Bài 11. Cụm danh từ

Kiểm tra bài cũ
– nhắc lại vai trò chức năng của danh từ trong câu
– danh từ có khả năng kết hợp với những từ loại nào ? Cho ví dụ minh họa ?

Tiết 43:
CỤM DANH TỪ LÀ GÌ?
Ví dụ 1: (SGK/116)
Ngày xưa, có hai vợ chồng ông lão đánh cá


ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển.


 Cụm danh là tổ hợp do danh từ với một số từ ngữ phụ tuộc nó tạo thành

Danh từ
Danh từ
Danh từ
 Ví dụ 2 (SGK/117)
So sánh các cách nói sau đây:
túp lều / một túp lều
 làm rõ nghĩa về số lượng sự vật
Một túp lều / một túp lều nát
 làm rõ nghĩa về số lượng và tính chất sự vật
Một túp lều nát / một túp lều nát trên bờ biển
Làm rõ nghĩa về số lượng, tính chất, địa điểm (xác định vị trí của sự vật trong không gian)
Ý nghĩa đầy đủ hơn
Cấu tạo phức tạp hơn
So với danh từ
Đặt câu:
Tất cả những học sinh này là những học sinh chăm chỉ.



Hoạt động trong câu giống danh từ

 Ghi nhớ 1: (học SGK/117)
CN
VN
Cụm danh từ
là + Cụm danh từ
Ví dụ: (SGK/117)
Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp

với ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm

sao cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con,

hẹn năm sau phải đem nộp đủ, nếu không

cả làng phải tội.

Mô hình cụm danh từ
NHẤT THIẾT PHẢI CÓ
Có thể có, có thể không
Có thể có, có thể không
 Ghi nhớ 2 : (Học SGK/118)
Bài tập trắc nghiệm
Cụm danh từ là gì?
Do nhiều danh từ hợp thành
B. Là từ ngữ làm chủ ngữ của câu
C. Là một t?p hợp từ do danh từ danh từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành.
2. Trong các ví dụ sau ví dụ nào là cụm danh từ?
Đồng lúa
Những cánh đồng lúa con gái
Đồng lúa đã chín vàng
Đồng lúa trải rộng mênh mông
C
B
III. LUYỆN TẬP:
Làm thế nào để xác định được
cụm danh từ trong câu?
Xác định các danh từ có trong câu.
Tiếp đến, ta xem xét danh từ nào có từ ngữ bổ sung ý nghĩa cho nó thì đó là cụm danh từ.
1. Bài tập 1 + 2 (SGK/118)
a. Cụm danh từ gồm:
- một người chồng thật xứng đáng
- một lưỡi búa của cha để lại
- một con yêu tinh ở trên núi, có nhiều phép lạ
b. Xếp các cụm danh từ vào mô hình:
một
người
chồng
thật
xứng
đáng
một
lưỡi
búa
của cha
để lại
một
con
yêu
tinh
ở trên núi,
có nhiều
phép lạ
2. Bài tập 4 (SBT/41):
Theo em, trong đoạn văn sau, có thể bỏ các từ ngữ in đậm được không? Vì sao?
Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu (1). Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
TRẢ LỜI:
Xét phụ ngữ: “tên là Mị Nương”
Không thể bỏ đi được.
Vì câu (1) là câu có nhiệm vụ giới thiệu về
Mị Nương, là cơ sở để từ Mị Nương xuất hiện trong câu (2)
Xét phụ ngữ: “người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu”
Có thể bỏ đi được.
Vì 2 phụ ngữ này có tác dụng miêu tả hình thức và tính nết của Mị Nương.
Tuy nhiên, khi xét trong quan hệ với phụ ngữ “thật xứng đáng” ở câu 2, ta thấy không nên bỏ chúng đi.

Xét phụ ngữ: “tên là Mị Nương”
Không thể bỏ đi được.
Vì câu (1) là câu có nhiệm vụ giới thiệu về
Mị Nương, là cơ sở để từ Mị Nương xuất hiện trong câu (2)
Xét phụ ngữ: “người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu”
Có thể bỏ đi được.
Vì 2 phụ ngữ này có tác dụng miêu tả hình thức và tính nết của Mị Nương.
Tuy nhiên, khi xét trong quan hệ với phụ ngữ “thật xứng đáng” ở câu 2, ta thấy không nên bỏ chúng đi.
Quan sát hình ảnh và đặt câu :
Hướng dẫn về nhà
-Học thuộc phần ghi nhớ
Làm bài tập còn lại
Chuẩn bị bài mới