Bài 11. Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

Bài 11:

VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Có 3 phương thức
Có bao nhiêu phương thức vận chuyển các chất
qua màng sinh chất?
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Hãy dự đoán hiện tượng gì sẽ xảy ra tiếp theo?
Tinh thể KI
Hiện tượng thí nghiệm trên là hiện tượng khuếch tán. Vậy khuếch tán là gì?
I. VẬN CHUYỂN THỤ ĐỘNG
* / Thí nghiệm
?
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
I. VẬN CHUYỂN THỤ ĐỘNG
*/ Thí nghiệm.

Khuếch tán là sự di chuyển của các chất từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp.
Thẩm thấu là sự khuếch tán của các phân tử nước qua màng sinh chất.
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
? Vậy có mấy nguyên lý vận chuyển các chất .
Có 2 nguyên lý : khuếch tán và thẩm thấu.

*/ Khái niệm:
Vận chuyển thụ động là phương thức vận chuyển các chất từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp mà không tiêu tốn năng lượng.
Các chất khuếch tán qua màng sinh chất
bằng cách nào?
?
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Các chất khuếch tán qua màng sinh chất bằng 2 cách:
- Khuếch tán trực tiếp qua lớp phospholipit kép.
Những chất có kích thước nhỏ, tan trong dầu mỡ. VD: CO2, O2…
- Khuếch tán qua kênh prôtein xuyên màng tế bào.
Những chất có kích thước lớn, phân cực, tích điện. VD glucôzơ
- Nước được thẩm thấu vào trong tế bào bằng kênh prôtêin đặc biệt gọi là aquaporin.
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
I. VẬN CHUYỂN THỤ ĐỘNG
*/ Thí nghiệm.
*/ Khái niệm
*/ Cách khuếch tán các chất tan qua màng:
Vận chuyển qua kênh prôtein
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
- Sự chênh lệch về nồng độ giữa môi trường bên trong và bên ngoài tế bào.
- Kích thước của các chất
- Tính chất của các chất
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
I. VẬN CHUYỂN THỤ ĐỘNG
*/ Thí nghiệm.
*/ Khái niệm.
*/ Cách khuếch tán các chất tan qua màng:
* / Các yếu tố ảnh hưởng:
Sự khuếch tán các chất qua màng sinh chất phụ thuộc vào những yếu tố nào?
Nghiên cứu thông tin SGK phân biệt 3 loại môi trường sau?
- Nhược trương
- Đẳng trương
- Ưu trương
Nồng độ chất tan ở bên trong tế bào
Nồng độ chất tan ở môi trường ngoài tế bào
Các loại môi trường
Cao
Thấp
Bằng nhau
Bằng nhau
Thấp
Cao
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Môi trường ưu trương
Môi trường nhược trương
Môi trường đẳng trương
Nêu các khái niệm sau:
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Nếu có những chất mà tế bào rất cần nhưng nồng độ của nó lại nhỏ hơn trong tế bào thì tế bào có thể lấy các chất đó được không?
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Ví dụ
Tại ống thận, nồng độ glucôzơ trong nước tiểu thấp hơn trong máu nhưng glucôzơ vẫn được thu hồi về máu.
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
II. VẬN CHUYỂN CHỦ ĐỘNG
Thế nào là vận chuyển chủ động?
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
II. VẬN CHUYỂN CHỦ ĐỘNG
1. Khái niệm:
Vận chuyển chủ động (vận chuyển tích cực) là phương thức vận chuyển các chất qua màng sinh chất từ nơi chất tan có nồng độ thấp đến nơi có nồng độ cao ( ngược dốc nồng độ ) và cần tiêu tốn năng lượng.
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Điều kiện để có thể tiến hành vận chuyển chủ động?
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
2. Vận chuyển chủ động thường cần:
- Các máy bơm đặc chủng cho từng loại chất cần vận chuyển.
- Năng lượng ATP
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
VD: Bơm Na-K
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Phương thức vận chuyển
THỤ ĐỘNG
CHỦ ĐỘNG
XUẤT NHẬP BÀO
Vận chuyển các chất có kích thước nhỏ
Những phân tử có kích thước lớn sẽ được vận chuyển
như thế nào?
?
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
III. NHẬP BÀO VÀ XUẤT BÀO
NHẬP BÀO
XUẤT BÀO
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
+ Là phương thức tế bào đưa các chất vào bên trong tế bào bằng cách lõm màng sinh chất hình thành các túi chứa.
+ Nếu các chất lấy vào là chất rắn (vi khuẩn , các mảnh vỡ tế bào , các hợp chất có kích thước lớn) gọi là thực bào.
+ Nếu chất đưa vào là các giọt dung dịch gọi là ẩm bào
+ Là phương thức tế bào đưa các chất ra khỏi tế bào bằng cách hình thành các bóng xuất bào.
Nhập bào
Xuất bào
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
III. NHẬP BÀO VÀ XUẤT BÀO
Củng cố
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Xác định điều kiện vận chuyển các chất của các phương thức vận chuyển tương ứng

a, Phải có sự chênh lệch nồng độ
b,Phải có prôtêin vận chuyển đặc biệt
c,Phải có năng lượng ATP
d,Kích thước các chất nhỏ hơn đường kính lỗ màng
e, tan trong phôtpholipit
g,có sự biến dạng của màng
1……
2……
3…..
Vận chuyển thụ động
Vận chuyển chủ động
Xuất nhập bào
Điều kiện
Đáp án
Các phương thức vận chuyển
a,d,e,
b,c,d
c,g
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT

Giống nhau

Khác nhau

Vận chuyển chủ động

Vận chuyển thụ động
Lập bảng so sánh 2 phương thức vận chuyển thụ động và chủ động.
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Thí nghiệm: Ngâm rau sống vào cốc nước muối loãng.
Xảy ra hiện tượng gì? Giải thích hiện tượng đó.
Đây là hiện tượng thẩm thấu
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT