Bài 11. Cụm danh từ

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ
ĐẾN DỰ TIẾT DẠY - HỌC CỦA LỚP 6A1
GV: Nuyễn văn Đông
Tiết 40: CỤM DANH TỪ
1/ Các từ ngữ được in đậm trong câu sau bổ sung ý nghĩa cho những từ nào?
Ngày xưa, có hai vợ chồng ông lão
đánh cá ở với nhau trong một túp lều
nát trên bờ biển.
dt
dt
dt
Ngày xưa
hai vợ chồng ông lão đánh cá
một túp lều nát trên bờ biển
 Cụm danh từ
dt
dt
dt
Ví dụ:
I/ Cụm danh từ là gì?
Ghi nhớ:
Cụm danh từ là loại tổ hợp từ do danh từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành.
2/ So sánh các cách nói sau đây rồi rút ra nhận xét về nghĩa của cụm danh từ so với nghĩa của một danh từ:
- Túp lều  danh từ
một túp lều  cụm danh từ
một túp lều nát  cụm danh từ phức tạp
một túp lều nát trên bờ biển  cụm danh từ phức tạp hơn nữa.
 + Nghĩa của cụm danh từ cụ thể hơn, đầy đủ hơn nghĩa của danh từ.
+ Cụm danh từ càng phức tạp thì nghĩa của nó càng đầy đủ hơn.
Sông ngòi ở nước ta bị ô nhiễm nặng.
CN
 Cụm danh từ hoạt động trong câu như một danh từ.
Rừng là lá phổi xanh.
VN
II/ Đặc điểm của cụm danh từ:
Cụm danh từ có ý nghĩa đầy đủ hơn và có cấu tạo phức tạp hơn một mình danh từ, nhưng hoạt động trong câu giống như một danh từ.
1/ Tìm các cụm danh từ trong câu sau:
Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau phải đem nộp đủ, nếu không thì cả làng phải tội.
Làng ấy
ba thúng gạo nếp
ba con trâu đực
ba con trâu ấy
chín con
năm sau
cả làng
Phụ ngữ đứng trước:
Cả -> chỉ toàn thể
ba, chín -> chỉ số lượng
Phụ ngữ đứng sau:
nếp, đực -> chỉ đặc điểm
ấy, sau -> chỉ vị trí
III/ Cấu tạo của cụm danh từ:
- Mô hình cụm danh từ:
-Trong cụm danh từ:
+ Các phụ ngữ ở phần trước bổ sung cho danh từ các ý nghĩa về số và lượng.
+ Các phụ ngữ ở phần sau nêu lên đặc điểm của sự vật mà danh từ biểu thị hoặc xác định vị trí của sự vật ấy trong không gian hay thời gian.
IV/ Luyện tập:
1/ Tìm các cụm danh từ trong những câu sau:
a/ Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
b/ Gia tài chỉ có một lưỡi búa do cha để lại.
c/ Đại bàng nguyên là một con yêu tinh ở trên núi, có nhiều phép lạ.
2/ Chép các cụm danh từ nói trên vào mô hình cụm danh từ:
3/ Tìm phụ ngữ thích hợp điền vào chỗ trống trong phần trích sau:
Khi kéo lưới lên, thấy nằng nặng, Lê Thận chắc mẩm được mẻ cá to. Nhưng khi thò tay vào bắt cá, chàng chỉ thấy có một thanh sắt. Chàng vứt luôn thanh sắt ........ xuống nước, rồi lại thả lưới ở một chỗ khác.
Lần thứ hai cất lưới lên cũng thấy nặng tay, Thận không ngờ thanh sắt ......... lại chui vào lưới mình, chàng lại ném nó xuống sông. Lần thứ ba, vẫn thanh sắt ....... mắc vào lưới.
ấy
vừa rồi
cũ
......
..........
......
Chuẩn bị bài mới:
1/ Chân, tay, tai, mắt, miệng:
Đọc truyện, chú thích, kể tóm tắt truyện
Trả lời các câu hỏi phần Đọc-Hiểu văn bản
Đọc ghi nhớ
Xem phần luyện tập
2/ Kiểm tra tiếng Việt
Ôn lại phần Tiếng Việt từ đầu năm đến nay