Bài 11. Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

Kiểm tra bài cũ
Trình bày đặc điểm cấu trúc và chức năng của màng sinh chất?
Nói màng sinh chất có tính bán thấm có nghĩa là như thế nào?
Tế bào thường xuyên trao đổi chất với môi trường. Các chất ra vào tế bào đều phải qua màng sinh chất cách này hay cách khác. Sự vận chuyển các chất ra - vào tế bào được thực hiện như thế nào?
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
*. Khái niệm













Quan sát sơ đồ các kiểu vận chuyển chất qua màng
(Hình 11.1 - sgk trang 47 )
- Nhận xét về nồng độ chất tan ở hai bên màng tế bào?
- Chiều của chất tan trong 3 trường hợp A, B, C?
- Trường hợp nào cần tiêu tốn năng lượng dưới dạng ATP?
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
*. Khái niệm













Các chất vận chuyển qua màng sinh chất của tế bào theo phương thức như trường hợp A và B gọi là sự vận chuyển thụ động.
Vận chuyển thụ động là gì?
- KN: Vận chuyển thụ động là phương thức vận chuyển các chất qua màng sinh chất từ nơi có nồng độ chất tan cao tới nơi có nồng độ thấp và không tiêu tốn năng lượng.

Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
*. Khái niệm













? Điều gì sẽ xảy ra sau khi ta mở nắp lọ nước hoa hoặc nhỏ một vài giọt mực vào cốc nước lọc?
Nguyên nhân của các hiện tượng đó là gì?
Do sự khuếch tán của các phân tử từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp

Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
*. Khái niệm













- Nguyên lí: Do sự khuếch tán của các phân tử từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp
- Sự khuếch tán của các phân tử nước qua màng sinh chất gọi là sự thẩm thấu
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
*. Khái niệm
*. Các kiểu vận chuyển thụ động qua màng:





a. Khuyếch tán trực tiếp qua lớp kép Photpholipit
+ Xảy ra đối với các chất không phân cực
+ Kích thước phân tử nhỏ. vd: CO2, O2.
b. Khuyếch tán qua kênh Pr xuyên màng
+ Xảy ra đối với các dung môi phân cực
+ Các chất có kích thước phân tử lớn
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
*. Khái niệm
*. Các kiểu vận chuyển thụ động qua màng:











Khuyếch tán trực tiếp qua lớp kép Photpholipit
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
*. Khái niệm
*. Các kiểu vận chuyển thụ động qua màng:












Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
*. Khái niệm
*. Các kiểu vận chuyển thụ động qua màng:
*. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự vận chuyển thụ động










?
Đọc sgk và hãy nêu các yếu tố ảnh hưởng đến sự vận chuyển các chất qua màng?
Yếu tố ảnh hưởng đến sự vận chuyển thụ động: sự chênh lệch nồng độ các chất trong và ngoài màng.
Dựa vào sự chênh lệch nồng độ, có mấy loại môi trường?
Có 3 loại môi trường:

Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
*. Khái niệm
*. Các kiểu vận chuyển thụ động qua màng:
*. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự vận chuyển thụ động










? Quan sát hình vẽ, trình bày chiều vận chuyển của các chất trong từng môi trường và hậu quả?
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
*. Khái niệm
* Các kiểu vận chuyển qua màng:
*. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự vận chuyển thụ động










- Môi trường ưu trương: nồng độ chất tan ngoài tế bào lớn hơn trong tế bào
- Môi trường nhược trương: nồng độ chất tan ngoài tế bào nhỏ hơn trong tế bào
- Môi trường đẳng trương: nồng độ chất tan ngoài tế bào và trong tế bào bằng nhau.


Ngược với quá trình vận chuyển thụ động là quá trìng vận chuyển chủ động. Vậy vận chuyển chủ động là gì?? phần II
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
*. Khái niệm
*. Các kiểu vận chuyển qua màng:
*. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự vận chuyển thụ động
I/. Vận chuyển chủ động:
*. Khái niệm.
*. Điều kiện:







Gluco trong nước tiểu thấp hơn ở máu vậy gluco sẽ được vận chuyển ntn?..


Em hãy suy nghĩ và thảo luận về vấn đề này ???

Sự vận chuyển chủ động là gì?

*. Khái niệm.
- ĐN: Là quá trình vận chuyển các chất qua màng từ nơi có nồng độ chất tan thấp đến nơi có nồng độ chất tan cao cần tiêu tốn năng lượng (ATP).
VD: Sự tái hấp thu gluco trong nước tiểu về máu.
Để quá trình vận chuyển chủ động xảy ra cần có điều kiện gì?
*. Điều kiện xẩy ra: Cần có các "máy bơm" đặc chủng cho từng loại chất cần vận chuyển.
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
*. Khái niệm
*. Các kiểu vận chuyển qua màng:
*. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự vận chuyển thụ động
I/. Vận chuyển chủ động:
*. Khái niệm.
*. Điều kiện:
III. Quá trình xuất bào và nhập bào.
1. Quá trình xuất bào




? Quan sát hình vẽ trong sgk về quá trình xuất bào và hình vẽ sau, hãy cho biết quá trình xuất bào là gì?
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
1. Khái niệm
2. Các kiểu vận chuyển qua màng:
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự vận chuyển thụ động
I/. Vận chuyển chủ động:
1. Khái niệm.
2. Cơ chế
III. Quá trình xuất bào và nhập bào.
1. Quá trình xuất bào




Quá trình xuất bào là gì?
- KN: Xuất bào là quá trình vận chuyển các chất từ trong tế bào ra môi trường bằng cách biến dạng màng sinh chất.
- VD: H8.2 sgk.
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
*. Khái niệm
*. Các kiểu vận chuyển qua màng:
*. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự vận chuyển thụ động
I/. Vận chuyển chủ động:
*. Khái niệm.
*. Điều kiện:
III. Quá trình xuất bào và nhập bào.
1. Quá trình nhập bào
2. Quá trình nhập bào.



Quan sát hình vẽ trong sgk về quá trình nhập bào và hình vẽ sau, hãy cho biết quá trình nhập bào là gì?
Tiết 10:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

I vận chuyển thụ động
*. Khái niệm
*. Các kiểu vận chuyển qua màng:
*. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự vận chuyển thụ động
I/. Vận chuyển chủ động:
*. Khái niệm.
*. Điều kiện:
III. Quá trình xuất bào và nhập bào.
1. Quá trình xuất bào
2. Quá trình nhập bào.



2. Quá trình nhập bào.
? Nhập bào là gì?
- Nhập bào là phương thức đưa các chất vào bên trong tế bào bằng cách biến dạng màng sinh chất
- Nhập bào diễn ra theo 2 cách
+ Thực bào: TB ĐV ăn các hợp chất có KT phân tử lớn ( màng lõm -> bao mồi -> tiết enzim tiêu hoá )
+ ẩm bào: đưa giọt dịch vào tế bào ( màng lõm -> bao bọc giọt dịch->vào TB)

? NhËp bµo cã mÊy c¸ch? Lµ nh÷ng c¸ch nµo?
? Một số loài cây có thể sống được trong môi trường ngập mặn. Những TV này đã có cách nào để hút được nước vào tế bào?
Giải thích tại sao:
+ Rau muống chẻ bị ngâm nước lại cong lên?
+ Khi muối dưa bằng rau cải, lúc đầu rau bị quắt lại sau vài ngày lại trương to lên?
+ Khi bón phân cho cây trồng, tại sao không nên bón quá nhiều?
BTVN
1/ Học bài và trả lời các câu hỏi trong SGK
2/ Trong các quá trình sau đây, quá trình nào là vận chuyển chủ động? Quá trình nào là vận chuyển bị động?
1. Quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng từ ruột non vào máu
2. Quá trình hấp thụ chất thải từ máu vào quản cầu thận
3. Quá trình hấp thụ Glucose từ quản cầu thận vào máu
4. Quá trình hấp thụ các chất O2 từ phế nang ở phổi vào máu và quá trình hấp thụ CO2 từ máu vào phế nang của phổi
BT3. So sánh quá trình vận chuyển thụ động và vận chuyển chủ động?
*Giống nhau:.........
* Khác nhau:


Cám ơn các bạn đã chú ý theo dõi.