊN THANH NIÊN VIỆT NAM XUNG PHONG THAM GIA KHÁNG CHIẾN
XƯỞNG ĐÓNG TÀU BA SON
c/ Công nhân: phong trào còn lẻ lẻ, tự phát
XƯỞNG ĐÓNG TÀU BA SON
_ 1920, công nhân SG – Chợ Lớn lập Công hội (bí mật) do Tôn Đức Thắng đứng đầu.
_ 8/1925 công nhân xưởng đóng tàu Ba Son bãi công, đánh dấu bước phát triển mới của phong trào công nhân từ tự phát sang tự giác.
XƯỞNG ĐÓNG TÀU BA SON
CHỦ TỊCH TÔN ĐỨC THẮNG (GIỮA)
CHỦ TỊCH TÔN ĐỨC THẮNG
ĐẢNG XÃ HỘI PHÁP
NGUYỄN ÁI QUỐC TẠI PHÁP
LĂNG CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH
NHÀ SÀN CỦA BÁC HỒ
3. Hoạt động của Nguyễn Ái Quốc (từ 1919-1925):
_ Cuối năm 1917, sau nhiều năm bôn ba, Nguyễn Tất Thành trở lại Pháp, gia nhập Đảng xã hội Pháp (1919).
_ 18/6/1919 Nguyễn Tất Thành với tên gọi mới là Nguyễn Ái Quốc gởi tới Hội nghị Véc-xai bản yêu sách đòi các quyền tự do, dân chủ, bình đẳng và tự quyết cho nhân dân VN.
_ 7/1920 Người đọc Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của Lênin. Từ đó khẳng định con đường giành độc lập , tự do cho dân tộc.
_ 25/12/1920, Người dự đại hội Tour, bỏ phiếu tán thành Quốc tế III và tham gia Đảng cộng sản Pháp. Người trở thanh Đảng viên cộng sản, là một trong những người sang lập ĐCS Pháp.
_ 1921, Người cùng một số người yêu nước của Angieri, Maroc, Tuynidi… lập Hội liên hiệp thuộc địa ở Pari, ra báo Người cùng khổ (Le Paris), viết bài cho báo Nhân đạo, Đời sống công nhân, đặc biệt là viết cuốn Bản án chế độ thực dân Pháp, Sách báo được bí mật đưa về nước.
_ 6/1923 Người sang Liên Xô dự Hội nghị Quốc tế Nông dân.
_ 1924, Người dư Đại hội Quốc tế Cộng sản lần V.
_ 11/11/1924, Nguyễn Ái Quốc về Quảng Châu (Trung Quốc) để trực tiếp tuyên truyền,giáo dục lý luận, xây dựng tổ chức CM.
_ 6/1925, thành lập Hội VN cách mạng Thanh niên, nhằm tổ chức và lãnh đạo quần chúng đoàn kết, tranh đấu đánh đổ đế quốc Pháp và tay sai.

BÁO “LE PARIA”
BẢN YÊU SÁCH CỦA DÂN AN NAM
Công lao to lớn, đầu tiên của Nguyễn Ái Quốc đối với dân tộc VN:

_ Tìm thấy con đường cứu nước mới (đúng đắn) cho dân tộc: con đường CM vô sản.
_ Chuẩn bị về tư tưởng, chính trị và tổ chức cho sự ra đời của chính đảng vô sản sau này.
BÁC ĐẾN THĂM MỘT ĐƠN VỊ TẬP KẾT Ở MIỀN NAM
Con đường cách mạng vô sản m� Nguy?n �i Quốc lựa chọn đó, đã đưa cách mạng Việt Nam giành hết thắng lợi này đến thắng lợi khác trên con đường đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước.
Cách mạng
tháng tám
thành công.
Kháng chiến
thống Pháp
thắng lợi
Giải phóng
miền Nam
thống nhất
đất nước
Đổi mới
đất nước
NIỀM VUI NGÀY GIẢI PHÓNG
TƯ LIỆU VỀ NGUYỄN ÁI QUỐC-HỒ CHÍ MINH
BÁC LÀM PHỤ BẾP TRÊN TÀU
BÁC VIẾT BÁO
NGUYỄN ÁI QUỐC
CỦNG CỐ:

Những nét chính về cuộc hành trình tìm đường cứu nước của Nguyễn Ái Quốc và vai trò của Người đối với việc chuẩn bị về chính trị, tư tưởng, và tổ chức cho việc thành lập chính Đảng Vô Sản ở Việt Nam?
Công lao to lớn, đầu tiên của Nguyễn Ái Quốc đối với dân tộc Việt Nam?
XIN CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC BẠN ĐÃ THAM GIA VÀO BÀI THUYẾT TRÌNH.