Bài 12. Di truyền liên kết với giới tính và di truyền ngoài nhân

KIểM TRA BàI Cũ
Câu 1. Hiện tượng di truyền làm hạn chê tính đa dạng của sinh vật...
hoán vị gen
liên kết gen
tương tác gen
phân li độc lập
Câu 2. Đem lai hai cá thể thuần chủng khác nhau về 2 cặp tính trạng tương phản đoợc F1.Cho F1 lai phân tích . Kết quả phù hợp với hiện tượng di truyền liên kết gen là...
1 : 1 c. 9 : 3 : 3 : 1
1 : 1: 1 : 1 d. 9 : 6 : 1
b
a
KIểM TRA BàI Cũ
Câu 3. Cơ sở tế bào học của hiện tượng hoán vị gen là....
hóan vị gen xảy ra như nhau giữa hai giới
các gen nằm trên cùng 1 NST bắt đôi không bình thường trong giảm phân
sự phân li độc lập và tổ hợp tự do của các NST
trao đổi chéo giữa các cromatit trong NST kép tương đồng ở kì đầu ở giảm phân 1
d
Bộ nhiễm sắc thể ruồi giấm
Hãy quan sát hình ảnh sau và cho biết có mấy loại NST?
DI truyền liên kết với giới tính
và di truyền ngoài nhân
Giáo viên: Vũ Thị Thuý
Trường: THPT Quang Trung-Thuỷ Nguyên - Hải Phòng
I. Di truyền liên kết với giới tính
1. NST giới tính và cơ chế tế bào học xác định giới tính bằng NST
a. NST giới tính
-NST giới tính: là loại NST có chứa gen quy định giới tính và cũng có thể chứa gen quy định các tính trạng thường
Đọc mục I.1.a SGK và cho biết
đặc điểm của NST giới tính là gì?
I. Di truyền liên kết với giới tính
1. NST giới tính và cơ chế tế bào học xác định giới tính bằng NST
a. NST giới tính
Vùng tương đồng
Vùng không tương đồng trên X
Vùng không tương đồng trên Y
X
Y
Quan sát hình kết hợp với đọc SGK nêu đặc điểm của vùng tương đồng và vùng không tương đồng?
- Vùng tương đồng: chứa các lôcút gen giống nhau
- Vùng không tương đồng: chứa các gen đặc trưng cho từng NST
I. Di truyền liên kết với giới tính
1. NST giới tính và cơ chế tế bào học xác định giới tính bằng NST
a. NST giới tính
b.Một số cơ chế TB học xác đinh giới tính bằng NST
Hãy đọc SGKmục I.1.b sau đó nêu các
cơ chế tế bào học xác định giới tính bằng NST?
+ Động vật có vú và ruồi giấm:
Con cái: XX; con đực XY
+ Chim, bướm...:
Con cái: XY; con đực XX
+ Châu chấu:
Con cái: XX; con đực XO
2. Di truyền liên kết với giới tính
a. Gen nằm trên NST X
* Khái niệm
Di truyền liên kết với giới tính là hiện tượng di truyền các tính trạng mà các gen xác định chúng nằm trên NST giới tính
I. Di truyền liên kết với giới tính
1. NST giới tính và cơ chế tế bào học xác định giới tính bằng NST
* Thí nghiệm
mắt đỏ
mắt trắng
mắt trắng
Pt/c:
mắt đỏ
x
x
Pt/c:
F1:
100% mắt đỏ
F1:
100% mắt đỏ
50% mắt đỏ
50% mắt đỏ
100% mắt trắng
50% mắt trắng
50% mắt trắng
F2:
F2:
100% mắt đỏ
50% mắt đỏ
50% mắt trắng
:
:
:
2. Di truyền liên kết với giới tính
a. Gen nằm trên NST X
I. Di truyền liên kết với giới tính
1. NST giới tính và cơ chế tế bào học xác định giới tính bằng NST
mắt đỏ
mắt trắng
mắt trắng
Pt/c:
mắt đỏ
x
x
Pt/c:
F1:
100% mắt đỏ
F1:
100% mắt đỏ
50% mắt đỏ
50% mắt đỏ
100% mắt trắng
50% mắt trắng
50% mắt trắng
F2:
F2:
100% mắt đỏ
50% mắt đỏ
50% mắt trắng
:
:
:
Qua thí ngiệm :
Hãy xác định tính trạng trội, tính trạng lặn?
2. Kết quả thí nghiệm trên có gì khác với kết quả TN lai thuận nghịch của Menden?
3. Từ phép lai thuận rút ra nhận xét gì?
2. Di truyền liên kết với giới tính
a. Gen nằm trên NST X
I. Di truyền liên kết với giới tính
- Tính trạng mắt đỏ trội so với mắt trắng
- Kết quả của phép lai thuận và nghịch: khác nhau (tỉ lệ phân li KH ở 2 giới là khác nhau.)
Xét phép lai thuận: tính trạng phân bố không đều ở 2 giới (mắt trắng chỉ xuất hiện ở con đực F2 với số lượng nhỏ)
Kết luận
Gen quy định màu mắt nằm trên NST X và trên Y không có gen tương ứng vì vậy cá thể đực chỉ cần (XY) chỉ cần một gen lặn trên NSTX đã biểu hiện ra kiểu hình
* Thí nghiệm
2. Di truyền liên kết với giới tính
a. Gen nằm trên NST X
I. Di truyền liên kết với giới tính
* Thí nghiệm
*. Cơ sở tế bào học
Hãy quan sát sơ đồ tế bào học sau:
Lai thuận
P:
F1:
F2:
X
A
A
a
A
A
a
a
a
a
A
A
A
A
Từ sơ đồ tế bào học hãy viết sơ đồ lai cho các phép lai?
P:
F1:
a
a
a
a
a
a
a
a
a
A
A
A
A
A
X
F2:
Lai nghịch
Sơ đồ tế bào học mô tả sự di truyền màu mắt ở ruồi giấm
- Lai thuận
P:
F1:
F2:
X
A
A
a
A
A
a
a
a
a
A
A
A
A
A
Pt/c: XA XA x XaY

G:
F1:


F2:
XAXA :
XAXa
XAY :
XaY
XA
Xa , Y
XAXa
: XAY
- Lai thuận
P:
F1:
F2:
X
- Lai nghịch
a
a
a
a
a
a
a
a
a
A
A
A
A
A
Pt/c:
XAY
F1:
G:
X a
XA , Y
XAXa
F2:
XaXa x
XaXa
: XAXa
: Xa Y
Xa Y :
XAY
- Lai nghịch
2. Di truyền liên kết với giới tính
a. Gen nằm trên NST X
I. Di truyền liên kết với giới tính
Hãy rút ra nhận xét về sự di truyền của gen nằm trên X?
KL:
+ Kết quả lai thuận nghịch khác nhau. Cụ thể tỉ lệ phân li KH ở hai giới khác nhau.
+ Có hiện tượng di truyền chéo
2. Di truyền liên kết với giới tính
a. Gen nằm trên NST X
I. Di truyền liên kết với giới tính
b. Gen nằm trên NST Y
Hãy đọc SGK mục I.2.b nêu đặc điểm của gen trên Y?

- NST Y hầu như không mang gen
- Nếu có gen nằm trên vùng không tương đồng trên Y thì tính trạng do gen này quy định sẽ luôn được biểu hiện ở 1 giới có NST Y

2. Di truyền liên kết với giới tính
a. Gen nằm trên NST X
I. Di truyền liên kết với giới tính
b. Gen nằm trên NST Y
c. ý nghĩa của di truyền liên kết giới tính
Hãy đọc mục I.2.c SGKcho biết ý nghĩa của di truyền liên kết với giới tính?
- Phân biệt sớm giới tính ở vật nuôi => điều khiển tỉ lệ đực cái theo mục tiêu sản xuất
Gen nằm ở đâu trong tế bào?
I. Di truyền liên kết với giới tính
Từ thí nghiệm trên ta có thể rút ra nhân xét gì?
II. Di truyền ngoài nhân
Thí nghiệm của Coren trên cây hoa phấn
I. Di truyền liên kết với giới tính
II. Di truyền ngoài nhân
* Đặc điểm di truyền của gen ngoài nhân:
- Các gen nằm trong tế bào chất đều được di truyền theo dòng mẹ
Tại sao các gen nằm trong tế bào chất
lại được di truyền theo dòng mẹ?
Củng cố
Trả lời các câu hỏi trắc nghiệm sau:
Câu 1. Dấu hiệu đặc trưng để nhận biết gen di truyền trên Y là...
không phân biệt được gen trội hay gen lặn
luôn di truyền theo dòng bố
chỉ được biểu hiện ở con đực
được di truyền ở giới di giao tử
d
Củng cố
Trả lời các câu hỏi trắc nghiệm sau:
Câu 2. Đặc điểm thể hiện qui luật di truyền của gen ngoài nhân là...
mẹ di truyền cho con trai
bố di truyền cho con trai
tính trạng luôn di truyền theo dòng mẹ
tính trạng biểu hiện ở nam ít biểu hiện ở nữ
c
Củng cố
Trả lời các câu hỏi trắc nghiệm sau:
Câu 3. Phương pháp giúp khẳng định một gen qui định một tính trạng bất kì nằm trên NST thường hay NST giới tính là...
phân tích kết quả lai dựa trên xác suất thống kê
lai thuận nghịch
lai phân tích
lai trở lại đời con với cá thể bố mẹ
b
- Làm thế nào để phát hiện ra qui luật di trytền là phân li độc lập, di truyền liên kết với giới tính, di truyền ngoài nhân ?
1. DT liên kết với giới tính: kết qủa 2 phép lai thuận nghịch khác nhau
2. DT qua TBC : kết quả 2 phép lai thuận nghịch khác nhau và con luôn có KH giống mẹ
3. DT phân li độc lập: kết quả 2 phép lai thuân nghịch giống nhau
Củng cố
Học bài , làm bài tập 2 SGK
Đọc trước bài 13
Hướng dẫn về nhà
Bộ nhiễm sắc thể người
Di truyền liên kết với giới tinh
và di truyền ngoài nhân