Bài 11. Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

29/11/2012
Giáo viên giảng dạy: Trần Ngọc Hoài
Chào mừng quý thầy cô về dự chuyên đề Sinh học trường THPT Trần Thị Tâm
Glicoprotein
Colesteron
Lớp photpholipit kép
Protein xuyên màng
Protein bám màng
4
1
5
2
3
Kể tên các thành phần cấu trúc trên màng tế bào và chức năng cơ bản của màng sinh chất?
Bài 11
VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
CÁC PHƯƠNG THỨC VẬN CHUYỂN QUA MÀNG
Vận chuyển chủ động
Nhập bào
Xuất bào
Vận chuyển thụ động
VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Nước cất
KI
CuSO4
Màng bán thấm
I. VẬN CHUYỂN THỤ ĐỘNG
1. Khái niệm:
THÍ NGHIỆM 1
THÍ NGHIỆM 2
VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
( Nồng độ cao )
Chất hòa tan
( Nồng độ thấp )
Chất hòa tan
Phân tử H2O
( Nồng độ thấp )
Phân tử H2O
( Nồng độ cao )
Thẩm tách
Thẩm thấu
I. VẬN CHUYỂN THỤ ĐỘNG
1. Khái niệm:
VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Màng sinh chất
Quan sát sơ đồ, nhận xét sự vận chuyển của nước và chất hòa tan qua màng SC?

Khuyếch tán trực tiếp qua lớp kép photpho lipit
Khuyếch tán qua kênh protein xuyên màng
Lớp kép photpho lipit
Prôtêin xuyên màng
Prôtêin xuyên màng
I. VẬN CHUYỂN THỤ ĐỘNG
2. Các con đường vận chuyển thụ động:
VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Nghe, quan sát đoạn phim quá trình vận chuyển các chất ( vận chuyển thụ động ) + nghiên cứu SGK trang 48 - hoàn thành phiếu học tập số 1?
I. VẬN CHUYỂN THỤ ĐỘNG
2. Các con đường vận chuyển thụ động:
VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Khuyếch tán qua lớp phopholipit kép:
Khuyếch tán qua kênh prôtêin xuyên màng:
Chất ……… (4) ………… và có kích thước… (5) … (Vd: … (6) ……… )
Chất ………… (1) ………và có kích thước… (2) ….(Vd: … (3) ………….)
không phân cực
phân cực, ion
lớn
O2, CO2
Glucôzơ
2. Các con đường vận chuyển thụ động:
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
nhỏ
Khuyếch tán qua lớp phopholipit kép:
Khuyếch tán qua kênh prôtêin xuyên màng:
Chất ……… (4) ………… và có kích thước… (5) … (Vd: … (6) ……… )
Chất ………… (1) ………và có kích thước… (2) ….(Vd: … (3) ………….)
không phân cực
phân cực, ion
lớn
O2, CO2
Glucôzơ
2. Các con đường vận chuyển thụ động:
ĐÁP ÁN PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
nhỏ



Aquaporin
I. VẬN CHUYỂN THỤ ĐỘNG
2. Các con đường vận chuyển thụ động:
VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Các phân tử nước còn được thẩm thấu vào màng SC theo cơ chế nào ?
Quan sát đoạn phim và cho biết tốc độ khuyếch tán của các chất ra hoặc vào tế bào phụ thuộc vào những yếu tố nào?
I. VẬN CHUYỂN THỤ ĐỘNG
3. Các yếu tố ảnh hưởng:
VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Chất tan






























Ngoài
màng
Trong
màng
Môi trường ưu trương
Môi trường nhược trương
Môi trường đẳng trương
Ưu trương
Nhược trương
Đẳng trương
* Các loại môi trường:
Quan sát hình ảnh 3 loại môi trường và hoàn thành phiếu học tập số 2?
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2






























Ngoài
màng
Trong
màng
Môi trường ưu trương
Môi trường nhược trương
Môi trường đẳng trương
Ưu trương
Nhược trương
Đẳng trương
Ngoài < trong
Ngoài > trong
Ngoài = trong
* Các loại môi trường:
ĐÁP ÁN PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2
Sự hấp thụ glucozơ và đào thải urê ở tế bào quản cầu thận
Máu
[urê] = 1 lần
[glucozơ] = 1,2g/l
Nước tiểu
[urê] = 65 lần
[glucozơ] =0,9g/l
Màng TB quản cầu thận
Nhận xét về sự vận chuyển urê và glucôzơ ở tế bào quản cầu thận?
VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
II. VẬN CHUYỂN CHỦ ĐỘNG
Nghe + quan sát đoạn phim (vận chuyển ion Na+ và K+ ) và cho biết vận chuyển chủ động là gì?
Nhận xét nồng độ ion Na+ và K+ trong và ngoài màng sinh chất?
1. Khái niệm:
VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Quan sát hình ảnh sau và cho biết điều kiện để các chất vận chuyển qua màng theo phương chủ động là gì?
CƠ CHẾ VẬN CHUYỂN CHỦ ĐỘNG
II. VẬN CHUYỂN CHỦ ĐỘNG
2. Điều kiện:
VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
III. NHẬP BÀO VÀ XUẤT BÀO
VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Quan sát đoạn phim nhập bào – xuất bào + nghiên cứu mục III - trang 49/SGK, hoàn thành phiếu học tập số 3?
III. NHẬP BÀO VÀ XUẤT BÀO
VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3
III. NHẬP BÀO VÀ XUẤT BÀO
VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
ĐÁP ÁN PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3
 Cả 2 phương thức vận chuyển đều tiêu tốn năng lượng.
}
Vận chuyển các chất qua màng
Không biến dạng màng
Biến dạng màng
- Vận chuyển thụ động
- Vận chuyển chủ động
- Nhập bào
- Xuất bào
Không tiêu tốn năng lượng
}
Tiêu tốn năng lượng
CỦNG CỐ
* So sánh vận chuyển thụ động và vận chuyển chủ động?
CỦNG CỐ
ĐÁP ÁN
Do sự chêch lệch nồng độ
Do nhu cầu của tế bào
Không cần năng lượng
Cần năng lượng
Theo chiều građien nồng độ
Ngược chiều građien nồng độ
Không cần chất mang
Cần chất mang
Đạt đến cân bằng nồng độ
Không đạt đến cần bằng nồng độ
T
Xuất bào và nhập bào là kiểu vận chuyển của
Các chất thông qua sự biến dạng của…
ĐA 1
ĐA 4
ĐA 3
ĐA 2
ĐA 5
ĐA 7
ĐA 6
1
2
3
7
4
6
5
TỪ KHOÁ
Đây là sự vận chuyển của các chất tan từ nơi
có nồng độ cao tới nơi có nồng độ thấp?
GIẢI
ĐÁP
Ô
CHỮ
Hiện tượng màng tế bào biến dạng bao lấy
các chất rắn và đưa vào trong tế bào
Sự khuếch tán của các phân tử nước qua
màng bán thấm được gọi là:…
Đây là phương thức vận chuyển các chất qua
màng không tiêu tốn năng lượng?
Qúa trình này xảy ra hoàn toàn ngược với
quá trình nhập bào?
Đây là môi trường mà nồng độ chất tan ngoài
tế bào bằng nồng độ chất tan trong tế bào?




* Học bài cũ và trả lời 4 câu hỏi SGK trang 50.
* Giải thích các hiện tượng:
+ Tại sao khi rửa rau sống nếu ta cho nhiều muối
vào nước để rửa thì rau rất nhanh bị héo?
+ Tại sao khi ngâm măng khô, mộc nhĩ khô vào
nước sạch, sau một thời gian thì măng - mộc nhĩ trương to?
+ Tại sao khi muối dưa bằng rau cải, lúc đầu rau bị quắt lại, sau vài ngày rau trương to?
+ Làm thế nào để xào rau muống không bị quắt, dai mà vẫn xanh và giòn?
DẶN DÒ


* Chuẩn bị cho bài thực hành: Thí nghiệm co và phản co nguyên sinh
- Ôn lại kiến thức về hình dạng và cấu tạo TBTV, vai trò của không bào.
- Chuẩn bị báo cáo tường trình thực hành gồm những nội dung sau:
A. Tên thí nghiệm
B. Mục đích của thí nghiệm
C. Dụng cụ và mẫu vật
D. Tiến hành thí nghiệm
DẶN DÒ
Chúc quý thầy cô giáo sức khỏe!
Chúc các em học tập tốt!