Bai 11

SỰ PHÁT SINH PHÁT TRIỂN CỦA SỰ SỐNG
CHƯƠNG I: SỰ PHÁT SINH SỰ SỐNG
BÀI 11: BẢN CHẤT SỰ SỐNG
Cấu trúc bài học gồm 2 phần:
I. Cơ sở vật chất chủ yếu của sự sống.
II. Những dấu hiệu đặc trưng của sự sống.
Câu hỏi cần được trả lời.

Nội dung bài học có thể ghi và tham khảo
BÀI 11: BẢN CHẤT SỰ SỐNG
?
BÀI 11: BẢN CHẤT SỰ SỐNG
Vấn đề nghiên cứu sự sống là một trong những vấn đề cơ bản của tiến hoá.
+ Theo kinh thánh Thiên chúa giáo, đức chúa trời là linh hồn bất diệt, toàn lực, “toàn năng”. Toàn bộ thế giới được chúa trời tạo ra từ cõi hư vô tăm tối trong 6 ngày.
+ Theo sách nhà phật trong không gian có “3 ngàn thế giới”, mỗi thế giới chia làm nhiều tầng:
- Trên có trời, thần thánh.
BÀI 11: BẢN CHẤT SỰ SỐNG
Giữa có con người, cầm thú, thảo mộc
- Dưới là địa ngục, ma quỹ tất cả là “28 cõi trời”, “Vạn vật hữu linh, tiến hoá luân hồi” hết kiếp này sang kiếp khác, loanh quanh trong 28 cõi ấy.
Theo F. Ăngghen (1878) đã định nghĩa sự sống. Định nghĩa phản ánh cơ sở vật chất chủ yếu của sự sống là Prôtêin và phương thức tồn tại của nó là thường xuyên trao đổi chất với môi trường. Như vậy dưới ánh sáng của khoa học hiện đại, ngày nay cho phép chúng ta cách hiểu mới về cơ sở vật chất chủ yếu và những dấu hiệu cơ bản của sự sống là gì ? Ta lần lượt xét từng mục nội dung của bài.
BÀI 11: BẢN CHẤT SỰ SỐNG


I. Cơ sở vật chất chủ yếu của sự sống.
Các em hãy đọc mục I trang 55 SGK và trả lời câu hỏi sau:
Người ta thấy rằng ở dạng nguyên tố thì thành phần hoá học của cƠ thể sống và vật chất không sống trong tự nhiên hầu như giống nhau, vậy vật sống và vật không sống có hoàn toàn giống nhau không? Điểm khác nhau cơ bản là gì? Bản chất hoá học của sự khác nhau đó?
?


BÀI 11: BẢN CHẤT SỰ SỐNG


I. Cơ sở vật chất chủ yếu của sự sống.
Hiện nay trên trái đất phát hiện bao nhiêu nguyên tố hoá học? Và chúng tồn tại ở đâu?
Tại sao tự nhiên lại chọn: H,O, N, C là bốn nguyên tố hàng đầu tạo nên chất sống?
Vậy chất hữu cơ là gì? Có nguồn gốc từ đâu?
Theo em những chất hữu cơ nào có chủ yếu trong cơ thể sống? Và có tính chất như thế nào?
?
?
?
?
BÀI 11: BẢN CHẤT SỰ SỐNG

I. Cơ sở vật chất chủ yếu của sự sống.
Cơ sở vật chất chủ yếu của sự sống là hai loại hợp chất Prôtêin và axitnuclêic có tính đa dạng và đặc thù.

BÀI 11: BẢN CHẤT SỰ SỐNG

I. Cơ sở vật chất chủ yếu của sự sống.
Theo em Prôtêin và axitnucleic có vai trò như thế nào trong tổ chức sống?
?
Prôtêin là hợp chất chủ yếu trong nguyên sinh chất, là thành phần cấu tạo của các enzim và hoocmôn, đóng vai trò súc tác và điều hoà.
Axitnuclêic: gồm AND và ARN đóng vai trò trong sinh sản và di truyền.

BÀI 11: BẢN CHẤT SỰ SỐNG

I. Cơ sở vật chất chủ yếu của sự sống.
Cơ sở vật chất chủ yếu của sự sống là hai loại hợp chất Prôtêin và axitnuclêic có tính đa dạng và đặc thù.
Prôtêin là hợp chất chủ yếu trong nguyên sinh chất, là thành phần cấu tạo của các enzim và hoocmon, đóng vai trò súc tác và điều hoà.
Axitnuclêic: gồm AND và ARN đóng vai trò trong sinh sản và di truyền.
Tóm lại:

BÀI 11: BẢN CHẤT SỰ SỐNG

ở cấp độ nguyên tử thì vật chất vô cơ và hữu cơ là
thống nhất ( không có một nguyên tố hoá học nào là
chỉ riêng cho cơ thể sống).Nhưng từ cấp độ phân tử
trở đi các tổ chức sống có cấu trúc ngày càng đa dạng
và phức tạp, đa dạng và đặc thù của nó.

BÀI 11: BẢN CHẤT SỰ SỐNG

Kết hợp với SGK các em hãy trả lời cho câu hỏi sau:
Có thể khái quát các phân tử chất sống là đại phân tử có cấu trúc đa phân không ? Hãy chứng minh?
Có thể khái quát các phân tử chất sống là đại phân tử có cấu trúc đa phân.
Ví dụ :phân tử Prôtêin và Axitnucleeic là hợp chất đai phân tử có cấu trúc đa phân, có tính đặc trưng, đặc thù riêng.
?
BÀI 11: BẢN CHẤT SỰ SỐNG

Vì sao chỉ có hai chất sông chủ yếu là prôtêin và Acxitnuclêic lại thể hiện tính chất toàn vẹn dấu hiệu đặc trưng của sự sống? để tìm hiểu vấn đề này ta sang mục II.

BÀI 11: BẢN CHẤT SỰ SỐNG

II. Những dấu hiệu đặc trƯng của sự sống.
Thảo luận nhóm và hoàn thiện phiếu học tập sau:
?
BÀI 11: BẢN CHẤT SỰ SỐNG

BÀI 11: BẢN CHẤT SỰ SỐNG

II. Những dấu hiệu đặc trƯng của sự sống.
Qua bảng hoàn thành của các em. Các em hãy rút ra những kết luận về những dấu hiệu đặc trưng của cơ thể sống?
?
BÀI 11: BẢN CHẤT SỰ SỐNG

II. Những dấu hiệu đặc trưng của sự sống.
Những dấu hiệu độc đáo của sự sống:
+ Trao đổi chất theo phương thức đồng hoá và dị hoá do sự tồn tại thống nhất AND và Prôtêin.
+ Tự sao chép của AND dẫn đến cho sự sống sinh sôi,nảy nở và duy trì liên tục.
+ Tự điều chỉnh:khả năng tự duy trì và giữ vững ổn định về thành phần và tính chất, đó là quá trình cân bằng động.

BÀI 11: BẢN CHẤT SỰ SỐNG

II. Những dấu hiệu đặc trưng của sự sống.
+ Tích luỹ thông tin di truyền: do tác động của môi trường AND có thể bị biến đổi và được sao chép lại. Đó là tích luỹ thông tin di truyền, cơ sở của sự tiến hoá.

BÀI 11: BẢN CHẤT SỰ SỐNG

II. Những dấu hiệu đặc trưng của sự sống.
Vậy theo em sự sống là gì?
Để tìm hiểu vấn đề này ta xét một số quan điểm sau:
+ Sự sống trên trái đất là sự tồn tại thống nhất của AND và prôtêin dưới dạng những hệ mở, tự điều chỉnh, có tính riêng biệt, có tính toàn vẹn, có cấu trúc hoá sinh, tái tạo thông tin di truyền đã phát triển trong lịch sử.(N.P. Đubunhin,1996)
?
BÀI 11: BẢN CHẤT SỰ SỐNG

II. Những dấu hiệu đặc trưng của sự sống.
+ Sống là phương thức tồn tại các phân tử sinh học- các prôtêin và Axitnuclêic.
+ Sự sống, đó là sự di trì và tái tạo tích cực cấu trúc đặc thù kèm theo tiêu tốn năng lượng
(B.U.Metnikov, 1982).
Từ các quan điểm trên em hãy rút ra kết luận sự sống là gì?
?
BÀI 11: BẢN CHẤT SỰ SỐNG

II. Những dấu hiệu đặc trƯng của sự sống.
Sự sống là một hình thức vận động của vật chất có tổ chức, nó mang những dấu hiệu đặc trưng cơ bản của sự sống, đó là kết quả của sự tương tác giữa các đại phân tử Prôtêin và Axitnuclêic.

Bài tập trắc nghiệm
Quan điểm ngày nay về cơ sở vật chất chủ yếu của sự sống là:

Axitnuclêic và hidratcacbon

Photpholipit và Prôtêin.

Axitnuclêic và prôtêin.

Prôtêin và lipit.
A
B
C
D
Quan điểm hiện đại về những dấu hiệu cơ bản của sự sống:
Sinh vật thích nghi ngày càng hợp lí.

Quá trình đồng hoá - dị hóa và sinh sản.

Quá trình tự sao chép, tự điều chỉnh và tích luỹ thông tin di truyền tăng lên.
Cả a và b.

Cả b và c.

A
B
C
D
E
Hướng dẫn về nhà
Bài vừa học: Trả lời câu hỏi 1-2 SGK.
2. Bài sắp học:
* Trình bày các quan điểm hiện đại về các giai đoạn chính trong quá trình phát sinh sự sống?.
* So sánh tiến hoá hoá học, tiến hoá tiền sinh học và tiến hoá sinh học?.
Tài liệu tham khảo
Sách giáo khoa.
2. Hướng dẫn giải Sinh học 12- Lê Thị Thảo, NXB trẻ.
3. Các tài liệu khác có liên quan, internet…

Tiết học đến đây xin kết thúc. Chúc quý thầy cô cùng các em gặt hái nhiều thành công.