Bài 11. Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

Glicoprotein
Colesteron
Lớp photpholipit kép
Protein xuyên màng
Protein bám màng
4
1
5
2
3
Kể tên các thành phần cấu trúc
trên màng tế bào ?
Thành phần cấu trúc nào của màng sinh chất tham gia vào quá trình trao đổi chất
một cách có chọn lọc ?
1. Protêin thụ thể, photpholipit kép, protêin bám màng.

2. Lớp photpholipit kép, protêin xuyên màng.

3. Colesteron, glicoprotêin, photpholipit kép.
Màng sinh chất không có chức năng ?
1. Điều khiển mọi hoạt động sống của tế bào.

2. Trao đổi chất một cách chọn lọc với môi trường.

3. Thu nhận thông tin.

4. Có “dấu chuẩn” đặc trưng cho từng loại tế bào,
giúp tế bào nhận biết nhau và nhận biết tế bào lạ.
Tế bào thường xuyên trao đổi chất với môi trường. Các chất ra và vào tế bào đều phải đi qua màng sinh chất.
Các chất đi ra và vào tế bào theo những cách nào?
BÀI 11
VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
HELLO
Nội dung
I. Vận chuyển thụ động.
II. Vận chuyển chủ động.
III. Xuất bào, nhập bào.
Hiện tượng khuếch tán
-Mở lọ nước hoa.
-Nhỏ một giọt mực vào nước
?Hiện tượng gì sẽ xảy ra?
I.
1 Các khái niệm:
 Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
+Khuếch tán là sự chuyển động của các chất phân tán từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp.
Các phân tử nước được vận chuyển qua màng như thế nào?
Nước được vận chuyển qua màng từ nơi có nồng độ chất tan thấp đến nơi có nồng độ chất tan cao (hay từ nơi có thế nước cao đến nơi có thế nước thấp. Gọi là thẩm thấu.
?Vậy thẩm thấu là gì?
Thí nghiệm
Màng thấm
I.
1. Các khái niệm:
 Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
+Khuếch tán là sự chuyển động của các chất phân tán từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp.

+Thẩm thấu là sự khuếch tán của các phân tử nước qua màng sinh chất.
1
2
Thí nghiệm
Màng thấm
? Vậy chất tan (CuSO4) sẽ di chuyển như thế nào?
Tinh thể KI
Nước cất
Màng thấm
Tinh thể đồng sunfat
Thí nghiệm
? Hãy dự đoán hiện tượng gì sẽ xảy ra tiếp theo?
 Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Các tinh thể CuSO4 cột A đi qua màng thấm chọn lọc sang cột B. Còn các tinh thể KI cột B đi qua màng thấm chọn lọc sang cột A.
B
A
I. VẬN CHUYỂN THỤ ĐỘNG
1 Các khái niệm:
 Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
+Khuếch tán là sự chuyển động của các chất phân tán từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp.
+Thẩm thấu là sự khuếch tán của các phân tử nước qua màng sinh chất.
+Vận chuyển thụ động là phương thức vận chuyển các chất qua màng sinh chất từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp (theo chiều građien nồng độ) mà không tiêu tốn năng lượng.
I. Vận chuyển thụ động :
1 Các khái niệm:
2 Các kiểu vận chuyển :
 Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
?Quan sát hình và xem phim sau cho biết các chất khuếch tán qua màng sinh chất bằng cách nào?
Các chất được vận chuyển thụ động qua màng sinh chất bằng những con đường nào ?
Prôtêin
Xuyên màng
Màng sinh chất
( photpholipit kép )
Hình 11.1 SGK/47
ĐƯỜNG
CO2 O2
NỒNG ĐỘ CAO
NỒNG ĐỘ THẤP
Prôtêin đặt biệt
(Aquaporin)
H2O
BÊN NGOÀI TẾ BÀO
BÊN TRONG TẾ BÀO
2. Con đường vận chuyển thụ động
.
Các chất không phân cực và chất có kích thước nhỏ như CO2, O2.
Các chất phân cực, các ion, chất có kích thước phân tử lớn như Glucôzơ.
Phân tử nước.
I. VẬN CHUYỂN THỤ ÐỘNG
1. Khái niệm:
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
2. Con đường vận chuyển thụ động
3. Các yếu tố ảnh hưởng tới tốc độ khuếch tán qua màng sinh chất:
Những yếu tố nào có thể ảnh hưởng đến tốc độ khuếch tán các chất qua màng sinh chất?
Ưu trương
Đẳng trương
Nhược trương
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Tế bào để trong ba môi trường
Tế́ bào
Chất tan
Ưu trương
Đẳng trương
Nhược trương
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Tế bào để trong ba môi trường
Các loại môi trường
.
Bằng
Thấp hơn
Cao hơn
Ra < vào
Ra = vào
Ra > vào
Tế bào
bình thường
Tế bào trương có thể bị vỡ
Tế bào
co lại
I. VẬN CHUYỂN THỤ ÐỘNG
1. Khái niệm:
2. Con đường vận chuyển thụ động:
3. Các yếu tố ảnh hưởng tới tốc độ khuếch tán qua màng sinh chất:
 Sự chênh lệch về nồng độ các chất giữa môi trường trong và ngoài tế bào.
 Kích thước, đặc tính lý hoá của chất tan
 Nhiệt độ môi trường …..
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
THẢO LUẬN
Hãy giải thích một số hiện tượng ?

1. Khi muối dưa bằng rau cải, lúc đầu rau bị quắt lại sau vài ngày lại trương to lên.

2. Ngâm quả mơ chua vào đường, sau 1 thời gian quả mơ có vị chua ngọt, nước cũng có vị ngọt chua.

3. Ngâm rau sống bằng nước muối pha loãng để sát khuẩn và tiêu diệt trứng giun sán.
Nếu có những chất mà TB rất cần nhưng nồng độ của nó lại nhỏ hơn trong TB thì TB có thể lấy các chất đó được không?
 Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
[glucozo]:
máu > nước tiểu
[urê]:
máu < nước tiểu
MÁU
NƯỚC TiỂU
I. VẬN CHUYỂN THỤ ÐỘNG
II. VẬN CHUYỂN CHỦ ĐỘNG
1. Khái niệm:
 Là phương thức vận chuyển các chất qua màng sinh chất từ nơi có nồng độ chất tan thấp đến nơi có nồng độ chất tan cao (ngược chiều nồng độ) và̀ tiêu tốn năng lượng.
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
I. VẬN CHUYỂN THỤ ÐỘNG
II. VẬN CHUYỂN CHỦ ĐỘNG
1. Khái niệm:
2. Cơ chế:
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Các chất được vận chuyển chủ động qua màng sinh chất bằng cơ chế nào?
Môi trường ngoại bào
Môi trường nội bào
Cơ chất
Protein
 Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
2. Cơ chế

ATP + Prôtêin vận chuyển đặc chủng cho từng loại chất  Prôtêin biến đổi cấu hình .
 Prôtêin biến đổi cấu hình + các chất rồi đưa chúng từ ngoài vào tế bào, hay đẩy chúng ra khỏi tế bào.
I. VẬN CHUYỂN THỤ ÐỘNG
II. VẬN CHUYỂN CHỦ ĐỘNG
III. NHẬP BÀO VÀ XUẤT BÀO
Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT
Quan sát đoạn phim sau và cho biết thế nào là hình thức nhập bào ? hình thức xuất bào?
I. VẬN CHUYỂN THỤ ÐỘNG
II. VẬN CHUYỂN CHỦ ĐỘNG
III. NHẬP BÀO VÀ XUẤT BÀO
1. Nhập bào

Là phương thức tế bào đưa các chất vào bên trong tế bào bằng cách biền dạng màng sinh chất và tiêu tốn năng lượng.
Người ta chia nhập bào thành 2 loại:
Thực bào: Lấy các phân tử có kích thức lớn: như vi khuẩn, mảnh vỡ TB…
Ẩm bào: Lấy các phân tử nhỏ dạng lỏng.
2. Xuất bào
 Là bài xuất các chất ra khỏi TB ( dùng để tiết ra các protein và các đại phân tử ra khỏi TB).
T
Xuất bào và nhập bào là kiểu vận chuyển của
Các chất thông qua sự biến dạng của…
DA 1
DA 4
DA 3
DA 2
DA 5
DA 7
DA 6
1
2
3
7
4
6
5
TỪ KHOÁ
Đây là sự vận chuyển của các chất tan từ nơi
có nồng độ cao tới nơi có nồng độ thấp?
GIẢI
ĐÁP
Ô
CHỮ
Hiện tượng màng tế bào biến dạng bao lấy
các chất rắn và đưa vào trong tế bào
Sự khuếch tán của các phân tử nước qua
màng bán thấm được gọi là:…
Đây là phương thức vận chuyển các chất qua
màng không tiêu tốn năng lượng?
Qúa trình này xảy ra hoàn toàn ngược với
quá trình nhập bào?
Đây là môi trường mà nồng độ chất tan ngoài
tế bào bằng nồng độ chất tan trong tế bào?
Bài tập về nhà
Phân biệt vận chuyển thụ động với vận chuyển chủ động các chất qua màng sinh chất ?

Làm bài tập cuối bài.
Học thuộc bài.
Chuẩn bị bài thực hành.
CẢM ƠN CÁC THẦY CÔ
VÀ CÁC EM