Bài 11. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống (1075 - 1077)

Nhiệt liệt chào mừng
các thầy giáo, cô giáo
Về dự giờ lịch sử lớp 7
Kiểm tra bài cũ
Nêu âm mưu xâm lược Đại Việt của nhàTống? (Trình bày bằng BĐTD)
2. Nêu ý nghĩa thắng lợi cuộc “ Tiến công để tự vệ” của Lý Thường Kiệt vào đất Tống năm 1075?
Đáp án: Ta đã giáng đòn phủ đầu làm chậm lại quá trình xâm lược của quân Tống và đẩy chúng vào thế bị động.
II. GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1O76 -1077)
tiết 16: : CU?C KH�NG CHI?N CH?NG QU�N X�M LU?C T?NG (1075-1077)
1.Kháng chiến bùng nổ.
a.Nguy�n nh�n
? Sau khi rút quân về nu?c, nhà Lý đã làm gì để chuẩn bị kháng chiến?
- Lý Thường Kiệt hạ lệnh cho các địa phương ráo riết chuẩn bị bố phòng
- Xây dựng phòng tuyến ở các vị trí chiến lược và trên sông Như Nguyệt

b. Nhà Lý chuẩn b? kh�ng chi?n
Vì sao quân tống xâm lược nước ta?
Sau khi thất bại ở Ung Châu, nhà Tống vô cùng tức tối, tiến hành xâm lược Đại Việt.
Vi Thủ An
Lý Kế Nguyên
o
Hoàng Kim Mãn
THĂNG LONG
Lưu Kỳ
Quảng Nguyên
Nam Quan
Thân Cảnh Phúc
Lý Thường Kiệt
Trung Quốc
II. GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1O76 -1077)
tiết 16: : CU?C KH�NG CHI?N CH?NG QU�N X�M LU?C T?NG (1075-1077)
1.Kháng chiến bùng nổ.
a.Nguy�n nh�n

b. Nhà Lý chuẩn b? kh�ng chi?n
Tại sao LýThường Kiệt chọn sông Như Nguyệt làm phòng tuyến để ngăn chặn địch?
- Lý Thường Kiệt hạ lệnh cho các địa phương ráo riết chuẩn bị bố phòng
- Xây dựng phòng tuyến ở các vị trí chiến lược và trên sông Như Nguyệt
Phòng tuyến sông Như Nguyệt (sông Cầu ngày nay) trong cuộc kháng chiến chống quân Tống xâm lược (1076 - 1077) của quân và dân nhà Lý được xây dựng với địa thế dựa vào núi, sông, đồng trũng, ruộng lầy kéo dài gần 10 km đường đê qua các xã Tam Giang, Tam Đa huyện Yên Phong đến Thị Cầu thành phố Bắc Ninh.
Đây là nơi có địa hình tự nhiên lý tưởng cho việc xây dựng phòng tuyến để thực hiện mục tiêu chiến lược đã đề ra. Nó được xây dựng chạy dài từ chân núi Tam Đảo (khoảng Đa Phúc) -sông Cầu đến Vạn Xuân (Phả Lại). Trên đoạn sông này có nhiều chỗ địa thế hiểm trở, đó là những chỗ núi ăn sát bờ sông như núi Nhan Biền hoặc nơi có rừng cây um tùm, qua lại rất khó khăn. ở những chỗ đó, quân và dân Đại Việt không nhất thiết phải đắp lũy, dựng bãi chướng ngại mà có thể tận dụng địa hình để bảo vệ phòng tuyến và ngăn chặn quân địch vượt sông. Phòng tuyến được tập trung xây dựng ở những bến đò, đường giao thông, nơi quân địch có khả năng vượt sông, quan trọng nhất là các địa điểm Như Nguyệt, Thị Cầu, Vạn Xuân – nơi có những bến đò và con đường thuận lợi nhất để quân Tống vượt qua sông Như Nguyệt tiến về Thăng Long.
Phòng tuyến sông Nhu Nguy?t
Phòng tuyến trên sông Như Nguyệt
Những nơi này, Lý Thường Kiệt cho đắp chiến lũy dọc bờ sông, phía ngoài lũy, giáp mặt sông, ông sai đóng cọc tre làm giậu dày mấy tầng. Dưới bãi sông bố trí những hầm chông ngầm. Sông rộng, lũy cao, giậu tre dày, ... tất cả những kiến trúc tự nhiên và nhân tạo đó được tổ chức lại, kết hợp với nhau tạo thành một phòng tuyến kiên cố.
Cảnh quân ta đóng cọc chuẩn bị phòng tuyến Như Nguyệt
II. GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1O76 -1077)
tiết 16: : CU?C KH�NG CHI?N CH?NG QU�N X�M LU?C T?NG (1075-1077)
1.Kháng chiến bùng nổ.
a.Nguy�n nh�n

b. Nhà Lý chuẩn b? kh�ng chi?n
- Lý Thường Kiệt hạ lệnh cho các địa phương ráo riết chuẩn bị bố phòng
- Xây dựng phòng tuyến ở các vị trí chiến lược và trên sông Như Nguyệt
- Cuối năm 1076,quân Tống kéo vào xâm lược nước ta
Lực lượng quân Tống gồm: 10 vạn bộ binh tinh nhuệ, một vạn ngựa chiến, 20 vạn dân phu do Quách Quỳ, Triệu Tiết chỉ huy tiến vào nước ta. Một đạo quân do Hoà Mâu dẫn đầu tiếp ứng theo đường biển.
Lưu Kỳ
Quảng Nguyên
Ung Châu
Vi Thủ An
Lý Kế Nguyên
Nam Quan
T
h
â
n

C
ả
n
h

P
h
ú
c
S
.

C
ầ
u
N
ú
i

T
a
m

Đ
ả
o
L
ý

T
h
ư
ờ
n
g

K
i
ệ
t
S
.

H
ồ
n
g
S

T
h
ư
ơ
n
g
S
.
L
ụ
c

N
a
m
V?N XUÂN
S
.

T
h
á

B
ì
n
h
Hoàng Kim Mãn
THĂNG LONG
Lược đồ kháng chiến chống Tống (1076-1077)
Cuối năm 1076
Quách Quỳ
Triệu Tiết
Hoà Mâu
(1.1077)
II. GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1O76 -1077)
tiết 16: : CU?C KH�NG CHI?N CH?NG QU�N X�M LU?C T?NG (1075-1077)
1.Kháng chiến bùng nổ.
a.Nguy�n nh�n

b. Nhà Lý chuẩn b? kh�ng chi?n
- Cuối năm 1076,quân Tống kéo vào xâm lược nước ta
2. Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt
Lược đồ tr?n chiến t?i phịng tuy?n Nhu Nguy?t (1076 - 1077)
II. GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1O76 -1077)
tiết 16: : CU?C KH�NG CHI?N CH?NG QU�N X�M LU?C T?NG (1075-1077)
1.Kháng chiến bùng n? a.Nguy�n nh�n

b. Nhà Lý chuẩn b? kh�ng chi?n
- Cuối năm 1076,quân Tống kéo vào xâm lược nước ta
2. Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt
- Năm 1077, quân ta đánh nhiều trận nhỏ cản bước tiến của giặc ở trên bộ
- Quân thủy của chúng bị quân Lý Kế Nguyên chặn đánh 10 trận ở vùng ven biển nên không thể hỗ trợ cánh quân bộ
-Quân Tống phải đóng ở bờ bắc sông Như Nguyệt không thể tiến vào Thăng Long
Phòng tuyến trên sông Như Nguyệt
Quân Tống nhiều lần tấn công phòng tuyến để tiến xuống phía Nam, nhưng bị quân ta đẩy lùi.
Sau nhiều lần tấn công vào phòng tuyến Như Nguyệt bị thất bại, tình thế quân giặc như thế nào?
- Địch chán nản, mệt mỏi, ốm đau chết nhiều. Quách Quỳ ra lệnh: “ Ai bàn đánh sẽ bị chém!”
Nêu nhận xét của em về lực lượng
của quân Tống?
Quân Tống lúc này đã suy yếu
Đêm ®ªm Lý Th­êng KiÖt cho ng­êi vào ngôi đền nhỏ bên bờ sông ®äc bµi th¬ “thÇn”:
“Nam quốc sơn hà Nam đế cư
Tiệt nhiên định phận tại thiên thư
Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm
Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư”
Tạm dịch l�:
" Sụng nỳi nu?c Nam, vua Nam o?
R�nh r�nh d?nh ph?n ? sỏch tr?i
C? sao lu gi?c sang xõm ph?m
Chỳng bay s? b? dỏnh toi b?i"
Nội dung của bài thơ nói gì? Thái độ của quân ta và quân địch sau khi nghe đọc bài thơ như thế nào?
Bài thơ giống như một bản tuyên ngôn độc lập.
Địch hoang mang, lo sợ.
Quân ta phấn khởi hăng háI tham gia đánh giặc
Lý Thường Kiệt chủ động tiêu diệt quân Tống như thế nào?
II. GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1O76 -1077)
tiết 16: : CU?C KH�NG CHI?N CH?NG QU�N X�M LU?C T?NG (1075-1077)
1.Kháng chiến bùng n? a.Nguy�n nh�n

b. Nhà Lý chuẩn b? kh�ng chi?n
2. Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt
- Một đêm cuối xuân 1077, Lý Thường Kiệt cho quân vượt sông bất ngờ đánh vào doanh trại của giặc
II. GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1O76 -1077)
tiết 16: : CU?C KH�NG CHI?N CH?NG QU�N X�M LU?C T?NG (1075-1077)
1.Kháng chiến bùng n? a.Nguy�n nh�n

b. Nhà Lý chuẩn b? kh�ng chi?n
2. Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt
- Một đêm cuối xuân 1077, Lý Thường Kiệt cho quân vượt sông bất ngờ đánh vào doanh trại của giặc
* Kết quả:
- Quân Tống thua to,“ mười phần chết đến năm sáu phần”
- Quách Qùy chấp nhận giảng hòa rút quân về nước
Th?o lu?n nhóm:
Nhóm I,II:
Nêu nguyờn nhõn th?ng l?i c?a cu?c khỏng chi?n?
Vì sao ta đang ở trong thế thắng mà Lý Thường Kiệt lại chủ trương giảng hòa?
Nhóm III,IV:
Sự chuẩn bị một cách chu đáo của ta về mọi mặt.
Sự chỉ huy tài tình của Lý Thường Kiệt
Tinh thần đoàn kết với quyết tâm chiến đấu chống ngoại xâm của quân và dân ta.
Đảm bảo mối quan hệ bang giao hòa hiếu giữa hai nước sau chiến tranh, không làm tổn thương danh dự của nước lớn, bảo đảm hòa bình lâu dài
II. GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1O76 -1077)
tiết 16: : CU?C KH�NG CHI?N CH?NG QU�N X�M LU?C T?NG (1075-1077)
1.Kháng chiến bùng n? a.Nguy�n nh�n

b. Nhà Lý chuẩn b? kh�ng chi?n
2. Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt
* Kết quả:
*Nguyên nhân thắng lợi
Sự chuẩn bị một cách chu đáo của ta về mọi mặt.
Sự chỉ huy tài tình của Lý Thường Kiệt, với cách đánh giặc độc đáo.
Tinh thần đoàn kết với quyết tâm chiến đấu chống ngoại xâm của quân và dân ta.
* Ý nghĩa:
Nhà Tống bỏ mộng xâm lược Đại Việt
- Nền độc lập, tự chủ của Đại Việt được giữ vững
Nêu những nét độc đáo trong cách đánh giặc của Lý Thường Kiệt?
- Chủ trương “ tiến công trước để tự vệ”
- Xây dựng phòng tuyến trên sông Như Nguyệt
- Sáng tác bài thơ thần “Nam Quốc sơn hà”,dùng lời thơ để đánh vào tâm lí chiến đấu của giặc
- Chủ động giảng hòa kết thúc chiến tranh
Thảo luận:
Nêu vai trò của các tù trưởng dân tộc ít người trong cuộc kháng chiến?
Đền thờ Lý Thường Kiệt ở Thanh Hóa
Tượng Lý Thường Kiệt
Những kiến thức cần ghi nhớ
Sau khi thất bại ở Ung Châu, nhà Tống vô cùng tức tối, tiến hành xâm lược Đại Việt.
- Nguyên nhân:
- Nhà Lý chuẩn b? kh�ng chi?n:
+ Lý Thường Kiệt hạ lệnh cho các địa phương ráo riết chuẩn bị bố phòng
+ Xây dựng phòng tuyến ở các vị trí chiến lược và trên sông Như Nguyệt
- Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt diễn ra vô cùng quyết liệt :
Sự chuẩn bị một cách chu đáo của ta về mọi mặt.
Sự chỉ huy tài tình của Lý Thường Kiệt, với cách đánh giặc độc đáo.
Tinh thần đoàn kết với quyết tâm chiến đấu chống ngoại xâm của quân và dân ta
Quách Qùy chấp nhận giảng hòa rút quân về nước
- Kết quả:
Những bài học rút ra sau cuộc kháng chiến chống Tống ( 1075 – 1077)
Tinh thần chiến đấu dũng cảm.
Lòng yêu nước.
Tinh thần đoàn kết với quyết tâm chiến đấu chống ngoại xâm của quân và dân ta.
Tinh thần yêu chuộng hòa bình, chán ghét chiến tranh.
Củng cố
1. Quân Tống tiến quân xâm lược nước ta vào năm :
Đầu năm 1076.
Cuối năm 1076.
Đầu năm 1077.
Cuối xuân 1077.
2.Lý Thường Kiệt chủ động kết thúc chiến tranh bằng cách nào?
a. Thương lượng,đề nghị giảng hòa
b. Tổng tấn công ,truy kích kẻ thù đến cùng
c. Kí hòa ước kết thúc chiến tranh
3. Chọn các câu sau Đúng hoặc SAI.
1.Phòng tuyến Như Nguyệt đã chặn quân Tống lại.
2.Quân thuỷ do Triệu Triết chỉ huy đã bị Lý Kế Nguyên chặn đánh.
3.Tháng 10/1075 quân ta chống Tống thắng lợi trên phòng tuyến Như Nguyệt.
4.Bài thơ"Nam quốc sơn hà" do Lý Thường Kiệt sáng tác.
Lập bảng thống kê các sự kiện chính của cuộc kháng chiến chống Tống (1075 - 1077)
Châu Ung,
Châu Khâm, Châu Liêm, Thành Ung Châu
Giai đoạn thứ hai
10/
1075
cuối xuân
1077
Phòng tuyến Như Nguyệt
Thắng lợi
Thắng lợi
Giai đoạn thứ nhất
Dặn dò
- Học bài cũ,trình bày được diễn biến cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt trên lược đồ
- Soạn và xem trước bài 12
Chào tạm biệt
Chúc các em học sinh
chăm ngoan, học giỏi
Kính chúc các thầy cô giáo
mạnh khoẻ, công tác tốt