Bài 11. Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

Kính chào quý thầy,cô và các em học sinh
Tiết 10
VẬN CHUYỂN CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
1.Khái niệm
Là phương thức vận chuyển các chất từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp
2.Nguyên lý
-Nguyên lý : sự khuếch tán của các chất từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp
Sự khuếch tán của các phân tử nước qua màng sinh chất được gọi là sự thẩm thấu
-Các kiểu khuếch tán:
I.VẬN CHUYỂN THỤ ĐỘNG
Prôtêin
Xuyên màng
ĐƯỜNG
CO2 O2
Prôtêin đặt biệt
(Aquaporin)
H2O
BÊN NGOÀI TẾ BÀO
BÊN TRONG TẾ BÀO
Các chât tan có thể khuếch tán qua màng sinh chất bằng những cách nào?

Tốc độ khuếch tán của các chất ra vào màng tế bào phụ thuộc những yếu tố nào?
MT nhược trương
MT đẳng trương
MT ưu trương
B
A
C
Nhận xét gì về nồng độ chất
tan trong và ngoài tế bào.
Bên trong tế bào
I. VẬN CHUYỂN CHỦ ĐỘNG
Bên ngoài tế bào
1.Khái niệm
Nhận xét nồng độ các chất qua 2 phía màng?
II. VẬN CHUYỂN CHỦ ĐỘNG
1.Khái niệm
Là phương thức vận chuyển các chất qua màng từ nơi chất tan có nồng độ thấp đến nơi có nồng độ cao (ngược dốc nồng độ )và cần tiêu tốn năng lượng
Vận chuển chủ động thường cần có các “máy bơm”
Bơm hoạt động được nhờ có ATP
- Cơ chế vận chuyển:
Cơ chế vận chuyển chủ động:
Bên ngoài tế bào
Bên trong tế bào
Cơ chế vận chuyển:
+ ATP gắn vào prôtein
+ Cơ chất được giải phóng vào bên trong màng tế bào
+ Prôtêin màng kết hợp với các chất cần vận chuyển
Vận chuyển chủ động qua bơm Natri –kali:
Bên ngoài tế bào
Bên trong tế bào
III. NHẬP BÀO VÀ XUẤT BÀO
1. Nhập bào
- Khái niệm: là phương thức tế bào đưa các chất vào bên trong tế bào bằng cách biến dạng màng sinh chất
- Nhập bào: chia thành 2 loại
Thực bào
Ẩm bào
a.Thực bào
- Là phương thức các tế bào động vật dùng để “ăn”các tế bào như vi khuẩn ,các mảnh vở tế bào cũng như các hợp chất có kích thước lớn.
b.Ẩm bào
- Là phương thức các tế bào đưa các giọt nhỏ dịch vào bên trong tế bào ( kích thước nhỏ).
C.Cơ chế nhập bào
Lizôxôm
Lizôxôm
Lizôxôm
Lizôxôm
C.Cơ chế nhập bào
+ Màng tế bào lõm vào,bao lấy “mồi”.
+ Nuốt “mồi” vào bên trong.
+ Kết hợp với lizôxôm để tiêu hoá“mồi”.
2. Xuất bào
- Khái niệm: Là phương thức tế bào đưa các chất ra ngoài theo cách ngược với quá trình nhập bào.
- Cơ chế:
+ Hình thành bóng xuất bào chứa chất thải.
+ Các bóng liên kết với màng.
+ Màng biến đổi bài xuất chất thải ra ngoài.
CỦNG CỐ
1. So sánh vận chuyển thụ động và vận chuyển chủ động
Trả lời
Giống nhau:
+ Diễn ra khi có sự chênh lệch về nồng độ chất tan giữa môi trường trong và ngoài tế bào.
+ Không làm biến dạng màng sinh chất.
Khác nhau:
Xếp đặc điểm của các loại môi trường ( cột B ) phù hợp với từng môi trường ( cột A) và ghi kết quả vào cột C.
a
b
c
CỦNG CỐ
Tại sao khi ta xào rau thì rau thường bị quắt lại? Muốn cho rau không bị quắt lại thì ta phải xào như thế nào?
Trả lời:

- Khi xào rau cho mắm muối vào ngay từ đầu và đun nhỏ lửa (tạo ra môi trường ưu trương) => nước trong tế bào sẽ thẩm thấu ra ngoài => làm cho rau quắt lại => rau rất dai.

- Để tránh hiện tượng này nên xào ít một, cho lửa to và không cho mắm muối ngay từ đầu. Khi lửa to nhiệt độ của mỡ tăng cao đột ngột làm lớp tế bào bên ngoài của rau cháy => ngăn cản nước thẩm thấu ra ngoài => Do vậy nước vẫn giữ trong tế bào => rau không bị quắt lại nên vẫn dòn ngon. Trước khi cho ra đĩa mới cho mắm muối vào.
CỦNG CỐ
Lấy và tiêu hóa thức ăn ở Amip