Bài 11. Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

BÀI 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Nguyễn Như Quỳnh
THPT Quế Võ 3
I. Vận chuyển thụ động:
?
Thế nào là vận chuyển thụ động.
Nguyên lí của vận chuyển thụ động.
1. Khái niệm:
- Là phương thức vận chuyển các chất qua màng mà không cần tiêu tốn năng lượng(xuôi dốc nồng độ)
- Nguyên lí: là do sự khuếch tán các chất từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp.
2. Các kiểu vận chuyển qua màng
- Chất tan khuếch tán qua màng bằng những con đường nào.
- Khuếch tán qua kênh Pr đặc biệt(thẩm thấu): phân tử nước(aquapôrin).
- Sự chênh lệch nồng độ các chất giữa hai bên của màng và đặc tính lí hoá học của chúng.
Môi trường ưu trương: nồng độ chất tan bên ngoài tế bào cao hơn bên trong tế bào
Môi trường nhược trương: nồng độ chất tan bên ngoài tế bào thấp hơn bên trong tế bào.
Môi trường đẳng trương: nồng độ chất tan bên ngoài và bên trong bằng nhau.
3. Các yếu tố ảnh hưởng tới tốc độ khuếch tán qua màng:
Khuếch tán trực tiếp qua lớp kép phốtpholipít.
Khuếch tán qua kênh prôtêin xuyên màng.
- Các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ khuếch tán qua màng.
- Thế nào là môi trường ưu trương; nhược trương; đẳng trương.
MT nhược trương
MT đẳng trương
MT ưu trương
Điều ghì xảy ra khi ta cho tế bào động vật và thực vật vào các
loại môi trường nói trên?
II. Vận chuyển chủ động:
Thế nào là vận chuyển chủ động.
=>
Là quá trình vận chuyển các chất qua màng từ nơi có nồng độ chất tan thấp đến nơi có nồng độ chất tan cao(ngược dốc nồng độ) và tiêu tốn nhiều năng lượng
Điều kiện xảy ra.
- Cơ chế thực hiện.
=>
Cần chất vận chuyển("máy bơm" đặc chủng)
Năng lượng(ATP)
=>
ATP liên kết với prôtêin đặc chủng cho từng loại chất => Prôtêin biến đổi cấu hình để liên kết với các chất rồi đưa từ ngoài vào tế bào hay đẩy ra khỏi tế bào.
- Tốc độ vận chuyển phụ thuộc vào yếu tố nào.
=>
Phụ thuộc vào trạng thái sinh lí và nhu cầu của cơ thể
- Vai trò.
=>
Giúp tế bào lấy được các chất cần thiết khi nồng độ các chất bên ngoài thấp hơn nhiều so với trong màng. Đây là con đường chính vận chuyển các chất qua màng
Khi ta ăn xong, nồng độ glucô trong máu cao hơn trong tế bào thành ruột. Vậy glucô có được vận chuyển vào trong máu không. giải thích?
III. Nhập bào và xuất bào:
?
Nếu chất vận chuyển qua màng không phải là phân tử đường mà là một mảnh vụn hữu cơ, thì nó sẽ được vận chuyển qua màng như thế nào.
Là phương thức tế bào đưa các chất vào bên trong tế bào bằng cách biến dạng màng sinh chất
1. Nhập bào
Nhập bào là gì.
- Có mấy kiểu nhập bào
=>
=>
Có 2 kiểu nhập bào
=> Các chất có kích thước lớn được vận chuyển qua màng nhờ sự biến dạng của màng sinh chất.
Thế nào là thực bào
Cơ chế
a. Thực bào
=>
Tế bào động vật ăn các hợp chất có kích thước lớn
=>
Đầu trên màng lõm xuống bao bọc lấy mồi rồi nuốt vào trong => kết hợp với Lizôxôm dùng enzim phân huỷ.
b. ẩm bào
Thế nào là thực bào
=>
Đưa giọt dịch vào bên trong tế bào
Cơ chế
=>
Màng lõm xuống bao bọc lấy giọt dịch rồi nuốt vào trong.
2. Xuất bào
Thế nào là xuất bào
=>
Các chất thải trong túi kết hợp với màng sinh chất đẩy ra ngoài tế bào.
?
Tại sao rửa rau sống, cho nhiều muối thì rau nhanh héo?
Chẻ rau muống nếu không ngâm vào nước thì sợi rau thẳng, nếu ngâm vào nước thì sợi rau muống cong lên. Giải thích hiện tượng.
Các chất vận chuyển qua màng phụ thuộc vào yếu tố nào
Chất được vận chuyển
+ Tính phân cực
+ Kích thước so với lỗ màng
+ Nồng độ
Cấu tạo và tính chất của màng
+ Kích thước lỗ màng
+ Sự có mặt của kênh Prôtêin
+ sự thay đổi hình dạng của màng
bài học kết thúc
chúc thầy cô và các trò mạnh khoẻ