Bài 11. Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

Kính chào các Thầy cô giáo
chào các em học sinh!

Bài 11:

vận chuyển các chất qua màng sinh chất
1. Thí nghiệm
Hãy dự đoán hiện tượng gì sẽ xảy ra tiếp theo?
Tinh thể CuSO4
Tinh thể KI
Hiện tượng thí nghiệm trên là hiện tượng khuếch tán.
Màng thấm
Vậy khuếch tán là gì?
Vận chuyển thụ động
i. Vận chuyển thụ động
1. Thí nghiệm về sự khuếch tán
Khuếch tán là sự phân bố của các chất từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp.
Thẩm thấu là sự khuếch tán của các phân tử nước qua màng sinh chất.

2. Khái niệm:
Vận chuyển thụ động là phương thức vận chuyển các chất từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp mà không tiêu tốn năng lượng.
Các chất được khuếch tán qua màng sinh chất theo những con đường nào?
Các chất khuếch tán qua màng sinh chất bằng 2 cách:
Khuếch tán trực tiếp qua lớp phospholipit:
Những chất có kích thước nhỏ, tan trong dầu mỡ. VD: CO2, O2.
Khuếch tán qua kênh prôtein xuyên màng:
Những chất có kích thước lớn, phân cực, tích điện. VD glucôzơ
Nước được thẩm thấu vào trong tế bào bằng kênh prôtêin đặc biệt gọi là aquaporin.
Có phải tất cả các chất đều khuếch tán qua màng sinh chất với tốc độ như nhau?
Sự khuếch tán các chất qua màng sinh chất phụ thuộc vào:
Sự chênh lệch về nồng độ giữa môi trường bên trong và bên ngoài tế bào.
Kích thước của các chất
Tính chất của các chất
Nếu ta tiến hành ngâm tế bào hồng cầu vào 3 dung dịch có nồng độ:
1. Lớn hơn trong tế bào
2. Nhỏ hơn trong tế bào
3. Bằng trong tế bào
Dung dịch ưu trương
Dung dịch nhược trương
Dung dịch đẳng trương
Nếu có những chất mà tế bào rất cần nhưng nồng độ của nó lại nhỏ hơn trong tế bào thì tế bào có thể lấy các chất đó được không?
Hiện tượng:
Tại ống thận, nồng độ glucôzơ trong nước tiểu thấp hơn trong máu nhưng glucôzơ vẫn được thu hồi về máu. Đó là hình thức vận chuyển chủ động.
Vận chuyển chủ động là gì?
ii. Vận chuyển chủ động
Vận chuyển chủ động (vận chuyển tích cực) là phương thức vận chuyển các chất qua màng sinh chất từ nơi có nồng độ thấp đến nơi có nồng độ cao và tiêu tốn năng lượng.
Vận chuyển chủ động thường cần có các "máy bơm " đặc chủng cho từng loại chất cần vận chuyển.
VD: Bơm Na-K
Vận chuyển các chất có kích thước nhỏ
Những phân tử có kích thước
lớn sẽ được vận chuyển
như thế nào?
iii. Nhập bào và xuất bào
Là phương thức tế bào đưa các chất vào bên trong tế bào bằng cách lõm màng sinh chất hình thành các túi chứa.
+ Nếu các chất lấy vào là chất rắn (vi khuẩn) gọi là thực bào.
+ Nếu chất đưa vào là các giọt dung dịch gọi là ẩm bào
Là phương thức tế bào đưa các chất ra khỏi tế bào bằng cách hình thành các bóng xuất bào.
Nhập bào
Xuất bào
Củng cố
Xác định điều kiện vận chuyển các chất của các phương thức vận chuyển tương ứng
a,d,e,
b,c,d
c,g
Lập bảng so sánh 2 phương thức vận chuyển thụ động và chủ động.
Giống nhau



Khác nhau



Vận chuyển chủđộng
Vận chuyển thụ động
Không mất năng lượng
Qua prôtêin mang, prôtêin vận chuyển
Qua lớp phôtpholipit và prôtêin
Ngược với qui luật khuếch tán
Mất năng lượng ATP
Tuân theo qui luật khuếch tán
Đều tham gia vận chuyển các chất, tham gia các qua trình chuyển hoá
Bài giảng đến đây là kết thúc, xin cảm ơn các Thầy cô giáo và các em học sinh đã chú ý lắng nghe.