Bài 11. Cụm danh từ

Nhiệt liệt chào mừng
Các thầy cô về dự giờ học Ngữ văn
Kiểm tra bài cũ
Tìm các danh từ có trong đoạn thơ sau:
Một ngôi sao chẳng sáng đêm
Một thân lúa chín chẳng nên mùa vàng.
Trả lời
Các danh từ: ngôi sao, đêm, thân lúa, mùa
Tiết: 44 Cụm danh từ
I.Cụm danh từ là gì?
1. Ví dụ: SGK- 116
2. Nhận xét
Ngày xưa, có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với nhau

trong một túp lều nát trên bờ biển
Hỏi: các từ, cụm từ màu xanh trong ví dụ bổ sung ý nghĩa cho từ nào? Bổ sung ý nghĩa gì? Các từ được bổ sung ý nghĩa thuộc từ loại nào?
DT
Tgian
SL
DT
Tuổi, nghề
ST
DT
Đặc điểm, vị trí
Các tổ hợp từ:
- ngày xưa
hai vợ chồng ông lão đánh cá = những cụm danh từ
- một túp lều nát trên bờ biển
Hỏi: Thế nào là cụm danh từ?
Tiết 44 Cụm danh từ
I.Cụm danh từ là gì?
1. Ví dụ: SGK -116
2. Nhận xét:
- Cụm danh từ là loại tổ hợp từ do danh từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành.
Hỏi: Quan sát các cách nói sau đây rồi cho biết cách nói nào giúp em hiểu rõ nhất, đầy đủ nhất về đối tượng?
Túp lều/ một túp lều
Một túp lều/ một túp lều nát
Một túp lều nát/ một túp lều nát trên bờ biển
Trả lời:
Cụm một túp lều rõ nghĩa hơn so với DT túp lều ( về số lượng )
Cụm một túp lều nát rõ nghĩa hơn ( về đặc điểm) so với cụm một túp lều
Cụm một túp lều nát trên bờ biển rõ nghĩa hơn ( về vị trí) so với cụm một túp lều nát
Hỏi: Qua VD trên, em nhận xét gì về nghĩa của cụm danh từ so với danh từ? Cấu tạo của cụm danh từ so với một danh từ?
Tiết 44 Cụm danh từ
I. Cụm danh từ là gì?
1. Ví dụ: SGK – 116
2. Nhận xét:
Cụm danh từ là một loại tổ hợp từ do danh từ với một số phụ ngữ phụ thuộc nó tạo thành.
Nghĩa cụm danh từ: Đầy đủ hơn nghĩa của danh từ
- Cụm danh từ có cấu tạo phức tạp hơn một mình danh từ


Hỏi: Quan sát các câu sau, phân tích câu rồi cho biết, cụm danh từ bạn ấy giữ chức năng gì trong câu?
Bạn ấy học rất giỏi.

2.Người đạt danh hiệu học sinh giỏi là bạn ấy.

3. Chúng ta cần học bạn ấy.

CN
CN
VN
ĐT
CN
VN
VN
Cụm danh từ làm CN
CDT làm VN ( là đứng trước VN
Cụm danh từ làm phụ ngữ cho động từ
Tiết 44 Cụm danh từ
I. Cụm danh từ là gì?
1. Ví dụ: SGK – 116
2. Nhận xét.
Cụm DT là tổ hợp từ do DT với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành.
Nghĩa của cụm DT: đầy đủ hơn DT
- Cấu tạo cụm danh từ phức tạp hơn một mình danh từ.
Chức năng ngữ pháp: Giống như DT
II. Cấu tạo cụm danh từ
1. Ví dụ: SGK - 117
VD. Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau phải đem nộp đủ, nếu không thì cả làng phải tội.
Hỏi: Tìm các cụm danh từ có trong đoạn rồi điền vào mô hình cụm theo hướng dẫn:



VD. Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau phải đem nộp đủ, nếu không thì cả làng phải tội.
Hỏi: Tìm các cụm danh từ có trong đoạn rồi điền vào mô hình cụm theo hướng dẫn:



Hỏi: Quan sát cụm số 1, 2, 8, nhận xét về sự có mặt của các phần: PT, TT, PS trong cụm danh từ?




?
Từ mô hình cụm danh từ vừa điền
từ nhận xét trên
em hãy nhắc lại:
Mô hình cụm danh từ gồm mấy phần?
Ý nghĩa của từng phần?
Phần nào có thể vắng, phần nào không thể vắng
trong cụm?









Tiết 44 Cụm danh từ
I. Cụm danh từ là gì?
1. Ví dụ: SGK – 116 2. Nhận xét.
3. Ghi nhớ.
- Cụm DT là tổ hợp từ do DT với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành.
- Nghĩa của cụm DT: Đầy đủ hơn danh từ.
- Cấu tạo cụm danh từ phức tạp hơn một mình danh từ
- Chức năng ngữ pháp của cụm danh từ: Giống như DT:Làm chủ ngữ, phụ ngữ, vị ngữ ( Khi làm VN phải kết hợp với là = CN + là + VN)
II. Cấu tạo cụm danh từ
Ví dụ: SGK – 117 2. Nhận xét.
3. Ghi nhớ
III.Luyện tập
Bài 1+2
Thi làm nhanh theo nhóm,
ghi ra phiếu học tập
Tìm cụm danh từ có trong những câu sau rồi điền vào mô hình cụm
a. Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
b. …Gia tài chỉ có một lưỡi búa của cha để lại.
c. Đại bàng nguyên là một con yêu tinh ở trên núi, có nhiều phép lạ.
Trả lời:
Bài 3: Thi tìm nhanh
Tìm phụ ngữ thích hợp điền vào chỗ trống trong phần trích sau:
Khi kéo lưới lên, thấy nằng nặng, Lê Thận chắc mẩm được mẻ cá to. Nhưng khi thò tay vào bắt cá, chàng chỉ thấy có một thanh sắt. Chàng vứt luôn thanh sắt… xuống nước, rồi lại thả lưới ở một chỗ khác.
Lần thứ hai cất lưới lên cũng thấy nặng tay, Thận không ngờ thanh sắt… lại chui vào lưới mình. Chàng lại ném nó xuống sông. Lần thứ ba, vẫn thanh sắt… mắc vào lưới.
ấy
âý
ấy
Trò chơi: Ai tinh mắt, nhanh tay.
Luật chơi: Quan sát thật nhanh các bức tranh trên màn hình, gọi tên các bức tranh ấy bằng cụm danh từ.
Một cụm hoa
Một cành lan
Một bông hồng trắng
Một cô gái
Chú chó trắng
Hai con sư tử
Hướng dẫn học bài
Nắm khái niệm cụm danh từ, nghĩa và hoạt động ngữ pháp của cụm danh từ, cấu tạo cụm danh từ.
2. Tìm 5 danh từ rồi phát triển thành cụm. Viết một đoạn văn nhập vai nhân vật cổ tích em thích kể lại một sự việc trong truyện, gạch chân dưới cụm danh từ và phân tích cấu tạo.
3. Soạn: Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng ( Tìm các sự việc chính, nội dung và bài học rút ra từ câu chuyện ).