Bài 11. Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

CHÀO MỪNG
THẦY CÔ VÀ CÁC EM!
§5. VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
I. VẬN CHUYỂN THỤ ĐỘNG
1. Khái niệm
2. Các kiểu vận chuyển thụ động
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ khuếch tán qua màng
II. VẬN CHUYỂN CHỦ ĐỘNG
III. NHẬP BÀO VÀ XUẤT BÀO
1. Nhập bào
2. Xuất bào
- Vận chuyển thụ động là phương thức vận chuyển các chất từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp qua màng sinh chất mà không tiêu tốn năng lượng
I. VẬN CHUYỂN THỤ ĐỘNG
1. Khái niệm
§5. VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
*Lưu ý: sự khuếch tán các chất tan qua màng gọi là thẩm tách, sự khuếch tán nước qua màng gọi là thẩm thấu
- Khuếch tán trực tiếp qua lớp phôtpholipit kép: xảy ra đối với các phân tử không phân cực và có kích thước nhỏ như CO2, O2, …
2. Các kiểu vận chuyển thụ động
Khuếch tán qua kênh prôtêin xuyên màng: xảy ra đối với các phân tử phân cực, các ion và các chất có kích thước lớn
§5. VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
VD: Nước được thẩm thấu vào trong tế bào nhờ kênh prôtêin đặc biệt là aquaporin
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ khuếch tán qua màng
a. Các yếu tố ảnh hưởng:
§5. VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Có những yếu tố nào ảnh hưởng đến quá trình vận chuyển thụ động các chất qua màng?
- Nồng độ chất tan giữa môi trường trong và ngoài tế bào
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ khuếch tán qua màng
a. Các yếu tố ảnh hưởng:
- Tính chất của chất được vận chuyển
§5. VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
- Môi trường ưu trương: nồng độ chất tan ngoài môi trường cao hơn trong tế bào
b. Các loại môi trường:
- Môi trường đẳng trương: nồng độ chất tan ngoài môi trường và trong tế bào là bằng nhau
- Môi trường nhược trương: nồng độ chất tan ngoài môi trường thấp hơn trong tế bào
§5. VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Làm thế nào để xào rau ngon?
- Xào không quá nhiều rau
Phải để lửa to
Không nên cho mắm muối ngay từ đầu
II. VẬN CHUYỂN CHỦ ĐỘNG
- Vận chuyển chủ động là phương thức vận chuyển các chất qua màng từ nơi có nồng độ thấp đến nơi có nồng độ cao và cần tiêu tốn năng lượng
- Vận chuyển chủ động cần có các bơm đặc chủng cho từng loại chất cần vận chuyển
§5. VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Để quá trình vận chuyển chủ động có thể xảy ra, ngoài việc cần phải cung cấp năng lượng còn cần có điều kiện gì?
VD: Bơm Na – K
Phân biệt vận chuyển thụ động và vận chuyển chủ động?
- Chiều vận chuyển
- Nhu cầu về sử dụng năng lượng
III. NHẬP BÀO VÀ XUẤT BÀO
- Nhập bào là cách đưa các chất vào bên trong tế bào bằng cách biến dạng màng sinh chất
- Thực bào: màng biến dạng để bao lấy các chất rắn
1. Nhập bào:
- Ẩm bào: màng biến dạng để bao lấy các chất lỏng
§5. VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
III. NHẬP BÀO VÀ XUẤT BÀO
- Xuất bào là cách đưa các chất ra khỏi tế bào bằng cách biến dạng màng sinh chất
2. Xuất bào:
§5. VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
CỦNG CỐ:
Tại sao muốn giữ cho rau tươi, ta phải thường xuyên vảy nước vào rau?
Vì nước sẽ thẩm thấu vào tế bào làm cho tế bào trương lên khiến cho rau tươi không bị héo
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:
- Học bài theo câu hỏi cuối bài
- Chuẩn bị dụng cụ, mẫu vật cho bài thực hành: muối ăn, củ hành tím, quả cà chua chín, lá thài lài tía, …
CẢM ƠN SỰ QUAN TÂM THEO DÕI CỦATHẦY CÔ
VÀ CÁC EM!
Có những hình thức vận chuyển thụ động nào?
Khuếch tán trực tiếp
Khuếch tán qua kênh
Quá trình vận chuyển thụ động được thực hiện dựa trên nguyên lí nào?
Nồng độ
cao
Cân bằng
Nồng độ
thấp
Nồng độ
cao
Nồng độ
thấp
Có những hình thức nào vận chuyển các chất qua màng sinh chất?
a
b
c
Khuếch tán
trực tiếp
Khuếch tán
qua kênh
prôtêin
Vận chuyển
chủ động
1
Uu truong
2
D?ng truong
3
Nhu?c truong
Thế nào là vận chuyển chủ động?
Ở ống thận của người, nồng độ glucôzơ trong nước tiểu thấp hơn trong máu, nhưng glucôzơ trong nước tiểu vẫn được thu hồi về máu
Có những hình thức nhập bào nào?
Thực bào
Ẩm bào
Thế nào là xuất bào?