Bài 11. Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

Sinh học 10
Tiết 11
Sự vận chuyển các chất qua màng sinh chất
I. Sự vận chuyển thụ động
Không phân cực, kích thước nhỏ: CO2, O2
Phân cực, ion, kích thước lớn: Glucôzơ
Vận chuyển thụ động là phương thức vận chuyển qua
màng sinh chất mà không tiêu tốn năng lượng.
Ngoại bào
Nội bào
Nguyên lý của quá trình khuyếch tán
Từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp
Nồng độ chất cao
Nồng độ chất thấp
Ngoại bào
Nội bào
Ưu trương
Đẳng trương
Nhược trương
Nồng độ chất tan
Nồng độ chất tan
>
=
<
đường 11%
đường 5%
Thế nước cao
Thế nước thấp
Nguyên lý của quá trình thẩm thấu
Đường
Nước tự do
A
B
Máu
Nước tiểu
ở ống thận của người
Glucôzơ
ATP
Vận chuyển các chất qua màng từ nơi chất tan có nồng độ thấp đến nơi có nồng độ cao, cần tiêu tốn năng lượng ATP
II. Vận chuyển chủ động
Nồng độ cao
Nồng độ thấp
Vận chuyển chủ động đóng vai trò:
- Tế bào hấp thụ được nhiều phần tử ngược chiều: đường, axitamin bổ sung cho kho dự trữ
Bơm 1 số ion chủ động vào tế bào: Na+, K+,Ca2+,Cl_,HPO42- để dự trữ
Tham gia vào các hoạt động chuyển hoá: hấp thụ, tiêu hoá thức ăn, bài tiết và dẫn truyền xung thần kinh
Loại bỏ những chất không cần thiết
ATP
Na
Na
Na
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Ngoại bào
Nội bào
Na+
Na+
K+
Na+ cao
K+ thấp
Na+ thấp
K+ cao
Na+
ATP
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Ngoại bào
Nội bào
Na+
Na+
K+
ATP
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Na+
Ngoại bào
Nội bào
Na+
Na+
Na+
Na+
K+
III. Nhập bào và xuất bào
* Nhập bào:đưa các chất vào bên trong tế bào bằng cách biến dạng màng sinh chất
* Xuất bào:đưa các chất trong tế bào ra ngoài bằng cách biến dạng màng sinh chất.
* Quá trình vận chuyển nào dưới đây không tiêu tốn năng lượng ATP
a. Vận chuyển thụ động
b. Vận chuyển chủ động
c. Xuất, nhập bào
(?) Giải thích một số hiện tượng:
- Ngâm quả mơ chua vào đường, một thời gian sau quả mơ có vị ngọt chua và nước cũng có vị ngọt chua
- Làm thế nào để xào rau muống không bị quắt, dai mà vẫn xanh và giòn?
- Măng khô ngâm 1 tuần sẽ trương to
(?) Vận chuyển chủ động đóng vai trò quan trọng như thế nào trong cuộc sống? Cho ví dụ minh họa?