Bài 10. Tương tác gen và tác động đa hiệu của gen

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ ĐẾN THĂM LỚP!
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1
Giả sử gen A: quy định hạt vàng, a: quy định hạt xanh, B: quy định hạt trơn, b: quy định hạt nhăn.
+ Hãy viết sơ đồ của phép lai P: AaBb x AaBb
+ Xác định kết quả kiểu gen, kiểu hình ở F1 trong trường hợp các gen phân li độc lập.
KIỂM TRA BÀI CŨ
Quy ước gen A: hạt vàng, a: hạt xanh,
B: hạt trơn, b: hạt nhăn
Sơ đồ lai:
P: Vàng, trơn (AaBb) x Vàng, trơn (AaBb)
Gp: AB, Ab, aB, ab
F1:
KG: 9/16( A-B-): 3/16(A-bb) : 3/16(aaB-) : 1/16(aabb)
KH: 9vàng, trơn: 3vàng, nhăn: 3xanh trơn : 1xanh nhăn
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 2: Điều kiện nghiệm đúng của định luật phân li độc lập của Men Đen ?
- 1 gen nằm trên 1 NST
- 1 gen qui định 1 tính trạng
Trong thực tế có thể: - Nhiều gen tác động lên 1 tính trạng
- Hoặc 1 gen có thể tác động lên nhiều tính trạng khác nhau . để xét trường hợp này ta vào bài 10
BÀI 10: TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
I- TƯƠNG TÁC GEN
1. Tương tác bổ sung
2. Tương tác cộng gộp
II – TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
BÀI 10: TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
I. TƯƠNG TÁC GEN
Hãy nêu khái niệm về tương tác gen?
Là sự tác động qua lại giữa các gen trong quá trình hình thành kiểu hình.
Bài 10: TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
Gen alen: hai alen của cùng 1 gen, ở cùng 1 lôcut
- Gen không alen: hai alen thuộc 2 lôcut khác nhau
I- Tương tác gen
Phân biệt gen alen và gen không alen?
BÀI 10: TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
I. TƯƠNG TÁC GEN
1. Tương tác bổ sung
a. Thí nghiệm
b. Giải thích:
F2 có 16 tổ hợp gen, chứng tỏ F1 cho 4 loại giao tử
→F1 chứa 2 cặp gen dị hợp quy định 1 tính trạng
-> Có hiện tượng tương tác gen

Thực chất của tương tác bổ sung giữa gen A và B trong thí nghiệm có thể hiểu được qua sơ đồ chuyển hóa vật chất như sau:
Gen A
Gen B
Enzim A
Enzim B
Chất A (trắng)
Chất B (trắng)
Sản phẩm P (sắc tố đỏ)
BÀI 10: TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
- Sự có mặt của 2 alen trội nằm trên 2 NST khác nhau quy định hoa đỏ (A-B-).
- Khi chỉ có 1 trong 2 gen trội hoặc không có gen trội nào quy định hoa màu trắng (A-bb, aaB-, aabb).
I. TƯƠNG TÁC GEN
1. Tương tác bổ sung
a. Thí nghiệm
b. Giải thích
c. Viết sơ đồ lai:
Giải thích sự hình thành tính trạng màu hoa?
BÀI 10: TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
I. TƯƠNG TÁC GEN
1. Tương tác bổ sung
a. Thí nghiệm
b. Nhận xét
c. Viết sơ đồ lai:
Ptc: Hoa trắng (AAbb) x Hoa trắng (aaBB)
F1: AaBb (100% hoa đỏ)
F1 x F1: AaBb x AaBb
F2: 9A-B- : 3A-bb: 3aaB- : 1aabb
9 đỏ
7 trắng
Tương tác bổ sung là kiểu tác động qua lại của hai hay nhiều gen không alen, làm xuất hiện một tính trạng mới.
BÀI 10: TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
I. TƯƠNG TÁC GEN
1. Tương tác bổ sung
PTC:

F1:
F2:
Sự di truyền hình dạng quả bí
BÀI 10: TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
I. TƯƠNG TÁC GEN
2. Tương tác cộng gộp
1. Tương tác bổ sung
PTC:

F1:
F2:
Sự di truyền màu sắc hạt lúa mì
15/16 hạt đỏ
1/16 hạt trắng
BÀI 10: TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
I. TƯƠNG TÁC GEN
2. Tương tác cộng gộp
1. Tương tác bổ sung
Giải thích: Mỗi gen trội góp phần như nhau qui định màu sắc của hạt, có nhiều gen trội qui định màu đỏ đậm có ít gen trội màu đỏ nhạt, không có gen trội nào thì có màu trắng.
BÀI 10: TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
I. TƯƠNG TÁC GEN
2. Tương tác cộng gộp
1. Tương tác bổ sung
Tương tác cộng gộp là gì?

* Khái niệm:
Khi các alen trội thuộc 2 hay nhiều lôcut gen tương tác với nhau theo kiểu mỗi alen trội (bất kể lôcut nào) đều làm tăng sự biểu hiện của kiểu hình lên một chút ít là kiểu tương tác cộng gộp
2. Tương tác cộng gộp
Ví dụ: Màu da người ít nhất do 3 gen (A,B,C) quy định theo kiểu tương tác cộng gộp. Cả 3 gen cùng quy định tổng hợp sắc tố mêlanin trong da, chúng nằm trên các NST tương đồng khác nhau.
Màu da ở người đậm dần theo sự gia tăng số lượng gen trội trong kiểu gen.
P: AABBCC(da đen) x aabbcc(da trắng)
GP ABC abc
F1 : AaBbCc (da nâu)
Người con có kiểu gen AaBbCc kết hôn với người cũng có kiểu gen AaBbCc thì xác suất sinh được 1 người con có làn da trắng nhất (aabbcc) là bao nhiêu?
BÀI 10 : TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
I. TƯƠNG TÁC GEN
2. Tương tác cộng gộp
1. Tương tác bổ sung
Những tính trạng số lượng thường do nhiều gen quy định theo kiểu tương tác cộng gộp và chịu ảnh hưởng nhiều của môi trường: sản lượng sữa, khối lượng gia súc, gia cầm, số lượng trứng gà …
B ÀI 10 : TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
I. TƯƠNG TÁC GEN
II. TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
là hiện tượng 1 gen tác động đến sự biểu hiện của nhiều tính trạng khác nhau.
Ví dụ:
ĐBG gây hội chứng bệnh do hồng cầu hình liềm
A - T
T-A
ĐB thay 1 cặp Nu
Axit amin thứ 6 được mã hóa
Glu
Đổi mới axit amin
Val
Hồng cầu bình thường
HbA
HbS
Rối loạn tâm thần
Liệt
Viêm phổi
Thấp khớp
Suy thận
Khái niệm:
Hồng cầu bình thường
Hồng cầu hình lưỡi liềm
Hồng cầu bị vỡ
Thể lực suy giảm
Tiêu huyết
Suy tim
Các tế bào bị vón lại
gây tắc mạch máu nhỏ
Đau, sốt
Tổn thương não
Gây hư hỏng
Các CQ khác
Lách bị tổn
thương
Tích tụ các tế bào hình
liềm ở lách
Rối loạn tâm thần
Liệt
Viêm phổi
Thấp khớp
suy thận
ĐỘT BIẾN GEN GÂY HỘI CHỨNG BỆNH DO HỒNG CẦU HÌNH LIỀM
Củng cố
Câu 1. Tương tác gen là
Sự tác động qua lại giữa các phân tử mARN trong quá trình hình thành một kiểu hình.
Sản phẩm của các gen tương tác với nhau để tạo nên một tính trạng.
Sự tác động qua lại giữa các gen trong quá trình hình thành một kiểu hình.
Cả A, B và C.
Câu 2. Thực chất của tương tác gen là
Sự tác động qua lại giữa các phân tử tARN trong quá trình hình thành một kiểu hình.
Sản phẩm của các gen tương tác với nhau để tạo nên một kiểu hình.
Sự tác động qua lại giữa các gen trong quá trình hình thành một kiểu hình.
Cả B và C.
Câu 3. Thế nào là gen đa hiệu?
Gen tạo ra nhiều loại mARN.
Gen điều khiển hoạt động của các gen khác.
Gen mà sản phẩm của nó ảnh hưởng đến nhiều tính trạng.
Gen tạo ra sản phẩm với hiệu quả cao.
Câu 4. Loại tác động của gen thường được chú ý trong sản xuất nông nghiệp là
Tương tác bổ sung giữa 2 loại gen trội không alen.
Tương tác cộng gộp giữa các alen trội không alen(khác lôcut).
Tác động át chế giữa các gen không alen.
Tác động đa hiệu.
Câu 5. Điểm nổi bật của tương tác giữa các gen không alen là:
Xuất hiện kiểu hình giống bố mẹ.
Xuất hiện kiểu hình mới chưa có ở bố mẹ.
Làm tăng cường sự biểu hiện của tính trạng.
Làm giảm sự biểu hiện của tính trạng.