Bài 11. Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

Kiểm tra bài cũ
Trình bày đặc điểm cấu trúc và chức năng của màng sinh chất?
Nói màng sinh chất có tính bán thấm có nghĩa là như thế nào?
Tế bào thường xuyên trao đổi chất với môi trường. Các chất ra vào tế bào đều phải qua màng sinh chất cách này hay cách khác. Sự vận chuyển các chất ra - vào tế bào được thực hiện như thế nào?
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
1. Khái niệm













Quan sát sơ đồ các kiểu vận chuyển chất qua màng
(Hình 11.1 - sgk trang 47 )
- Nhận xét về nồng độ chất tan ở hai bên màng tế bào?
- Chiều của chất tan trong 3 trường hợp A, B, C?
- Trường hợp nào cần nào cần tiêu tốn năng lượng dưới dạng ATP?
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
1. Khái niệm













Các chất vận chuyển qua màng sinh chất của tế bào theo phương thức như trường hợp A và B gọi là sự vận chuyển thụ động.
Vận chuyển thụ động là gì?
- KN: Vận chuyển thụ động là phương thức vận chuyển các chất qua màng sinh chất mà không tiêu tốn năng lượng.
- Nguyên lí:
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
1. Khái niệm













Điều gì sẽ xảy ra sau khi ta mở nắp lọ nước hoa?
Nhỏ một vài giọt mực vào cốc nước lọc?
Hãy quan sát hiện tượng sau:
Nguyên nhân của các hiện tượng đó là gì?
Do sự khuếch tán của các phân tử từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp
- Nguyên lí: Do sự khuếch tán của các phân tử từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp
+ Sự khuếch tán của các phân tử nước qua màng sinh chất gọi là sự thẩm thấu
(Từ nơi có nồng độ chất tan thấp => nơi có nồng độ chất tan cao)
+ Sự khuếch tán của các phân tử chất tan qua màng sinh chất gọi là sự thẩm tách
(Từ nơi có nồng độ chất tan cao => nơi có nồng độ chất tan thấp)
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
1. Khái niệm













Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
1. Khái niệm
2. Các kiểu vận chuyển thụ động qua màng:





a. Khuyếch tán trực tiếp qua lớp kép Photpholipit
+ Xảy ra đối với các chất không phân cực
+ Kích thước phân tử nhỏ. vd: CO2, O2.
b. Khuyếch tán qua kênh Pr xuyên màng
+ Xảy ra đối với các dung môi phân cực
+ Các chất có kích thước phân tử lớn
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
1. Khái niệm
2. Các kiểu vận chuyển thụ động qua màng:











Khuyếch tán trực tiếp qua lớp kép Photpholipit
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
1. Khái niệm
2. Các kiểu vận chuyển thụ động qua màng:












Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
1. Khái niệm
2. Các kiểu vận chuyển thụ động qua màng:
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự vận chuyển thụ động










?
Đọc sgk và hãy nêu các yếu tố ảnh hưởng đến sự vận chuyển các chất qua màng?
+ Sự chênh lệch nồng độ các chất trong và ngoài màng:
Phân biệt 3 loại môi trường:
- Môi trường ưu trương
- Môi trường đẳng trương
- Môi trường nhược trương

Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
1. Khái niệm
2. Các kiểu vận chuyển thụ động qua màng:
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự vận chuyển thụ động










Đọc sgk và hoàn thành PHT sau trong 3 phut:
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
1. Khái niệm
2. Các kiểu vận chuyển qua màng:
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự vận chuyển thụ động










Phân biệt môi trường ưu trương, nhược trương và đẳng trương
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
1. Khái niệm
2. Các kiểu vận chuyển qua màng:
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự vận chuyển thụ động
I/. Vận chuyển chủ động:
1. Khái niệm.








Gluco trong nước tiểu thấp hơn ở máu vậy gluco sẽ được vận chuyển ntn?..


Em hãy suy nghĩ và thảo luận về vấn đề này ???

Sự vận chuyển chủ động là gì?
Cơ chế của vận chuyển chủ động?
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
1. Khái niệm
2. Các kiểu vận chuyển qua màng:
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự vận chuyển thụ động
I/. Vận chuyển chủ động:
1. Khái niệm.
2. Cơ chế






1. Khái niệm.
- ĐN: Là quá trình vận chuyển các chất qua màng từ nơi có nồng độ chất tan thấp đến nơi có nồng độ chất tan cao cần tiêu tốn năng lượng (ATP).
VD: Sự tái hấp thu gluco trong nước tiểu về máu.
2. Cơ chế
ATP + Protein đặc trưng cho từng loại chất => Protein biến đổi để liên kết với các chất rồi đưa từ ngoài tế bào vào hay đẩy ra khỏi tế bào.
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
1. Khái niệm
2. Các kiểu vận chuyển qua màng:
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự vận chuyển thụ động
I/. Vận chuyển chủ động:
1. Khái niệm.
2. Cơ chế






Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
1. Khái niệm
2. Các kiểu vận chuyển qua màng:
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự vận chuyển thụ động
I/. Vận chuyển chủ động:
1. Khái niệm.
2. Cơ chế
III. Quá trình xuất bào và nhập bào.
1. Quá trình xuất bào




Quan sát hình vẽ trong sgk về quá trình xuất bào và hình vẽ sau, hãy cho biết quá trình xuất bào là gi? Sự xuất bào diễn ra ntn?
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
1. Khái niệm
2. Các kiểu vận chuyển qua màng:
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự vận chuyển thụ động
I/. Vận chuyển chủ động:
1. Khái niệm.
2. Cơ chế
III. Quá trình xuất bào và nhập bào.
1. Quá trình xuất bào




quá trình xuất bào là gi? Sự xuất bào diễn ra ntn?
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
1. Khái niệm
2. Các kiểu vận chuyển qua màng:
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự vận chuyển thụ động
I/. Vận chuyển chủ động:
1. Khái niệm.
2. Cơ chế
III. Quá trình xuất bào và nhập bào.
1. Quá trình xuất bào




1. Quá trình xuất bào
Các chất thải trong túi kết hợp với màng sinh chất đẩy ra ngoài tế bào.
Xuất bào là quá trình vận chuyển các chất từ trong tế bào ra ngoài môi trường
Vd: TB lót đường tiêu hoá giải phóng enzim theo kiểu xuất bào.
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
1. Khái niệm
2. Các kiểu vận chuyển qua màng:
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự vận chuyển thụ động
I/. Vận chuyển chủ động:
1. Khái niệm.
2. Cơ chế
III. Quá trình xuất bào và nhập bào.
1. Quá trình xuất bào
2. Quá trình nhập bào.



Quan sát hình vẽ trong sgk về quá trình nhập bào và hình vẽ sau, hãy cho biết quá trình nhập bào là gi?
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
1. Khái niệm
2. Các kiểu vận chuyển qua màng:
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự vận chuyển thụ động
I/. Vận chuyển chủ động:
1. Khái niệm.
2. Cơ chế
III. Quá trình xuất bào và nhập bào.
1. Quá trình xuất bào
2. Quá trình nhập bào.



2. Quá trình nhập bào.
- Nhập bào là phương thức đưa các chất vào bên trong tế bào bằng cách biến dạng của màng sinh chất
- Nhập bào diễn ra theo 2 cách
+ Thực bào: TB ĐV ăn các hợp chất có KT phân tử lớn ( màng lõm -> bao mồi -> tiết enzim tiêu hoá )
+ ẩm bào: đưa giọt dịch vào tế bào ( màng lõm -> bao bọc giọt dịch ->vào TB )
Một số loài cây có thể sống được trong môi trường ngập mặn. Những TV này đã có cách nào để hút được nước vào tế bào?
Giải thích tại sao:
+ Rau muống chẻ bị ngâm nước lại cong lên?
+ Khi muối dưa bằng rau cải, lúc đầu rau bị quắt lại sau vài ngày lại trương to lên?
+ Khi bón phân cho cây trồng, tại sao không nên bón quá nhiều?
BTVN
1/ Học bài và trả lời các câu hỏi trong SGK
2/ Trong các quá trình sau đây, quá trình nào là vận chuyển chủ động? Quá trình nào là vận chuyển bị động?
Quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng từ ruột non vào máu
Quá trình hấp thụ chất thải từ máu vào quản cầu thận
Quá trình hấp thụ Glucose từ quản cầu thận vào máu
Quá trình hấp thụ các chất O2 từ phế nang ở phổi vào máu và quá trình hấp thụ CO2 từ máu vào phế nang của phổ