Bài 11. Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

Kiểm tra bài cũ:

Nêu cấu trúc, chức năng của Màng sinh chất
Đáp án:
*). Cấu trúc : Màng được cấu trúc theo mô hình khảm động
- Thành phần chính: Lớp P-Li kép, các phân tử Prxuyên màng, Pr bám màng
- Thành phần khác: Côlesteron, Lipôprotein, glicôprotein.
- Trên màng có các lỗ màng
- Bề dày màng: 120 A0
*).Chức năng:
- Trao đổi chất có chọn lọc
- Thu nhận thông tin
-Nhận biết các tế bào lạ
- Bảo vệ tế bào
- Ổn định hình dạng tế bào.
Bài mới:
I/. Vận chuyển thụ động
? Thế nào là khuếch tán? Thẩm thấu?
1- Các khái niệm
? Vận chuyển thụ động là gì?
- Vận chuyển thụ động là: phương thức vận chuyển các chất qua màng sinh chất mà không tiêu tốn năng lượng
- Khuếch tán là sự vận chuyển của các chất từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp
- Thẩm thấu là quá trình khuếch tán của nước qua màng sinh chất
Quá trình khuếch tán các chất vào tế bào
Quá trình khuếch tán ôxi, CO2
?ôxi, cácbonnic khuếch tán như thế nào? Vì sao?
- Oxi: vận chuyển từ dịch ngoại bào vào trong tế bào
-CO2 : Vận chuyển từ trong tế bào ra dịch bào.
Theo nguyên lý khuếch tán
? Những chất nào khuếch tán trực tiếp qua lớp P-Li kép.
2- Các hình thức vận chuyển thụ động
? Có những hình thức vận chuyển thụ động nào?
Có 2 hình thức vận chuyển thụ động:
Vận chuyển trực tiếp qua lớp P-Li kép.
Vận chuyển qua kênh Pr xuyên màng.
Khuếch tán trực tiếp qua lớp P-Li kép.
Những chất có kích thước nhỏ, không phân cực: 0xi, CO2 mỡ,khuếch tán qua các lỗ trên màng
Màng tế bào là một màng bán thấm, tức là hấp thu có chọnlọc một số chất
Màng sinh chấp có hấp thu tất cả các chất không?
? Những chất nào khuếch tán qua kênh Pr xuyên màng ?
? Cơ chế vận chuyển chất qua màng nhờ Pr xuyên màng?
Bao gồm các chất phân cực , các ion, phân tử có kích thước lớn như Glucôzơ
Pr có cấu trúc phù hợp với chất cần vận chuyển hoặc các cổng chỉ mở khi có các chất tín hiệu bám vào cổng.
Cổng Pr mở
Khuếch tán qua kênh Pr
Phân tử nước được thẩm thấu qua màng nhở một kênh Pr đặc biệt gọi là Aquaporin
? Các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ khuếch tán qua màng?
Nhiệt độ môi trường
Sự chênh lệch nồng độ các chất trong và ngoài màng
? Căn cứ vào nồng độ các chất trong và ngoài màng, người ta chia ra mấy loại môi trường? Đặc điểm từng loại môi trường?
- Ưu trương: Nồng độ chất tan ở ngoài cao hơn trong tế bào.
- Nhược trương: Nồng độ chất tan ở ngoài thấp hơn trong TB.
- Đẳng trương: Nồng độ chất tan ở ngoài bằng trong TB
Các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ khuếch tán qua màng
Các loại môi trường
? Nước được vận chuyển qua màng như thế nào?
? Hãy giải thích: Tại sao:
- vảy nước vào làm cho rau tươi lâu hơn?
- Tưới đạm đặc làm cho cây héo( Xót phân )
Ngâm mơ, quất vào đường, sau một thời gian: Mơ, có vị ngọt, chua, nước cũng có vị ngọt , chua?
Ngâm măng khô, mộc nhĩ sau một thời gian thì trương to ?
? Rau xào như thế nào dể không bị quắt và dai mà vẫn xanh và giòn
II/. Vận chuyển chủ động
1- Ví dụ:
Ở tế bào quản cấu thận người:
Các chất sẽ đi như thế nào?


* Vận chuyển chủ động: Là sự vận chuyển của các chất qua màng từ nơi có nồng độ chất tan thấp đến nơi có nồng độ chất tan cao.
? Thế nào là vận chuyển chủ động?
P
1 lần
65
Từ nước tiểu vào máu.
2- Kết luận:
VC chủ động
? Cơ chế của vận chuyển chủ động là gì?
Cơ chế:
Pr vận chuyển + Chất cần vận chuyển
(Pr xuyên màng) + ATP ( Năng lượng )
( máy bơm )
thay đổi cấu hình đẩy chất cần vận chuyển vào
( hoặc ra )

? Đặc điểm của vận chuyển chủ động là gì?
Đặc điểm:
Các chất vận chuyển từ nơi có nồng độ thấp đến nơi có nồng độ cao
Sự vận chuyển tiêu tốn năng lượng
? Có những hình thức vận chuyển chủ động nào?
? Thế nào là đơn cảng, đồng cảng, đối cảng ?
III/. Nhập bào và xuất bào
1- Nhập bào:
? Có những hình thức nhập bào nào?
? Thế nào là thực bào, ẩm bào?
- Có 2 hình thức nhập bào là thực bào và ẩm bào.
? Những chất được tế bào hấp thụ bằng thực bào có kích thước như thế nào so với lỗ màng?
Thực bào là phương thức tế bào động vật dùng để “ăn” các tế bào như vi khuẩn, mảnh vỡ tế bào, cũng như các hợp chất có kích thước lớn.
Những chất được tế bào hấp thụ bằng thực bào có kích thước lớn hơn lỗ màng không vào tế bào theo hình thức chủ động, thụ động
? Trình bày cơ chế thực bào, ẩm bào?
Màng sinh chất lõm xuống bao lấy đối tượng
hình thành túi chứa đối tượng
đưa đối tượng vào trong và được phân huỷ nhờ enzim
Cơ chế thực bào, ẩm bào:
Tế bào chất
2- Xuất bào:
? Trình bày cơ chế xuất bào?
Cơ chế xuất bào
Màng sih chất tách ra, giải phóng chất thải
Túi chứa chất thải (Pr, đại phân tử )
Được đưa đến màng sinh chất
Hiện tượng nhập bào, xuất bào
Nhập
bào

Xuất
bào

Xuất
bào

Tóm tắt bài học
Chất tan( C cao) ( C thấp )
Chất tan(Cthấp) ( C cao )
Nước ( Loãng ) (Đặc )
Chất có kích thước lớn (Tế bào)
Chất có kích thước lớn (ngoài TB)
VC thụ động- Ktán
VC chủ động
Thẩm thấu-
Nhập bào
Xuất bào
Bài tập về nhà
Hoàn thành các câu hỏi trong sách giáo khoa
Chuẩn bị trước bài 12
Trả lời: Ứng dụng bài học trong chăm sóc cây trồng như thế nào?
k