Bài 11. Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

Kiểm tra bài cũ
Nêu cấu trúc và chức năng của màng sinh chất?
1. Cấu trúc
- Được cấu tạo từ 2 thành phần chính: Phôtpholipit và Prôtein.
Trong đó
+ Lớp Phôtpholipit có 2 đầu ưa nước quay ra ngoài và 2 đuôi kị
nước quay vào nhau.
+ Prôtêin gồm Prôtêin rìa màng và Prôtêin xuyên màng.
- Có dấu chuẩn: GlicôPrôtêin
- Có các Prôtêin thụ thể, kênh Prôtêin.



2. Chức năng:
- Trao đổi chất với môi trường có chọn lọc.
- Các Prôtêin thụ thể thu nhận thông tin cho tế bào
- Các dấu chuẩn nhận biết tế bào lạ.

VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT
QUA MÀNG SINH CHẤT
TIẾT 9
Màng sinh chất
( photpholipit kép )
NỒNG ĐỘ CAO
NỒNG ĐỘ THẤP
BÊN NGOÀI TẾ BÀO
BÊN TRONG TẾ BÀO
I. VẬN CHUYỂN THỤ ĐỘNG
Em hãy quan sát hình và cho biết thế nào là vận chuyển thụ động?
1. Khái niệm:
Vận chuyển các chất qua màng sinh chất mà không cần tiêu tốn năng lượng.
2. Nguyên lí vận chuyển thụ động:
Sự khuếch tán của các chất từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp.
SLIDE 2
( Nồng độ cao )
Chất hòa tan
( Nồng độ thấp )
Chất hòa tan
Phân tử H2O
(Nồng độ thấp )
Phân tử H2O
( Nồng độ cao)
Khuếch tán
Sự thẩm thấu
Hãy quan sát và cho biết thế nào là và hiện tượng khuếch tán và hiện tượng thẩm thấu?
- Khuếch tán là sự chuyển động của các phân tử từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp hơn, do chuyển động nhiệt gây nên.
- Sự khuếch tán của nước (hay dung môi) qua màng bán thấm thì gọi là sự thẩm thấu
Các chất được vận chuyển qua MTB bằng con đường thụ động bao gồm có mấy cách, là những cách nào?
Khuếch tán trực tiếp qua lớp photpholipit
Khuếch tán qua các kênh protein
Vận chuyển thụ động qua kênh prôtêin
2. Các kiểu vận chuyển qua màng:
9
Đọc SGK và cho biết thế nào là môi trường ưu trương, đẳng trương và nhược trương?
A < B
A = B
A > B
Khi cho tế bào hồng cầu vào nước cất hiện tượng gì sẽ xảy ra?
Tại sao tế bào hồng cầu cũng như các tế bào khác trong cơ thể người lại không bị vỡ?
Tại sao khi bón phân cho cây, ta không nên bón quá gần gốc?
Khi cho tế bào thực vật vào nước cất hiện tượng gì sẽ xảy ra?
II. VẬN CHUYỂN CHỦ ĐỘNG:
NỒNG ĐỘ CAO
NỒNG ĐỘ THẤP
Prôtêin
Xuyên màng
Màng sinh chất
( photpholipit kép )
12
BÊN NGOÀI TẾ BÀO
BÊN TRONG TẾ BÀO
Khái niệm:
Là phương thức vận chuyển các chất qua màng tế bào từ nơi có nồng độ thấp đến nơi có nồng độ cao (ngược dốc nồng độ), tiêu tốn năng lượng.
2. Điều kiện:
- Cần ATP
- Cần Prôtein xuyên màng
11
ATP
ADP
2 K+
BƠM Na-k
NGOÀI TB
TRONG TB
2 K+
MÀNG TB
2 K+
2 K+
2 K+
2 K+
2 K+
3 Na+
3 Na+
3 Na+
3 Na+
3 Na+
3 Na+
VÍ DỤ:
III. NHẬP BÀO VÀ XUẤT BÀO
Đối với một số chất có kích thước lớn không lọt qua lỗ màng được thì tế bào làm thế nào để lấy các chất vào tế bào theo chiều ngược građien nồng độ?
1. Nhập bào:
- Là tế bào đưa các chất vào bên trong bằng cách biến dạng màng sinh chất.
- Có 2 loại: Thực bào. Ẩm bào
2. Xuất bào:
Là tế bào đưa các chất ra bên ngoài bằng cách biến dạng màng sinh chất.
18
Hiện tượng thực bào và ẩm bào
Hãy quan sát và mô tả hiện tượng thực bào và ẩm bào của tế bào?
Ẩm bào
Thực bào
2. Xuất bào:
Là tế bào đưa các chất ra bên ngoài bằng cách biến dạng màng sinh chất.
CỦNG CỐ, LUYỆN TẬP
TIẾT 9 – VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Giải thích tại sao khi ta xào rau thì rau bị quắt lại? Muốn cho rau không bị quắt lại thì ta phải xào như thế nào?
Khi xào rau cho mắm muối vào ngay từ đầu và đun nhỏ lửa thì do thẩm thấu nước sẽ rút ra khỏi tế bào làm cho rau quắt lại => rau rất dai.
Để tránh hiện tượng này nên xào ít một, cho lửa to và không cho mắm muối ngay từ đầu. Khi lửa to nhiệt độ của mỡ tăng cao đột ngột làm lớp tế bào bên ngoài của rau cháy ngăn cản nước thẩm thấu ra ngoài. Do vậy nước vẫn giữ trong tế bào làm cho rau không bị quắt lại nên vẫn dòn ngon. Trước khi cho ra đĩa mới cho mắm muối vào tránh hiện tượng thẩm thấu của nước từ tế bào ra ngoài.
CỦNG CỐ, LUYỆN TẬP
TIẾT 9 – VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Vì khi vẩy nước vào, nước sẽ thấm vào trong tế bào làm cho tế bào trương lên khiến cho rau không bị héo.
Tại sao muốn giữ cho rau tươi, ta phải thường xuyên vảy nước vào rau?
Pha loãng với nước rồi tưới cho cây hoặc bón xa gốc cây, không nên bón trực tiếp vào gốc cây mà không tưới nước.
Ứng dụng trong việc bón phân cho cây người ta phải bón như thế nào?
HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC Ở NHÀ
- Một người hoà nước giải để tưới cây nhưng không hiểu tại sao sau khi tưới cây lại bị héo? Giải thích?
- Sau khi rửa rau sống xong thường ngâm vào nước muối để sát trùng. Nếu nhiều muối rau sẽ bị nhũn. Giải thích?
- Học bài cũ và trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa.
- Đọc bài mới trước khi tới lớp.
TIẾT 9 – VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT