Bài 11. Cụm danh từ

Xét ví dụ 1:
Ngày xưa, có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với

nhau trong một túp lều nát trên bờ biển.
xưa
hai
ông lão đánh cá
một
nát trên bờ biển
Túp lều / một túp lều.

b) Một túp lều / một túp lều nát.
c) Một túp lều nát / một túp lều nát trên bờ biển.
Xét ví dụ 2: So sánh các cách nói sau:
Nêu sự vật một cách chung/Làm rõ hơn về số lượng
Nêu số lượng và đặc điểm của sự vật
Nêu số lượng, đặc điểm và vị trí của sự vật
* Nghĩa của cụm danh từ đầy đủ, cụ thể hơn nghĩa của danh từ.
* Số lượng phụ ngữ càng tăng, càng phức tạp thì nghĩa của cụm danh từ càng đầy đủ hơn.
Ví dụ 3
Cụm danh từ trong câu hoạt động giống như danh từ
* Ghi nhớ 1 :
- C?m danh t? l� lo?i t? h?p t? do danh t? v?i m?t s? t? ng? ph? thu?c nú t?o th�nh.
- C?m danh t? cú ý nghia d?y d? hon v� cú c?u t?o ph?c t?p hon m?t mỡnh danh t?, nhung ho?t d?ng trong cõu gi?ng nhu m?t danh t?.
Lan là một học sinh giỏi.
CN
VN
cụm danh từ
Tất cả học sinh lớp 6A đang lao động.
CN
VN
cụm danh từ
Bài tập 1 (SGK/118): Tìm các cụm danh từ trong những câu sau:

a) Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
(Theo Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)
b) … Gia tài chỉ có một lưỡi búa của cha để lại.
(Thạch Sanh)
c) Đại bàng nguyên là một con yêu tinh ở trên núi, có nhiều phép lạ.
(Thạch Sanh)
Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với

ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho ba con

trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau phải đem nộp đủ,

nếu không thì cả làng chịu tội.
( Em bé thông minh)
Tìm các cụm danh từ trong câu:
làng
ấy
ba
thúng
gạo
nếp
ba
con
trâu
đực
ba
con
trâu
ấy
chín
con
năm
sau
cả
làng
Điền các cụm danh từ đã tìm được vào mô hình cụm danh từ:
Ghi nhớ 2:
Mô hình cụm danh từ
Trong cụm danh từ:
- Các phụ ngữ ở phần trước bổ sung cho danh từ các ý nghĩa về số và lượng
- Các phụ ngữ ở phần sau nêu lên đặc điểm của sự vật mà danh từ biểu thị hoặc xác định vị trí của sự vật ấy trong không gian hay thời gian.
CỤM DANH TỪ
Cấu tạo
Khái niệm
Đặc điểm
Phần trước




Phần sau




Phần trung tâm


SƠ ĐỒ
Là loại tổ hợp từ do danh từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành
Nghĩa của cụm danh từ đầy đủ, cụ thể hơn nghĩa của danh từ
Chức vụ ngữ pháp giống như một danh từ

Bài tập 2 (SGK/118): Chép các cụm danh từ tìm được ở Bài tập 1 vào mô hình cụm danh từ
một
người
chồng
thật xứng đáng
một
lưỡi
búa
của cha để lại
một
con
yêu tinh
ở trên núi có
nhiều phép lạ
Bài 3: SGK tr 118
Khi kéo lưới lên, thấy nằng nặng, Lê Thận chắc mẩm được mẻ cá to. Nhưng khi thò tay vào bắt cá, chàng chỉ thấy có một thanh sắt. Chàng vứt luôn thanh sắt ……… xuống nước, rồi lại thả lưới ở một chỗ khác.
Lần thứ hai cất lưới lên cũng thấy nặng tay, Thận không ngờ thanh sắt …………… lại chui vào lưới mình. Chàng lại ném nó xuống sông. Lần thứ ba, vẫn thanh sắt ……mắc vào lưới.
( Theo Sự tích Hồ Gươm)
ấy
vừa rồi
cũ
Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 5 – 7 câu) nói về phong trào thi đua của lớp em để chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam 20 – 11, trong đó có sử dụng cụm danh từ.
(Chỉ rõ cụm danh từ)