Bài 11. Cụm danh từ

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ
VÀ CÁC EM HỌC SINH!
Kiểm tra bài cũ
Danh từ là gì? Cho ví dụ. Lập sơ đồ các loại danh từ?
Giải
Danh từ là những từ chỉ người, vật, hiện tượng, khái niệm…
Ví dụ: Bố, Mẹ, mưa …
Tiết 44 CỤM DANH TỪ
I/ Cụm danh từ là gì?
VD1(sgk/116)
Ngày xưa, có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển
(Ông lão đánh cá và con cá vàng)
?1 Xác định các danh từ có trong câu?
VD1(sgk/116)
Ngày xưa, có hai vợ chồng ông lão
đánh cá ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển
?2 Những từ gạch chân bổ nghĩa cho những từ nào?
?3 Trong các tổ hợp từ đó từ nào giữ vai trò trung tâm?
Ngày, vợ chồng, túp lều
?4 Hãy chỉ ra phần phụ ngữ của các từ trung tâm đó?
Xưa, hai, ông lão đánh cá, một, nát trên bờ biển
?5 Các tổ hợp trên gọi là cụm danh từ. Vậy thế nào là cụm danh từ?
Cho ví dụ?
VD2: Hai học sinh
Tiết 44 CỤM DANH TỪ
I/ Cụm danh từ là gì?
VD1(sgk/116)
Ngày xưa, có hai vợ chồng ông lão
đánh cá ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển
VD2: Hai học sinh
VD3: Túp lều/ một túp lều
Một túp lều/ một túp lều nát
Một túp lều nát/một túp lều nát trên bờ biển
?1 Hãy so sánh các cách nói trên và rút ra nhận xét về nghĩa của cụm danh từ so với nghĩa của một danh từ?
Nghĩa của cụm danh từ đầy đủ hơn nghĩa của một danh từ nhưng có cấu tạo phức tạp hơn.
VD4: a/ Học sinh lớp 61 đang học bài
b/ Hùng là học sinh thông minh và hiếu thảo
?2 Hãy phân tích ví dụ sau:
Tiết 44 CỤM DANH TỪ
I/ Cụm danh từ là gì?
* Cụm danh từ là loại tổ hợp từ do DT với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành
* Cụm danh từ có ý nghĩa đầy đủ hơn và có cấu tạo phức tạp hơn một mình danh từ nhưng hoạt động trong câu giống như một danh từ
II/ Cấu tạo của cụm danh từ
VD2 (sgk/116)
Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau phải đem nộp đủ, nếu không cả làng phải tội.
?1 Tìm cụm danh từ trong câu trên
Các cụm danh từ trong câu
Làng ấy/ Ba thúng gạo nếp/ Ba con trâu đực/ Ba con trâu ấy/ Chín con/ Năm sau/ Cả làng
VD2 (sgk/116)
Các cụm danh từ trong câu là:
Làng ấy/ Ba thúng gạo nếp/ Ba con trâu đực/ Ba con trâu ấy/ Chín con/ Năm sau/ Cả làng.
?2 Hãy xác định danh từ trung tâm trong các cụm từ trên?
?3 Liệt kê những từ ngữ phụ thuộc đứng trước danh từ? Sắp xếp chúng thành loại?
Phần phụ trước: ba, chín__ cả
Phần phụ trước: ba, chín __ cả
?4 Phụ ngữ ở phần trước bổ sung cho danh từ những ý nghĩa nào?
 Bổ sung cho danh từ ý nghĩa về số và lượng
 Bổ sung cho danh từ ý nghĩa về số và lượng
?5 Liệt kê những từ ngữ phụ thuộc đứng sau danh từ? Sắp xếp chúng thành loại?
Phần phụ sau: ấy __ nếp, đực, sau.
Phần phụ sau: ấy __ nếp, đực, sau.
Tiết 44 CỤM DANH TỪ
I/ Cụm danh từ là gì?
* Cụm danh từ là loại tổ hợp từ do DT với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành
* Cụm danh từ có ý nghĩa đầy đủ hơn và có cấu tạo phức tạp hơn một mình danh từ nhưng hoạt động trong câu giống như một danh từ
II/ Cấu tạo của cụm danh từ
VD2 (sgk/116)
Các cụm danh từ trong câu là:
Làng ấy/ Ba thúng gạo nếp/ Ba con trâu đực/ Ba con trâu ấy/ Chín con/ Năm sau/ Cả làng.
Phần phụ trước: ba, chín __ cả
 Bổ sung cho danh từ ý nghĩa về số và lượng
Phần phụ sau: ấy __ nếp, đực, sau.
?6 Các từ: nếp, đực, sau đứng sau danh từ nêu lên điều gì của sự vật?
?7 Từ “ấy” là phụ ngữ sau có ý nghĩa như thế nào?
?8 Vậy phần phụ sau của cụm danh từ sẽ bổ sung cho danh từ những ý nghĩa nào?
 Nêu đặc điểm của sự vật, xác định vị trí của sự vật ấy trong không gian hoặc thời gian
 Nêu đặc điểm của sự vật, xác định vị trí của sự vật ấy trong không gian hoặc thời gian
?9 Điền những cụm danh từ đã tìm được vào mô hình cụm danh từ sau
?9 Điền những cụm danh từ đã tìm được vào mô hình cụm danh từ sau
Tiết 44 CỤM DANH TỪ
I/ Cụm danh từ là gì?
* Cụm danh từ là loại tổ hợp từ do DT với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành
* Cụm danh từ có ý nghĩa đầy đủ hơn và có cấu tạo phức tạp hơn một mình danh từ nhưng hoạt động trong câu giống như một danh từ
II/ Cấu tạo của cụm danh từ
VD2 (sgk/116)
Các cụm danh từ trong câu là:
Làng ấy/ Ba thúng gạo nếp/ Ba con trâu đực/ Ba con trâu ấy/ Chín con/ Năm sau/ Cả làng.
Phần phụ trước: ba, chín __ cả
 Bổ sung cho danh từ ý nghĩa về số và lượng
Phần phụ sau: ấy __ nếp, đực, sau.
 Nêu đặc điểm của sự vật, xác định vị trí của sự vật ấy trong không gian hoặc thời gian
?9 Điền những cụm danh từ đã tìm được vào mô hình cụm danh từ sau
?10 Ctạo của cụm DT từ gồm mấy phần?NX
Tiết 44 CỤM DANH TỪ
I/ Cụm danh từ là gì?
* Cụm danh từ là loại tổ hợp từ do DT với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành
* Cụm danh từ có ý nghĩa đầy đủ hơn và có cấu tạo phức tạp hơn một mình danh từ nhưng hoạt động trong câu giống như một danh từ
II/ Cấu tạo của cụm danh từ
Các phụ ngữ ở phần trước bổ sung cho danh từ các ý nghĩa về số và lượng.
Các phụ ngữ ở phần sau nêu lên đặc điểm của sự vật mà DT biểu thị hoặc xác định vị trí của sự vật ấy trong không gian hay thời gian.
III/ Luyện tập:
Bài tập 1(sgk/118)
Một người chồng thật xứng đáng
Một lưỡi búa của cha để lại.
Một con yêu tinh ở trên núi, có nhiều phép lạ
Bài tập 3(sgk/118)
IV/ Dặn dò:
HDVN: Bài tập 2(sgk/118)
Khi kéo lưới lên, thấy nằng nặng, Lê Thận chắc mẩm được mẻ cá to. Nhưng khi thò tay vào bắt cá, chàng chỉ thấy một thanh sắt. Chàng vứt luôn thanh sắt …… xuống nước, rồi lại thả lưới ở một chỗ khác.
Lần thứ hai cất lưới lên cũng thấy nặng tay Thận không ngờ thanh sắt ………… lại chui vào lưới mình. Chàng lại ném nó xuống sông. Lần thứ ba vẫn thanh sắt …… mắc vào lưới.
ấy
vừa rồi
cũ
THỂ LỆ :
Có 4 bông hoa với màu sắc khác nhau được ghi số (Từ số 1 đến số 4). Mỗi đội hãy chọn cho mình một bông hoa bất kì. Yêu cầu trả lời trong vòng 20 giây. Mỗi câu trả lời đúng được 10 điểm. Điểm được tính cho đồng đội.
Hái hoa dân chủ
Hái hoa dân chủ
Em chọn hoa nào?
1
2
3
4
Hoàn thiện câu sau bằng cách điền vào chỗ trống những từ thích hợp
…………….. là loại tổ hợp từ do danh từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành
Cụm danh từ
46
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Nhận định nào dưới đây đúng với chức năng ngữ pháp của cụm danh từ trong câu?
Cụm danh từ làm chủ ngữ, trạng ngữ
A
Cụm danh từ làm vị ngữ, trạng ngữ.
Cụm danh từ làm chủ ngữ, vị ngữ
C
B
46
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
C
Cấu tạo của cụm danh từ gồm mấy phần
A
Hai phần
Ba phần
Bốn phần
C
B
B
B
46
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Trong các cụm danh từ sau cụm nào có đầy đủ cấu trúc ba phần
A
B
C
Năm học sinh
Năm học sinh nữ
Năm học sinh nữ trường Nguyễn Trãi
Tất cả những học sinh chăm ngoan ấy
D
46
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
D