Bài 11. Cụm danh từ

Danh từ chỉ sự vật được chia làm mấy loại? Cách viết hoa như thế nào?
Danh từ chỉ sự vật được chia làm hai loại: danh từ chung và danh từ riêng
- C¸ch viÕt hoa danh tõ riªng:
+ §èi víi tªn ng­êi, tªn ®Þa lÝ ViÖt Nam hoÆc n­íc ngoµi ®É ®­îc phiªn ©n qua ©m H¸n ViÖt th× viÕt hoa ch÷ c¸i ®Çu tiªn cña c¸c tiÕng t¹o thanh tªn riªng ®ã (VD: L¹c Long Qu©n, Trung Quèc, Lu©n §«n,...
+ §èi víi tªn ng­êi, tªn ®Þa lÝ n­íc ngo¹i phiªn ©m trùc tiÕp (kh«ng qua ©m H¸n ViÖt) th× chØ viÕt hoa ch÷ c¸i ®Çu tiªn cña bé phËn to¹ thµnh tªn riªng ®ã; NÕu mçi bé phËn cã nhiÒu tiÕng th× gi÷a c¸c tiÕng cÇn cã g¹ch nèi. (VD: LÐp T«n-xt«i. Mai-c¬n Gi¾c-x¬n, Ma-lai-xi-a, Mi-an-ma,...)
+ §èi víi tªn riªng cña c¸c c¬ quan, tæ chøc, c¸c gi¶i th­ëng, danh hiÖu, hu©n ch­¬ng th­êng lµ 1 côm tõ th× viÕt hoa ch÷ c¸i ®Çu tiªn cña tõng bé phËn t¹o thµnh côm tõ. (VD: Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc lµ tªn 1 c¬ quan xuÊt b¶n bao gåm 2 bé phËn: bé phËn thø nhÊt lµ Nhµ xuÊt b¶n, bé phËn thø hai lµ Gi¸o dôc, ch÷ c¸i ®Çu tiªn cña mçi bé phËn nµy ph¶i ®­îc viÕt hoa. Héi Nhµ v¨n ViÖt Nam. Gi¶i th­ëng HCM, Nhµ gi¸o Nh©n d©n,..
Kiểm tra bài cũ
Nhận xét cách viết danh từ của bạn học sinh sau, đúng hay sai? Nếu cần sửa, em sửa như thế nào?
1/ con trai thần long Nữ.
2/ Vua hùng.
3/ Trường trung học cơ sở
Hồng Phong
4/ lép tônxtôi; Malaixia,
? 1/ Con trai thần Long Nữ.
 2/ Vua Hïng.
 Tr­êng Trung häc C¬ së Hång Phong
 LÐp T«n-xt«i, Ma-lai-xi-a,

Ví dụ 1: (SGK/116)
Ngày xưa, có hai vợ chồng ông lão đánh cá


ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển.


 Cụm danh từ
Danh từ
Danh từ
Danh từ
Cụm danh từ là loại tổ hợp từ do danh từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành
 Ví dụ 2 (SGK/117)
So sánh các cách nói sau đây:
túp lều / một túp lều
 làm rõ nghĩa về số lượng sự vật
một túp lều / một túp lều nát
 làm rõ nghĩa về số lượng và tính chất sự vật
một túp lều nát / một túp lều nát trên bờ biển
Làm rõ nghĩa về số lượng, tính chất, địa điểm (xác định vị trí của sự vật trong không gian)
Ý nghĩa đầy đủ hơn
Cấu tạo phức tạp hơn
So với danh từ
túp lều
một túp lều nát trên bờ biển
Đặt câu:
Tất cả những học sinh này là những học sinh chăm chỉ.



Hoạt động trong câu giống danh từ

 Ghi nhớ 1: (học SGK/117)
CN
VN
Cụm danh từ
là + Cụm danh từ
Ví dụ: (SGK/117)
Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp

với ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm

sao cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con,

hẹn năm sau phải đem nộp đủ, nếu không

cả làng phải tội.
làng
thúng gạo
con trâu
con trâu
năm
con
làng
ba
ba
ba
chín
cả
ấy
ấy
sau
đực
nếp
Mô hình cụm danh từ
Chỉ
số lượng
Chỉ
toàn thể
Chỉ
chủng loại khái quát
(Danh từ chỉ đơn vị)
Chỉ
đối tượng cụ thể
(Danh từ chỉ sự vật)
Chỉ
đặc điểm của sự vật
Xác định
vị trí của
sự vật
(tất cả,
hết thảy, toàn bộ, toàn thể,…)
(một, hai, ba,…, những, các, mọi, mỗi, từng,…)
(này, nọ, kia, ấy,..)
Tất cả
những
em
học sinh
ấy
chăm ngoan
Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau phải đem nộp đủ, nếu không cả làng phải tội.
NHẤT THIẾT PHẢI CÓ
Có thể có, có thể không
Có thể có, có thể không
 Ghi nhớ 2 : (Học SGK/118)
làng
ấy
ba
thúng
gạo
nếp
chín
tất cả
những
em
học sinh
chăm ngoan
ấy
ba
con
con
trâu
đực
ba
con
trâu
ấy
năm
sau
Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau phải đem nộp đủ, nếu không cả làng phải tội.
III. LUYỆN TẬP:
Làm thế nào để xác định được
cụm danh từ trong câu?
Xác định các danh từ có trong câu.
Tiếp đến, ta xem xét danh từ nào có từ ngữ bổ sung ý nghĩa cho nó thì đó là cụm danh từ.
1. Bài tập 1 + 2 (SGK/118)
a. Cụm danh từ gồm:
- một người chồng thật xứng đáng
- một lưỡi búa của cha để lại
- một con yêu tinh ở trên núi, có nhiều phép lạ
b. Xếp các cụm danh từ vào mô hình:
một
người
chồng
thật
xứng
đáng
một
lưỡi
búa
của cha
để lại
một
con
yêu
tinh
có nhiều
phép lạ
ở trên
núi,
2. Bài tập 4 (SBT/41):
Theo em, trong đoạn văn sau, có thể bỏ các từ ngữ in đậm được không? Vì sao?
Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu (1). Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
TRẢ LỜI:
Xét phụ ngữ: “tên là Mị Nương”
Không thể bỏ đi được.
Vì câu (1) là câu có nhiệm vụ giới thiệu về
Mị Nương, là cơ sở để từ Mị Nương xuất hiện trong câu (2)
Xét phụ ngữ: “người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu”
Có thể bỏ đi được.
Vì 2 phụ ngữ này có tác dụng miêu tả hình thức và tính nết của Mị Nương.
Tuy nhiên, khi xét trong quan hệ với phụ ngữ “thật xứng đáng” ở câu 2, ta thấy không nên bỏ chúng đi.