Bài 11. Cụm danh từ

Danh từ




Danh từ chỉ
đơn vị
Danh từ chỉ
đơn vị tự nhiên






Danh từ chỉ
sự vật

Danh từ chung








Danh từ riêng

Danh từ chỉ
đơn vị quy ước
Danh từ chỉ
đơn vị quy ước chính xác
Danh từ chỉ
đơn vị quy ước ước chừng






Kiểm tra bài cũ
Em hãy hoàn thành sơ đồ phân loại danh từ sau
Tiết 44. Cụm danh từ

I. C?M DANH T? L� Gè?
?Vớ d? 1: (SGK/116)
Ng�y xua, cú hai v? ch?ng ụng lóo dỏnh cỏ


? v?i nhau trong m?t tỳp l?u nỏt trờn b? bi?n.


? C?m danh t?
Danh từ
Danh từ
Danh từ
 Ví dụ 2 (SGK/117)
So sánh các cách nói sau đây:
túp lều / một túp lều
 làm rõ nghĩa về số lượng sự vật
một túp lều / một túp lều nát
 làm rõ nghĩa về số lượng và tính chất sự vật
một túp lều nát / một túp lều nát trên bờ biển
Làm rõ nghĩa về số lượng, tính chất, địa điểm (xác định vị trí của sự vật trong không gian)
Ý nghĩa đầy đủ hơn
Cấu tạo phức tạp hơn
So với danh từ
Đặt câu:
Tất cả những học sinh này là những học sinh chăm chỉ.



Hoạt động trong câu giống danh từ
CN
VN
Cụm danh từ
là + Cụm danh từ
 Ghi nhớ 1: (SGK/117)
Côm danh tõ lµ lo¹i tæ hîp tõ do danh tõ víi mét sè tõ ng÷ phô thuéc nã t¹o thµnh.
-Côm danh tõ cã ý nghÜa ®Çy ®ñ h¬n vµ cã cÊu t¹o phøc t¹p h¬n mét m×nh danh tõ, nh­ng ho¹t ®éng trong c©u gièng nh­ mét danh tõ.
Ví dụ3: (SGK/117)
Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với

ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho

ba con trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau

phải đem nộp đủ, nếu không cả làng phải tội.

II. Cấu tạo của cụm danh từ
Mô hình cụm danh từ
làng

ấy
ba
ba
thúng
gạo
nếp
ba
con
đực
trâu
năm
con
trâu
ấy
chín
con
;
cả
;
;
;
sau
;
làng
NHẤT THIẾT PHẢI CÓ
Có thể có, có thể không
Có thể có, có thể không
 Ghi nhớ 2 : (SGK/118)
III. LUYỆN TẬP:
Làm thế nào để xác định được
cụm danh từ trong câu?
Xác định các danh từ có trong câu.
Tiếp đến, ta xem xét danh từ nào có từ ngữ bổ sung ý nghĩa cho nó thì đó là cụm danh từ.
1. Bài tập 1 (SGK/118)
một
người
chồng
thật xứng
đáng
một
lưỡi
búa
của cha để lại
một
con
yêu tinh
ở trên núi,có
nhiều phép lạ
Cho các câu sau:
1. Vua cha yêu thương mị Nương hết mực, muốn kén cho con một

người chồng thật xứng đáng
(Theo "Sơn Tinh, Thuỷ Tinh")
2. {.}Gia tài chỉ có một lưỡi búa của cha để lại.
(Theo "Thạch Sanh")
3. Đại bàng nguyên là một con yêu tinh ở trên núi, có nhiều phép lạ.

(Theo "Thạch Sanh")
a)Tìm các cụm danh từ có trong các câu trên.
b)Ghép các cụm danh từ đó vào mô hinh cụm danh từ.
2. Bài tập 3 (Sgk/118):

T×m phô ng÷ thÝch hîp ®iÒn vµo chç trèng trong phÇn trÝch sau:
Khi kÐo l­íi lªn, thÊy n»ng nÆng, lª ThËn ch¾c mÈm ®­îc mÎ c¸ to. Nh­ng khi thß tay vµo b¾t c¸, chµng chØ thÊy cã mét thanh s¾t. Chµng vøt lu«n thanh s¾t xuèng n­íc, råi l¹i th¶ l­íi ë mét chç kh¸c.
LÇn thø hai cÊt l­íi lªn còng thÊy nÆng tay, ThËn kh«ng ngê thanh s¾t L¹i chui vµo l­íi m×nh. Chµng l¹i nÐm nã xuèng s«ng. LÇn thø ba, VÉn thanh s¾t m¾c vµo l­íi.

(Theo “Sù tÝch Hå G­¬m”)



vừa rồi
đó
. . .
ấy
. . .
. . .
Ghi nhớ
- Cụm danh từ là loại tổ hợp từ do danh từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành.
Cụm danh từ có ý nghĩa đầy đủ hơn và có cấu tạo phức tạp hơn một mình danh từ, nhưng hạt động trong câu giống như một danh từ.
- Mô hình cụm danh từ






Trong cụm danh từ:
+ Các phụ ngữ ở phần trước bổ sung cho danh từ các ý nghĩa về mặt số lượng.
+ Các phụ ngữ ở phần sau nêu lên đặc điểm của sự vật mà từ biểu thị hoặc xác định vị trí của sự vật ấy trong không gian hay thời gian.
3. Bài tập 4 (SBT/41):
Theo em, trong đoạn văn sau, có thể bỏ các từ ngữ in đậm được không? Vì sao?
Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu (1). Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng (2).
TRẢ LỜI:
Xét phụ ngữ: “tên là Mị Nương”
Không thể bỏ đi được.
Vì câu (1) là câu có nhiệm vụ giới thiệu về
Mị Nương, là cơ sở để từ Mị Nương xuất hiện trong câu (2)
Xét phụ ngữ: “người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu”
Có thể bỏ đi được.
Vì 2 phụ ngữ này có tác dụng miêu tả hình thức và tính nết của Mị Nương.
Tuy nhiên, khi xét trong quan hệ với phụ ngữ “thật xứng đáng” ở câu 2, ta thấy không nên bỏ chúng đi.

Hướng dẫn về nhà
Làm bài tập ở vở bài tập.
Học nội dung phần ghi nhớ.
Soạn văn bản " Treo biển" và "Lợn cưới áo mới".
?