Bài 11. Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

Bài 11:
VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
I. Vận chuyển thụ động:
1. Khái niệm:
Là phương thức vận chuyển các chất qua màng sinh chất từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp mà không tiêu tốn năng lượng.
- Khuếch tán trực tiếp qua lớp phôtpholipit kép:
+ Các phân tử có kích thước nhỏ , không phân cực (CO2, O2 ).
+ Các phân tử tan trong lipit
- Khuếch tán qua kênh:
2. Các kiểu vận chuyển qua màng:
*
- Khuếch tán qua kênh:
+ Qua kênh prôtêin xuyên màng tế bào:
Các chất phân cực , các ion và các phân tử lớn như glucô.
+ Qua kênh Prôtêin đặc biệt gọi là thẩm thấu:
Các phân tử nước.

*Một số loại môi trường
+ Ưu trương:
Nồng độ chất tan ngoài tế bào cao hơn trong tế bào.
(Tế bào bị mất nước: co nguyên sinh).
+ Nhược trương:
Nồng độ chất tan ngoài tế bào thấp hơn trong tế bào.
( tế bào hút nước: làm tế bào căng phồng).

+ Đẳng trương:
Nồng độ chất tan trong tế bào và ngoài tế bào bằng nhau.
3. Các yếu tố ảnh hưởng tới tốc độ khuếch tán qua màng:
- Nhiệt độ môi trường.
- Sự chênh lệch về nồng độ các chất tan trong và ngoài màng tế bào.
1.Khái niệm:
Là vận chuyển các chất qua màng từ nơi có nồng độ chất tan thấp đến nơi có nồng độ cao và cần tiêu tốn năng lượng (ATP).
II. Vận chuyển chủ động(tích cực):
2. Cơ chế:
- ATP + Prôtêin đặc chủng cho từng loại chất.
- Prôtêin biến đổi liên kết với các chất (Na+,Ca2+, K+, Cl-.) rồi đưa qua màng.
*
III. Nhập bào và xuất bào:
1.Nhập bào:
- Đưa các chất vào bên trong tế bào bằng cách biến dạng màng sinh chất.
-Có 2 loại:
*
+ Thực bào:


Chất rắn.

+ Ẩm bào:

chất lỏng.

2. Xuất bào:
- Là vận chuyển các chất ra khỏi tế bào.


*Tóm lại:
Hiện tượng xuất, nhập bào đòi hỏi phải có:
+ Sự biến đổi của màng sinh chất.
+ Sự tiêu thụ năng lượng.
Prôtêin bám màng
Phôtpholipit
Prôtêin xuyên màng
Colestêrôn
Phôtpholipit
Prôtêin màng kết hợp với cơ chất cần vận chuyển.
Prôtêin màng tự quay trong màng
Phân tử cơ chất được giải phóng vào trong tế bào.
(1)
(2)
(3)
Hình vẽ cho thấy sự vận chuyển các chất qua màng:
Hãy cho biết 1, 2, 3 là chất gì? Hãy nêu cơ chế vận chuyển chất đó qua màng.
Đáp án:
(1): Là O2, CO2, H2O. Cơ chế vận chuyển thụ động, khuếch tán trực tiếp qua lớp kép phôtpholipit.
(2):Là glucô. Cơ chế vận chuyển thụ động, khuếch tán qua kênh prôtêin đặc hiệu có chọn lọc.
(3): Là Na+, K+, Ca2+. Cơ chế vận chuyển chủ động có tiêu tốn năng lượng (ATP).