Bài 11. Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

Trang bìa
Trang bìa:
BAØI 11. VAÄN CHUYEÅN CAÙC CHAÁT QUA MAØNG SINH CHAÁT BOÄ GIAÙO AÙN ÑIEÄN TÖÛ Ngöôøi bieân soaïn : DÖÔNG VAÊN CÖ Chöùc vuï : Giaùo vieân Chuyeân moân : Sinh_KTNN Nôi coâng taùc : Tröôøng THPT Chu Vaên An, Kroâng Pa, Gia Lai ÑT : 059.853005 (DÑ : 0984608945) Bài 11
I. Vân chuyển thụ động:
Baøi 11. VAÄN CHUYEÅN CAÙC CHAÁT QUA MAØNG SINH CHAÁT I. VAÄN CHUYEÅN THUÏ ÑOÄNG Caùc em quan saùt ñoaïn phim, sau ñoù neâu ñaëc ñieåm vaän chuyeån cuûa chuùng ? - Laø söï vaän chuyeån caùc chaát qua maøng maø khoâng tieâu toán naêng löôïng - Tuaân theo nguyeân lyù khueách taùn: caùc chaát ñi töø nôi coù noàng ñoäng cao ñeán nôi coù noàng ñoä thaáp (hieän töôïng nöôùc khueách taùn qua maøng goïi laø thaåm thaáu). - Chaát tan khueách taùn qua maøng baèng hai caùch: tröïc tieáp qua lôùp photpholipit hoaëc qua keânh protein xuyeân maøng teá baøo. I. Thẩm thấu :
Baøi 11. VAÄN CHUYEÅN CAÙC CHAÁT QUA MAØNG SINH CHAÁT I. VAÄN CHUYEÅN THUÏ ÑOÄNG Hieän töôïng thaåm thaáu cuûa H2O Em haõy giaûi thích taïi sao khi röûa rau soáng neáu ta boû muoái nhieàu vaøo nöôùc thì rau raát nhanh bò heùo ? Vì: - Do söï cheânh leäch noàng ñoä chaát tan (ngoaøi > trong). - Nöôùc töø trong rau seõ khueách taùn ra ngoaøi laøm rau bò maát nöôùc, daãn ñeán heùo. =======> Moâi tröôøng öu tröông II. Các kiểu môi trường, MTUT:
Baøi 11. VAÄN CHUYEÅN CAÙC CHAÁT QUA MAØNG SINH CHAÁT I. VAÄN CHUYEÅN THUÏ ÑOÄNG II. CAÙC KIEÅU MOÂI TRÖÔØNG 1. MOÂI TRÖÔØNG ÖU TRÖÔNG - Laø moâi tröôøng beân ngoaøi cuûa teá baøo coù noàng ñoä chaát tan > noàng ñoä chaát tan ñoù trong teá baøo. - Taïi sao khi ta cheû rau muoáng neáu khoâng ngaâm vaøo nöôùc thì sôïi rau vaãn thaúng nhöng neáu ngaâm vaøo nöôùc saïch thì sôïi rau muoáng cheû bò cong laïi ? Vì: - Do söï cheânh leäch noàng ñoä chaát tan (ngoaøi < trong). - Nöôùc töø ngoaøi seõ vaøo trong teá baøo rau laøm cho rau bò tröông nöôùc maët khaùc rau coù thaønh teá baøo neân khoâng bò vôõû maø cong laïi. =====> Moâi tröôøng nhöôïc tröông 2. Môi trường nhược trương:
Baøi 11. VAÄN CHUYEÅN CAÙC CHAÁT QUA MAØNG SINH CHAÁT I. VAÄN CHUYEÅN THUÏ ÑOÄNG II. CAÙC KIEÅU MOÂI TRÖÔØNG 1. MOÂI TRÖÔØNG ÖU TRÖÔNG 2. MOÂI TRÖÔØNG NHÖÔÏC TRÖÔNG - Laø moâi tröôøng beân ngoaøi cuûa teá baøo coù noàng ñoä chaát tan < noàng ñoä chaát tan ñoù beân trong teá baøo. Ñieàu naøy noù giaûi thích taïi vì sao teá baøo hoàng caàu khi ñöa vaøo nöôùc caát, thì noù seõ bò vôõ. (- Vì: teá baøo hoàng caàu khoâng coù thaønh teá baøo.) Vaäy taïi sao teá baøo hoàng caàu trong cô theå ngöôøi laïi khoâng bò vôõ ? Vì: teá baøo ñöôïc ngaäp chìm trong dung dòch ñaúng tröông. 3. Môi trường đẳng trương:
Baøi 11. VAÄN CHUYEÅN CAÙC CHAÁT QUA MAØNG SINH CHAÁT I. VAÄN CHUYEÅN THUÏ ÑOÄNG II. CAÙC KIEÅU MOÂI TRÖÔØNG 1. MOÂI TRÖÔØNG ÖU TRÖÔNG 2. MOÂI TRÖÔØNG NHÖÔÏC TRÖÔNG 3. MOÂI TRÖÔØNG ÑAÚNG TRÖÔØNG - Laø moâi tröôøng beân ngoaøi cuûa teá baøo coù noàng ñoä chaát tan baèng noàng ñoä chaát tan ñoù trong teá baøo. III. Các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ khuếch tán:
Baøi 11. VAÄN CHUYEÅN CAÙC CHAÁT QUA MAØNG SINH CHAÁT I. VAÄN CHUYEÅN THUÏ ÑOÄNG II. CAÙC KIEÅU MOÂI TRÖÔØNG III. CAÙC YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN TOÁC ÑOÄ KHUEÁCH TAÙN - Nhieät ñoä moâi tröôøng - Noàng ñoä chaát tan - Kích thöôùc....... IV. Vận chuyển chủ động:
Baøi 11. VAÄN CHUYEÅN CAÙC CHAÁT QUA MAØNG SINH CHAÁT I. VAÄN CHUYEÅN THUÏ ÑOÄNG II. CAÙC KIEÅU MOÂI TRÖÔØNG III. CAÙC YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN TOÁC ÑOÄ KHUEÁCH TAÙN IV. VAÄN CHUYEÅN CHUÛ ÑOÄNG Caùc em xem ñoaïn phim vaø cho bieát ñieåm khaùc nhau giöõa VCCÑ vôùi VCTÑ ? Vaän chuyeån chuû ñoäng Vaän chuyeån thuï ñoäng IV. Nội dung vận chuyển chủ động:
Baøi 11. VAÄN CHUYEÅN CAÙC CHAÁT QUA MAØNG SINH CHAÁT I. VAÄN CHUYEÅN THUÏ ÑOÄNG II. CAÙC KIEÅU MOÂI TRÖÔØNG III. CAÙC YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN TOÁC ÑOÄ KHUEÁCH TAÙN IV. VAÄN CHUYEÅN CHUÛ ÑOÄNG - Caàn tieâu toán naêng löôïng - Phaûi coù keânh protein - Coù tính choïn loïc, toác ñoä nhanh --> Laø quaù trình vaän chuyeån caùc chaát qua maøng töø nôùi coù noàng ñoä thaáp ñeán nôi coù noàng ñoä cao (ngöôïc vôùi gradien noàng ñoä). Ñaây laø "Bôm Natri_Kali" Caùc em quan saùt vaø cho bieát ñaây laø kieåu vaän chuyeån gì ? Qua ñoù cho bieát yù nghóa cuûa vaän chuyeån chuû ñoäng? * Ý nghĩa vận chuyển chủ động:
Baøi 11. VAÄN CHUYEÅN CAÙC CHAÁT QUA MAØNG SINH CHAÁT I. VAÄN CHUYEÅN THUÏ ÑOÄNG II. CAÙC KIEÅU MOÂI TRÖÔØNG III. CAÙC YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN TOÁC ÑOÄ KHUEÁCH TAÙN IV. VAÄN CHUYEÅN CHUÛ ÑOÄNG - Caàn tieâu toán naêng löôïng - Phaûi coù keânh protein - Coù tính choïn loïc, toác ñoä nhanh --> Laø quaù trình vaän chuyeån caùc chaát qua maøng töø nôùi coù noàng ñoä thaáp ñeán nôi coù noàng ñoä cao (ngöôïc vôùi gradien noàng ñoä). "Bôm Natri_Kali" vaän chuyeån theo kieåu chuû ñoäng YÙ nghóa: coù theå VC caùc chaát caàn thieát vaøo TB ngay caû khi noàng ñoä caùc chaát khoâng cho pheùp vaø caùc chaát ñoäc haïi ra khoûi TB ñaûm baûo cho quaù trình sinh lyù, sinh hoaù trong TB dieãn ra bình thöôøng. V. Nhập bào và xuất bào:
Baøi 11. VAÄN CHUYEÅN CAÙC CHAÁT QUA MAØNG SINH CHAÁT I. VAÄN CHUYEÅN THUÏ ÑOÄNG II. CAÙC KIEÅU MOÂI TRÖÔØNG III. CAÙC YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN TOÁC ÑOÄ KHUYEÁCH TAÙN IV. VAÄN CHUYEÅN CHUÛ ÑOÄNG Laøm theá naøo TBÑV coù theå "choïn" ñöôïc caùc chaát caàn thieát ñöa vaøo TB maëc duø noàng ñoä khoâng cho pheùp, khoâng coù keânh protein, ñeå VC theo kieåu tích cöïc ? Ñeå bieát nhö theá naøo, caùc em xem phim Qua ñoù em coù nhaän xeùt gì veà hình thöùc vaän chuyeån treân ? V. Nội dung nhập bào và xuất bào:
Baøi 11. VAÄN CHUYEÅN CAÙC CHAÁT QUA MAØNG SINH CHAÁT I. VAÄN CHUYEÅN THUÏ ÑOÄNG II. CAÙC KIEÅU MOÂI TRÖÔØNG III. CAÙC YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN TOÁC ÑOÄ KHUYEÁCH TAÙN IV. VAÄN CHUYEÅN CHUÛ ÑOÄNG V. NHAÄP BAØO VAØ XUAÁT BAØO - TBÑV coù theå "aên" caùc TB vi khuaån, caùc maûnh vôõ TB, caùc chaát coù kích thöôùc lôùn baèng caùch thöïc baøo. - Nhöõng chaát coù kích thöôùc nhoû hôn hoaëc daïng loûng ñöa vaøo TB goïi laø "aåm baøo". - Quaù trình vaän chuyeån caùc chaát ra khoûi TB theo caùch ngöôïc laïi vôùi thöïc baøo vaø aåm baøo goïi laø quaù trình xuaát baøo. Bài tập củng cố:
BAØI TAÄP CUÛNG COÁ Caùc em xem phim vaø choïn caâu töông öùng thích hôïp Bài tập trắc nghiệm
Câu 1:
Thế nào là vận chuyển chủ động ?
Sự vận chuyển các chất khí (O2, CO2), chất hoà tan (vc, hc be) hoặc nước qua màng tế bào theo gradien nồng độ
Là vận chuyển các chất nhờ các protein mang (pemeaza)
Là sự vận chuyển tích cực có tiêu thụ năng lượng từ ATP
Cả a, b và c
CHOÏN CAÂU ÑUÙNG NHAÁT Câu 2:
Các con đường khuếch tán qua màng sinh chất ?
Khuếch tán qua lỗ màng không mang tinh chọn lọc
Khuếch tán qua kênh protein mang tinh chọn lọc
Khuếch tán qua lỗ màng mang tinh chọn lọc
Cả a, b
CHOÏN CAÂU ÑUÙNG NHAÁT Câu 3:
Thế nào la ẩm bào ?
Là hiện tượng màng tế bào hấp thụ các chất lỏng
Là hiện tượng các chất lỏng không lọt qua lỗ màng, khi tiếp xúc với màng thì được màng tạo nên bóng bao bọc lại và tiêu hóa trong lizoxom
Là hiện tượng các thể lỏng bị tế bào hút vào ngược chiều gradien nồng đồ
Cả a, b và c
CHOÏN CAÂU ÑUÙNG NHAÁT Câu 4:
Vật chất được vận chuyển qua màng tế bào thường ở dạng nào sau đây ?
Hoà tan trong dung môi
Dạng tinh thể rắn
Dạng khí
Dạng tinh thể rắn và dạng khí
CHOÏN CAÂU ÑUÙNG NHAÁT Bài tập kéo thả chữ
Câu 1:
Hãy chọn từ, cụm từ thích hợp điền vào chỗ trống sau ?
Các chất được ||vận chuyển qua màng|| tế bào có thể thừc hiện bằng con đường ||vận chuyển thụ động|| và vận chuyển chủ động. Vận chuyển thụ động không cần ||tiêu tốn năng lượng||. Vận chuyển chủ động cần năng lượng. Bài tập về nhà
Bài:
BAØI TAÄP VEÀ NHAØ Caâu 1. Taïi sao khi saøo rau thöôøng bò quaét laïi ? caùch saøo rau ñeå khoâng bò quaét laïi vaø vaãn xanh ? Caâu 2. Taïi sao muoán giöõ rau töôi, ta phaûi thöôøng xuyeân vaûy nöôùc vaøo rau ? Caâu 3. Taïi sao caù, eách nhaùi soáng trong ao, hoà, soâng khoâng bò phoøng, nhöng khi cheát laïi tröông phoøng leân ? Hết :
XIN CHAÂN THAØNH CAÛM ÔN CHUÙC CAÙC BAÏN THAØNH COÂNG