Bài 11. Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

#Màng sinh chất có các chức năng như:
-Thu nhận thông tin cho tế bào.
-Giúp các tế bào nhận biết nhau.
-Trao đổi chất với môi trường.
Tế bào trao đổi chất với môi trường bằng phương thức vận chuyển các chất qua màng sinh chất.
1.Khái niệm và cơ chế:
-Khái niệm: Vận chuyển thụ động là phương thức vận chuyển các chất qua màng sinh chất mà không tiêu tốn năng lượng.
-Cơ chế: nó dựa trên nguyên lý khuếch tán từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp.
-Sự khuếch tán của nước qua màng sinh chất được gọi là sự thẩm thấu.
Khuếch tán trực tiếp
Khuếch tán qua kênh
2.Các kiểu vận chuyển
-Khuếch tán trực tiếp qua lớp photpholipit là các phân tử không phân cực và có kích thước nhỏ (CO2, O2…), hoặc các chất có thể tan trong dầu, mỡ.
-Khuếch tán qua kênh protein xuyên màng là các chất phân cực cũng như các chất có kích thước lớn.
-Nước thẩm thấu vào tế bào nhờ một kênh protein đặc biệt được gọi là aquaporin.
-Nhiệt độ môi trường.
-Sự chênh lệch nồng độ.
*Một số loại môi trường:
-Nếu môi trường bên ngoài có nồng độ cao hơn trong tế bào thì đó được gọi là môi trường ưu trương.
-Nếu nồng độ bằng nhau, ta gọi đó là môi trường đẳng trương.
-Với nồng độ thấp môi trường nội bào thì đó gọi là môi trường nhược trương.
3.Các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ khuếch tán.
1.Khái niệm
-Vận chuyển chủ động (hay vận chuyển tích cực) là phương thức vận chuyển các chất qua màng từ nơi có nồng độ thấp đến nơi có nồng độ cao.
-Vận chuyển tích cực cần tiêu tốn năng lượng.
2.Cơ chế
-Sử dụng ATP và các protein vận chuyển đặc chủng cho từng loại chất.
-Protein biến đổi để đưa các chất ra hoặc vào tế bào.
Nhập bào ở giới tự nhiên
1.Nhập bào:
-Nhập bào là phương thức tế bào đưa các chất vào trong tế bào bằng cách biến dạng màng sinh chất.
*Có 2 kiểu nhập bào:
-Thực bào là phương thức các tế bào động vật dùng để ăn các tế bào khác. Nó tiêu hóa tế bào đó nhờ enzim phân hủy.
-Ẩm bào là đưa các giọt dịch ngoại bào vào tế bào.
2.Xuất bào:
-Sự vận chuyển các chất ra khỏi tế bào theo cách ngược lại với nhập bào gọi là quá trình xuất bào.