Bài 11. Sự tác động của nhiều gen và tính đa hiệu của gen

Bài 13: SỰ TÁC ĐỘNG CỦA NHIỀU GEN VÀ TÍNH ĐA HiỆU CỦA GEN
I/ TÁC ĐỘNG CỦA NHIỀU GEN LÊN MỘT TÍNH TRẠNG
1> Tương tác bổ sung giữa các gen không alen (bổ trợ)
a/ Thí nghiệm:
Đối tượng: Đậu Thơm (Lathyrus odoratus)
Thí nghiệm: Lai 2 thứ đậu thơm thuần chủng
P t/c:
♂(♀)
♀ (♂)

F1: 100%
F1  F1  F2:
9/16
7/16
b/ Nhận xét:
Phép lai 1 tính
F1 đồng tính, F2 phân li theo tỉ lệ (9:7) <=> 16 tổ hợp => F1 dị hợp 2 cặp gen (AaBb)
Tỉ lệ các nhóm kiểu gen F2:
+ 9 (A- B-)
+ 3 (A- bb)
+ 3 (aaB-)
+ 1 (aabb)

= 9 hoa đỏ

= 7 hoa trằng

I/ TÁC ĐỘNG CỦA NHIỀU GEN LÊN MỘT TÍNH TRẠNG
1> Tương tác bổ sung giữa các gen không alen (bổ trợ)
a/ Thí nghiệm:
b/ Nhận xét
F1: 100%
aabb

AB ; AB
ab ; ab
G:
G:
AABB
AaBb
AaBb

AB ; Ab ; aB ; ab
AB ; Ab ; aB ; ab
P t/c là :
c/ Giải thích:
Màu hoa do 2 gen không alen xác định
Khi có mặt 2 gen trội A và B cho hoa màu đỏ
Có mặt 1 gen trội A hoặc B hoặc đồng hợp lặn cho hoa màu trắng
=> Hai cặp gen không alen phân li độc lập nhưng không tác động riêng rẽ mà tác động qua lại để xác định 1 tính trạng.
Sắc tố đỏ được xác định nhờ 2 yếu tố: tiền chất do gen A tạo ra và enzim do gen B tạo ra.
Bài 13: SỰ TÁC ĐỘNG CỦA NHIỀU GEN VÀ TÍNH ĐA HiỆU CỦA GEN
I/ TÁC ĐỘNG CỦA NHIỀU GEN LÊN MỘT TÍNH TRẠNG
1> Tương tác bổ sung giữa các gen không alen (bổ trợ)
a/ Thí nghiệm:
b/ Nhận xét
c/ Giải thích:
- Ngoài tỉ lệ 9: 7 còn có các tỉ lệ
=> (9 : 6 : 1)
9 (A-B-)
6= 3(A-bb) + 3 (aaB-)
1 (aabb)
=> (9 : 3: 3: 1)
9 (A-B-)
3 (A-bb)
3(aaB-)
1 (aabb)
=> (9 : 3: 4)
9 (A-B-)
3 (A-bb)
4= 3(aaB-) + 1 (aabb)
Bài 13: SỰ TÁC ĐỘNG CỦA NHIỀU GEN VÀ TÍNH ĐA HiỆU CỦA GEN
I/ TÁC ĐỘNG CỦA NHIỀU GEN LÊN MỘT TÍNH TRẠNG
2> Tương tác cộng gộp
a/ Thí nghiệm:
Đối tượng: Lúa mì
Thí nghiệm:
b/ Nhận xét:
Phép lai 1 tính
F1 đồng tính, F2 phân li theo tỉ lệ (15:1) <=> 16 tổ hợp => F1 dị hợp 2 cặp gen (AaBb)
Tỉ lệ các nhóm kiểu gen F2:
+ 9 (A- B-)
+ 3 (A- bb)
+ 3 (aaB-)
+ 1 (aabb)
F1: 100%
aabb

AB ; AB
G:
G:
AB ; Ab ; aB ; ab
AB ; Ab ; aB ; ab
P t/c là :
= 1 quả trắng

F2
AaBb
AaBb

ab ; ab
AABB

= 15 quả đỏ
(đậm đến nhạt)

Bài 13: SỰ TÁC ĐỘNG CỦA NHIỀU GEN VÀ TÍNH ĐA HiỆU CỦA GEN
I/ TÁC ĐỘNG CỦA NHIỀU GEN LÊN MỘT TÍNH TRẠNG
1> Tương tác cộng gộp
a/ Thí nghiệm:
b/ nhận xét
c/ Giải thích:
Màu hạt đỏ đậm, nhạt tùy thuộc vào số lượng gen trội
Một tính trạng bị chi phối bởi 2 hay nhiều gen không alen. Trong đó mỗi mỗi gen cùng loại góp phần như nhau vào sự quy định tính trạng
- Một số tính trạng như năng suất ở giống vật nuôi, tính trạng chiều cao, màu da ở người bị chi phối bởi quy luật này
F1: 100%
aabb

AB ; AB
ab ; ab
G:
G:
AABB
AaBb
AaBb

AB ; Ab ; aB ; ab
AB ; Ab ; aB ; ab
P t/c là :
Bài 13: SỰ TÁC ĐỘNG CỦA NHIỀU GEN VÀ TÍNH ĐA HiỆU CỦA GEN
I/ TÁC ĐỘNG CỦA NHIỀU GEN LÊN MỘT TÍNH TRẠNG
3> Tương tác át chế:
Gen không alen này át chế sự biểu hiện tính trạng của gen không alen khác.
+ Át chế bởi gen trội: ví dụ A át B
=> (12: 3 : 1)
12 = 9 (A-B-) + 3(A-bb)
1 (aabb)
3(aaB-)
=> (12: 4)
12 = 9 (A-B-) + 3(A-bb)
4 = 3(aaB-) + 1 (aabb)
=> (13: 3)
13 = 9 (A-B-) + 3(A-bb) + 1 (aabb)

3(aaB-)
+ Át chế bởi gen lặn : ví dụ a át B
=> (9: 3 : 4)
3(A-bb)
4 = 3(aaB-) + (aabb)
9 (A-B-)
=> (9: 7)
7 = 3(A-bb) + 3(aaB-) + (aabb)
9 (A-B-)
+ Át chế bởi 2 gen lặn : ví dụ a át B và b át A
Bài 13: SỰ TÁC ĐỘNG CỦA NHIỀU GEN VÀ TÍNH ĐA HiỆU CỦA GEN
II/ TÁC ĐỘNG CỦA MỘT GEN LÊN NHIỀU TÍNH TRẠNG
Một gen chi phối nhiều tính trạng gọi là hiện tượng đa hiệu của gen
Ví dụ:
+ Đậu hà lan: Hoa tím => Hạt màu nâu, Nách lád có chấm đen
Hoa màu trắng => Hạt màu nâu nhạt, nách lá không có chấm đen
+ Ruồi giấm: Gen quy định cánh cụt => đốt thân ngắn, lông cứng hơn, hình dạng cơ quan sinh dục thay đổi, trứng đẻ ít, tuổi thọ ngắn, ấu trùng yếu…
+ Ở người: bệnh Macphan do đột biến gen trội => Chân tay dài hơn, bị hủy hoại thủy tinh thể
=> Gen đa hiệu thay đổi => sự thay đổi của một số tính trạng mà nó chi phối

CŨNG CỐ

Cho biết điểm giống khác biệt giữa phân li độc lập của Men đen và Tác động của nhiều gen lên một tính trạng ?