Bài 11. Cụm danh từ

Kiểm tra bài cũ
1. Danh từ chung là gì ? Danh từ riêng là gì ? Cách viết hoa các danh từ riêng là tên người, địa danh của Việt Nam, của nước ngoài. Ghi ví dụ.
2. Đặt 1 câu có sử dụng cả danh từ chung và danh từ riêng. Chỉ ra các từ là danh từ chung và danh từ riêng đó.
Đáp án
-Danh từ chung là tên gọi một loại sự vật.
Danh từ riêng là tên riêng của từng người, từng vật, từng địa phương
- Cách viết danh từ riêng:
+ Đối với tên người, tên địa lí Việt Nam: viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi tiếng. Ví dụ: Việt Nam, Hà Nội
+ Đối với tên người tên địa lí nước ngoài
* Được phiên âm qua âm Hán Việt: viết chữ cái đầu của mỗi tiếng. Ví dụ: Luân Đôn, Hoa Kì
* Được phiên âm trực tiếp: Viết hoa mỗi chữ cái đầu tiên của mỗi bộ phận tạo thành tên riêng đó. Ví dụ: Vích-to Xéc-ghê-e-vích Rô-ma-nốp
TIẾT 44 Cụm danh từ
I. Cụm danh từ là gì ?
1. Khái niệm:
Cụm danh từ là loại tổ hợp từ do danh từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành.
2. Đặc điểm ngữ nghĩa
Cụm danh từ có ý nghĩa đầy đủ hơn so với danh từ.
3. Đặc điểm ngữ pháp:
Hoạt động của cụm danh từ trong câu giống như một danh từ
II. Cấu tạo của cụm danh từ
- Các phụ ngữ ở phần trước bổ sung các ý nghĩa về số và lượng
- Các phụ ngữ ở phần sau nêu đặc điểm của sự vật mà danh từ biểu thị hoặc xác định vị trí của sự vật ấy trong không gian hay thời gian. III
Các từ ngữ được in đậm trong câu sau bổ sung ý nghĩa cho những từ nào ?
“Ngày xưa có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển.”

xưa bổ sung ý nghĩa cho “ngày”
hai và ông lão đánh cá bổ sung cho “vợ chồng”.
một và nát trên bờ biển bổ sung cho “túp lều”

“Ngày”, “vợ chồng”, “túp lều” là danh từ

“Ngày xưa”, “hai vợ chồng ông lão đánh cá”, “một túp lều nát trên bờ biển” gọi là cụm danh từ

So sánh các cách nói sau đây rồi rút ra nhận xét về nghĩa của cụm danh từ so với nghĩa của một danh từ:

túp lều / một túp lều

(một túp lều: nói rõ thêm về số lượng- có một túp lều)

- một túp lều / một túp lều nát

(một túp lều nát: nói rõ thêm vầ đặc điểm của túp lều – đã rách nát)

- một túp lều nát / một túp lều nát trên bờ biển

(một túp lều nát trên bờ biển: bổ sung thêm về vị trí của túp lều đó- nằm trên bờ biển)

=> Nghĩa của cụm danh từ đầy đủ hơn nghĩa của một mình danh từ. Số lượng phụ ngữ càng tăng, càng phức tạp thì nghĩa của cụm danh từ càng đầy đủ hơn
Tìm một cụm danh từ. Đặt câu với danh từ ấy rồi rút ra nhận
xét về hoạt động trong câu của cụm danh từ so với một từ. 3
Ví dụ :
Danh từ: học sinh
Cụm danh từ:tất cả học sinh lớp 6 A / một học sinh giỏi của lớp 6A
1. Học sinh đang chú ý học bài.
2. Tất cả học sinh lớp 6A đang chú ý học bài.
3. Lan là một học sinh giỏi của lớp 6 A.

-> Cụm danh từ hoạt động trong câu như một danh từ (có thể
làm chủ ngữ, làm phụ ngữ, làm vị ngữ khi đứng sau từ “là”
1.Tìm các cụm danh từ trong câu sau:
Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với ba con trâuđực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau phải đem nộp đủ, nếu không thì cả làng phải tội.
2. Liệt kê những từ ngữ phụ thuộc đứng trước và sau danh từ trong câu trên. Sắp xếp chúng thành loại

t 2 : phụ ngữ chỉ toàn thể; t 1: phụ ngữ chỉ số lượng

T 1: chỉ chủng loại khái quát ( có thể là loại từ); T 2: chỉ đối tượng cụ thể

s 1: từ ngữ nêu đặc điểm của sự vật; s 2: từ xác định vị trí của vật
trong không gian, thời gian
Mô hình cụm danh từ
Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con,
hẹn năm sau phải đem nộp đủ, nếu không thì cả làng phải tội.
Lưu ý: Không phải lúc nào cụm danh từ cũng có cấu tạo đầy đủ như mô hình, có thể chỉ có phần trước và trung tâm hoặc trung tâm và phần sau
III. Luyện tập
Bài 1: Các cụm danh từ
a. một người chồng thật xứng đáng
b. một lưỡi búa của cha để lại
c. một con yêu tinh ở trên núi,có nhiều phép lạ

Bài 2: chép các cụm danh từ ở bài 1 vào mô hình cụm danh từ
Bài 3: Tìm các phụ ngữ thích hợp
- thanh sắt ấy
thanh sắt vừa rồi
- thanh sắt cũ
Bài 2: Chép các cụm danh từ ở bài 1 vào mô hình cụm danh từ