Bài 11. Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

Kiểm tra bàI cũ
Em hãy nêu các thành phần cấu tạo của màng sinh chất và cho biết một số chức năng cơ bản của màng sinh chất?
Cấu trúc màng sinh chất
Các sợi của chất nền ngoại bào
glicôprôtêin
cácbonhydrat
Khung xương tế bào
côlestêron
phôtpholipit
Prôtêin xuyên màng
Prôtêin bám màng
2
3
6
4
7
8
Bài 11:

vận chuyển các chất qua màng sinh chất
Có 3 phương thức
Có bao nhiêu phương thức vận chuyển
các chất qua màng sinh chất?
Hãy dự đoán hiện tượng gì sẽ xảy ra tiếp theo?
Hiện tượng thí nghiệm trên là hiện tượng khuếch tán. Vậy khuếch tán là gì?
Vận chuyển thụ động
1. Thí nghiệm
i. Vận chuyển thụ động
1. Thí nghiệm

Khuếch tán là sự phân bố của các chất từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp.
Thẩm thấu là sự khuếch tán của các phân tử nước qua màng sinh chất.

2. Khái niệm:
Vận chuyển thụ động là phương thức vận chuyển các chất từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp mà không tiêu tốn năng lượng.
Các chất khuếch tán qua màng sinh chất bằng 2 cách:
Khuếch tán trực tiếp qua lớp phospholipit:
Những chất có kích thước nhỏ, tan trong dầu mỡ. VD: CO2, O2.
Khuếch tán qua kênh prôtein xuyên màng:
Những chất có kích thước lớn, phân cực, tích điện. VD glucôzơ
Nước được thẩm thấu vào trong tế bào bằng kênh prôtêin đặc biệt gọi là aquaporin.
Sự khuếch tán các chất qua màng sinh chất phụ thuộc vào:
Sự chênh lệch về nồng độ giữa môi trường bên trong và bên ngoài tế bào.
Kích thước của các chất
Tính chất của các chất
Nếu ta tiến hành ngâm tế bào hồng cầu vào 3 dung dịch có nồng độ:
1. Lớn hơn trong tế bào
2. Nhỏ hơn trong tế bào
3. Bằng trong tế bào
Dung dịch ưu trương
Dung dịch nhược trương
Dung dịch đẳng trương
Nếu có những chất mà tế bào rất cần nhưng nồng độ của nó lại nhỏ hơn trong tế bào thì tế bào có thể lấy các chất đó được không?
Hiện tượng:
Tại ống thận, nồng độ glucôzơ trong nước tiểu thấp hơn trong máu nhưng glucôzơ vẫn được thu hồi về máu.
ii. Vận chuyển chủ động
ii. Vận chuyển chủ động
Vận chuyển chủ động (vận chuyển tích cực) là phương thức vận chuyển các chất qua màng sinh chất từ nơi có nồng độ thấp đến nơi có nồng độ cao và tiêu tốn năng lượng.
Vận chuyển chủ động thường cần có các "máy bơm " đặc chủng cho từng loại chất cần vận chuyển.
VD: Bơm Na-K
Vận chuyển các chất có kích thước nhỏ
Những phân tử có kích thước
lớn sẽ được vận chuyển
như thế nào?
iii. Nhập bào và xuất bào
Là phương thức tế bào đưa các chất vào bên trong tế bào bằng cách lõm màng sinh chất hình thành các túi chứa.
+ Nếu các chất lấy vào là chất rắn (vi khuẩn) gọi là thực bào.
+ Nếu chất đưa vào là các giọt dung dịch gọi là ẩm bào
Là phương thức tế bào đưa các chất ra khỏi tế bào bằng cách hình thành các bóng xuất bào.
Nhập bào
Xuất bào
Củng cố
Xác định điều kiện vận chuyển các chất của các phương thức vận chuyển tương ứng
a,d,e,
b,c,d
c,g
Lập bảng so sánh 2 phương thức vận chuyển thụ động và chủ động.
Thí nghiệm: Ngâm rau sống vào cốc nước muỗi loãng.
Xảy ra hiện tượng gì? Giả thích hiện tượng đó.
Đây là hiện tượng thẩm thấu