Bài 11. Cụm danh từ

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cụ giáo và các em học sinh!
GV :NGUYỄN ĐỨC HÒA
TỔ VĂN – SỬ - ĐỊA - GDCD
KIỂM TRA BÀI CŨ
Danh từ là gì? Khả năng kết hợp của danh từ?
Chức vụ ngữ pháp của danh từ?

3
Chỉ ra các danh từ trong những câu sau:
Những cánh đồng thơm mát
Những ngả đường bát ngát
Những dòng sông đỏ nặng phù sa
(Nguyễn Đình Thi)
Tiết 44 Phần Tiếng Việt
CỤM DANH TỪ
Ngày xưa, có hai vợ chồng ông lão đánh cá

ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển.



DT
DT
DT
Các từ ngữ in đậm màu đỏ trong câu trên bổ sung ý nghĩa cho những từ nào?
Những từ được bổ sung ý nghĩa : ngày, vợ chồng, túp lều thuộc từ loại gì?
Qua ví dụ, em hiểu thế nào là cụm danh từ?
Ví dụ 1
Ngày xưa, có hai vợ chồng ông lão đánh cá

ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển.




Ví dụ: SGK/116
1. Ngày xưa, có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển.


(Ông lão đánh cá và con cá vàng)


→ Cụm danh từ: Là tổ hợp từ do danh từ và một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành.

Túp lều
Một túp lều
Một túp lều nát
Một túp lều nát trên bờ biển
Về số lượng
Về số lượng, tính chất, địa điểm
Về số lượng, tính chất
VD2:So sánh các cách nói sau rồi rút ra nhận xét
DT
Cụm DT
Bổ sung ý nghĩa cho DT
Cấu tạo của cụm danh từ phức tạp hơn danh từ .
Nghĩa của cụm danh từ đầy đủ hơn nghĩa của danh từ .
 Ghi nhớ:
 Cụm danh từ là loại tổ hợp từ do danh từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành.
 Cụm danh từ có ý nghĩa đầy đủ hơn và có cấu tạo phức tạp hơn một mình danh từ, nhưng hoạt động trong câu giống như một danh từ.
Ví dụ: SGK/117
Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với
ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho
ba con trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau phải đem nộp đủ, nếu không thì cả làng phải tội.
(Em bé thông minh)
II. Cấu tạo của cụm danh từ
Mô hình cụm danh từ đầy đủ:
Điền các cụm danh từ tìm được vào mô hình cụm danh từ:
ba
cả
ba


ba
chín
thúng
con
làng
ấy
con
con
trâu
gạo
nếp
trâu
năm
đực
sau
làng
ấy
làng
ba
ba
ba
làng
thúng
con
con
con
năm
cả
gạo
nếp
trâu
trâu
đực
chín
sau
ấy
ấy
.
Em có nhận xét gì về cấu tạo của các cụm danh từ :
làng ấy, chín con, năm sau, cả làng ?
- Cụm danh từ: Làng ấy , năm sau : chỉ có phần trung tâm và phần phụ sau.
- Cụm danh từ: Cả làng, chín con phụ tru?c và phần trung tâm.
II. Cấu tạo của cụm danh từ
 Ghi nhớ:
 Mô hình cụm danh từ:
 Trong cụm danh từ:
– Các phụ ngữ ở phần trước bổ sung cho danh từ các ý nghĩa về số và lượng.
– Các phụ ngữ ở phần sau nêu lên đặc điểm của sự vật mà danh từ biểu thị hoặc xác định vị trí của sự vật ấy trong không gian hay thời gian.
III. Luyện tập
Bài tập 1: SGK trang 118
Tìm các cụm danh từ trong các câu sau:
a) Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
(Theo Sơn Tinh, Thủy Tinh)
b) […] Gia tài chỉ có một lưỡi búa của cha để lại.
(Thạch Sanh)
c) Đại bàng nguyên là một con yêu tinh ở trên núi, có nhiều phép lạ.
(Thạch Sanh)
III. Luyện tập
Bài tập 2: (SGK trang 118)
một
lưỡi
một
thật xứng đáng
chồng
người
một
con
của cha để lại
búa
yêu tinh
ở trên núi có nhiều phép lạ

Tìm phụ ngữ thích hợp điền vào chỗ trống
Khi kéo lưới lên, thấy nằng nặng, Lê Thận chắc mẩm được mẻ cá to. Nhưng khi thò tay vào bắt cá, chàng chỉ thấy có một thanh sắt. Chàng vứt luôn thanh sắt.... xuống nước rồi thả lưới ở một nơi khác.
Lần thứ hai cất lưới lên cũng thấy nằng nặng, Thận không ngờ thanh sắt...lại chui vào lưới mình. Chàng lại ném nó xuống sông. Lần thứ ba, vẫn thanh sắt ... mắc vào lưới.
thanh sắt ấy, thanh sắt vừa rồi, thanh sắt cũ
A
N
C
Ụ
T
Ừ
H
D
M
TRÒ CHƠI Ô CHỮ
1
2
3
4
5
6
7
8
*
Cấu tạo đầy đủ nhất của cụm danh từ gồm có mấy phần?
Phần trước và phần sau của cụm danh từ được gọi là gì?
Cụm danh từ "quả na này" trong câu "Quả na này đang mở mắt." được giữ chức vụ ngữ pháp gì?
Trong cụm danh từ phần nào là quan trọng nhất?
Cụm danh từ do từ loại nào đảm nhiệm chính?
Phần trước 1 (t1) thường bổ sung ý nghĩa cho danh từ về mặt nào?
Phần trung tâm 2 (T2) thường do danh từ nào đảm nhiệm?
Các từ “con, cái, chiếc, quyển” thuộc loại danh từ chỉ đơn vị?
Đây là tên gọi của một tổ hợp từ do danh từ và một số từ ngữ phụ thuộc tạo thành?
HU?NG D?N V? NH�
- H?c thu?c ghi nh?.
- Ho�n th�nh cỏc b�i t?p
- Vi?t do?n van ng?n trong dú cú s? d?ng c?m danh t?.
Ti?t sau tr? b�i ki?m tra

Chúc quý thầy cô và các em học sinh
mạnh khỏe và thành đạt