Bài 12. Nhật Bản giữa thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX

Trường THCS Chu Văn An Q1
HS: Nguyễn Hoàng Tuấn
8A4
Bài 12
Đứng trước nguy cơ bị xâm lược, Nhật Bản đã tiến hành cuộc Duy Tân Minh Trị, đưa nước này phát triển theo con đường tư bản rồi chuyển sang chủ nghĩa đế quốc.
Nhật Bản là một quốc gia đảo nằm ở vùng Đông Bắc châu Á. Đất nước Nhật Bản trải dài theo hình cánh cung gồm 4 đảo chính: Hôn-su, Hốc-cai- đô, Kiu-si-u và Si-cô-cư, diện tích khoảng 374.000 km. Nhật Bản nằm ở vòng cung núi lửa và luôn xảy ra chấn động. Đất nước nhiều núi, ít sông và sông ngắn, vùng đồng bằng trồng trọt chỉ khoảng 15%, là một vùng cằn cỗi, ít tài nguyên, nhân dân Nhật Bản phải vật lộn vất vả để tồn tại và phát triển.
I. CUỘC DUY TÂN MINH TRỊ
- Các nước tư bản phương Tây tăng cường can thiệp vào Nhật Bản, đòi "mở cửa".
- Tháng 1/1868 , sau khi lên ngôi, Thiên Hoàng Minh Trị tiến hành các cải cách trên nhiều lĩnh vực : kinh tế, chính trị-xã hội, văn hoá, giáo dục, quân sự.
- Đến cuối thế kỉ XIX, Nhật Bản thoát khỏi nguy cơ trở thành thuộc địa, phát triển thành một nước tư bản công nghiệp.
? Cuộc Duy Tân Minh Trị là cuộc cách mạng tư sản không triệt để.
Thiên Hoàng Minh Trị
(1852-1912)
Người đã đưa Nhật Bản thoát khỏi nguy cơ trở thành thuộc địa
Tiểu sử Thiên Hoàng Minh Trị
Vua Mút- su-hi-tô lên kế vị vua cha tháng 11-1867 khi mới 15 tuổi. Ông là người rất thông minh, dũng cảm, biết chăm lo việc nước, biết theo thời thế và biết dùng người. Tháng 1-1868, ông ra lệnh truất quyền Sô-gun và thành lập chính phủ mới, thủ tiêu chế độ Mạc phủ, lấy hiệu là Minh Trị. Thiên hoàng Minh Trị đã tiến hành những cải cách tiến bộ theo phương Tây để canh tân đất nước.
Những biện pháp cụ thể trong từng lĩnh vực mà Minh Trị Thiên Hoàng đã thực hiện trong cuộc Duy Tân
- Bãi bỏ chế độ nông nô
- Đưa quí tộc tư sản hoá và đại tư sản lên nắm quyền.
-Thống nhất tiền tệ, xóa bỏ độc quyền ruộng đất của giai cấp phong kiến; phát triển kinh tế TBCN ở nông thôn.
- Xây dựng cơ sở hạ tầng, đường sá phục vụ giao thông, liên lạc.
- Thực hiện giáo dục bắt buộc, chú trọng giảng dạy khoa học, kĩ thuật.
- Đưa học sinh ưu tú đi du học ở phương Tây.
- Tổ chức và huấn luyện theo kiểu phương Tây.
- Chế độ nghĩa vụ thay cho chế độ trưng binh.
- Chú trọng công nghiệp đóng tàu, sản xuất vũ khí.
Nhật Bản "mở cửa" các cảng để tiếp xúc với phương Tây
II. NHẬT BẢN CHUYỂN SANG CHỦ NGHĨA ĐẾ QUỐC :
- Sau chiến tranh Trung - Nhật (1894-1895) ? kinh tế Nhật càng phát triển mạnh.
- Đầu thế kỉ XX các công ty độc quyền ra đời, chi phối đời sống kinh tế và chính trị của Nhật Bản.
- Chính quyền Nhật cũng đẩy mạnh chính sách xâm lược và bành trướng.
? Đế quốc Nhật Bản là chủ nghĩa đế quốc phong kiến quân phiệt.
Công ty Mit-xưi: lúc đầu là một hãng buôn ra đời vào thế kỉ XVII, ngày càng phát triển và cho vay lãi. Vì tích cực ủng hộ Nhật hoàng nên được nhiều đặc quyền. Vào đầu thế kỉ XX, nắm nhiều ngành kinh tế lớn, quan trọng như khai mỏ, điện, dệt . Nó chi phối đời sống xã hội Nhật đến mức như một nhà báo kể lại: "Anh có thể đi đến Nhật trên chiếc tàu thủy của Mít-xưi, cập bến của Mít-xưi, sau đó đi tàu điện của Mít-xưi đóng, đọc sách do Mít-xưi xuất bản, dưới ánh sáng bóng điện do Mít-xưi chế tạo .
Giới thiệu về công ty Mít-xưi
Matsukata Masaoyoshi
(người sáng lập công ty Misubishi)
III. CUỘC ĐẤU TRANH CỦA NHÂN DÂN LAO ĐỘNG NHẬT BẢN :
? Nguyên nhân: do bị bóc lột nặng nề
- Năm 1901, Đảng Xã hội dân chủ Nhật Bản thành lập, lãnh đạo là Ca-tai-a-ma Xen.
Mục tiêu đấu tranh: đòi quyền tự do dân chủ,đòi tăng lương và cải thiện đời sống.
? Kết quả: các tổ chức công đoàn ra đời lãnh đạo đấu tranh.
-Từ năm 1906 phong trào phát triển mạnh hơn.
Ông xuất thân trong một gia đình nông dân nghèo. Năm 23 tuổi, ông làm công nhân in ở Tôkyô. Ông hoạt động trong phong trào công nhân vào giữa năm 90 của thế kỉ XIX, chủ yếu trong phong trào công nhân sản xuất vũ khí và công nhân luyện gang thép, kĩ nghệ quân sự. Năm 1898, ông đã lãnh đạo công nhân đường sắt bãi công thắng lợi sau hàng tháng trời.
Tiều sử ông Ca-tai-a-ma Xen
Cảm ơn quí thầy cô và các bạn đã theo dõi.
CHÀO TẠM BIỆT !
HẸN GẶP LẠI LẦN SAU.